Dobësia më e madhe e bllokut nuk janë shpenzimet por politikat e tij.
Fati i monedhës euro ka qenë i destinuar të varej nga Italia. Me një PBB vjetore më shumë se sa 1.6 trilion euro, me rreth output thuajse 15% dhe me një borxh gati 2.3 trilion euro, kjo ekonomi ka një sërë sfidash që duhet të përballet bashkë me monedhën europiane. Siç duket gjërat tanimë po vijnë në një pikë të tillë ku nuk ka më rrugëdalje, një koalicion qeverisës po këmbëngul në mbylljen e qeverisjes pasi buxheti i saj nuk përputhet me rregullat e reja të BE për deficitin buxhetor.
Mospërputhjet mund të bëhen edhe më problematike në të ardhmen. Por është gjithashtu edhe mundësia për zonën euro që të nisë ndërtimin e një qasje më të mirë dhe eficente të politikave fiskale.
Problemet nisën që në fillim të këtij viti kur populistët e Lëvizjes 5 Yje të drejtuar nga Luigi Di Maio, formuan një qeveri me partinë e djathtë Lega Nord, drejtuar nga Matteo Salvini. Të dyja premtuan një buxhet të bollshëm; Salvini është një adhurues i taksave të ulëta ndërsa Di Maio dëshiron një të ardhur minimale bazike. Kjo do të thotë se buxheti i ri nuk mund të përballojë limitin e deficitit buxhetor prej 3% të vendosur nga pakti i stabilizimit dhe rritjes nga vendet e BE.
Gjithashtu buxheti duket se thyen disa rregulla të reja fiskale të vendosura nga blloku; buxheti fillestar i qeverisë kishte një parashikim për rritjen e borxhit me 2.4% të PBB-së në 2019, thuajse 0.8% mbi objektivin e përcaktuar mbi të cilin Italia u zotua se do ta zbatonte.
BE nuk e mori lehtësisht këtë lajm. Në 5 Nëntor ministrat e financave të vendeve të tjera sinjalizuan se nëse buxheti nuk rishikohej kjo do tëçonte në një “deficit më të lartë” dhe saksione gjithashtu. Por italianët nuk u përkulën.Di Maio, tanimë zëvendës kryeministër, argumentoi në një koment tek prestigjiozja Financial Timesse ekspansioni fiskal i Italisë do të jetë kaq i suksesshëm sa që liderët e Europës do të duan ta ndjekin atë, duke cituar, ndonëse në mënyrë të turbullt, rritjen ekonomike të SHBA pas uljes së taksave në SHBA.
Të dy palët kanë argumentet e tyre të qendrueshme. Italianët janë të frustruar. Të ardhruat reale në Itali kanë rënë që prej futjes së euros në ekonomi; pabarazia dhe varfëria janë rritur. Rritja ekonomike ishte 2% vetëm në 2017 por që nga ajo kohë ka rënë thuajse në zero. Me një normë papunësie prej 10.1% qëështë mbi normën e papunësisë së para krizës (5.8%). Dobësitë ekonomike po ridalin në pah ndonëse Banka Qendrore Europiane po redukton asetet e saj stimuluese për të blerë dhe për të përgatitur një rritje të befasishme të interesit.
Indikatorët e radhës tësektorëve të shërbimit dhe manifakturave sugjerojnë se ekonomia është në riskun e rënies në një kontraktim. Një kthim në recesion do të ishte shkatërrimtar për politikën italiane dhe për pozicionin e saj buxhetor afatgjatë. Dhe me gjasë shpenzime më të larta sot nuk do të prodhojnë atë panik në tregun e bonove, duke qenë se borxhi qeveritar ka një maturim mesatar të gati shtatë vjetëve dhe shumica është borxh i brendshëm. Pak më shumë durim nga ana e BE mund të thotë një moment politik më i rrezikshëm dhe me një kosto ekonomike më të vogël.
Gjithsesi edhe BE-ja nuk është e pajustifikuar në shqetësimin e saj. Rritja e ngadaltë ekonomike e Italisë reflekton problemet strukturore që ka ekonomika e saj. Komisioni Europian parashikon se papunësia natyrale e vendit është rritur nga 8% në 2007 në 10% në vitin 2018, duke sugjeruar se incentivimi i punesimit është njëçështje më shumë e reformës se sa një stimul.
OECD parashikon se gapi i prodhimit në Itali, pra diferenca mes ekonomisë aktuale dhe asaj potenciale në prodhim, do të jetë më e vogël vitin e ardhshëm. Outputi potencial—pra çfarë një ekonomi mund të mbajë pa përdorur inflacionin- është e kollajtë për t’u nënvlerësuar. Por disa variabla sugjerojnë se dembelia në tregun e punës është në rënie.
Fjala vjen, pas një periudhe të gjatë rënie të vit pas vitshme pagat u dyfishuan këtë verë me 2%. Madje italianët nuk kanë pasur një austeritet në këto dy vjet. Deficiti strukturor i Italisë është dyfishuar këto vite. Pensionet e saj mbeten mes më të lartave në zonën euro, një perveristet i çuditshëm duke parë problemet ekonomike që po hasin të rinjtë në vend.
Rregullat strikte të buxhetit qenë, më së shumti, çmimi i masave të jashtëzakonshme që panë thuajse të gjithë ekonomitë e BE-së këtë dekadë. Një program shpëtimi për Italinë mund të jetë fatal për monedhën e vendeve të BE. Një mbyllje e qeverisë mund të jetë më e dobishme për të provkuar manaxhimin e borxhit italian dhe për të mbajtur në jetë euron. Secila nga palët ka arsyet e veta për të luftuar në rrugën e nisur..
Koha e “Ciao“
Ka një rrugë për të kaluar këtë pozitë impasse-je. Zona euro krijon politikën monetare por i mungon një qasje fiskale koherente për situatën. Italianët po japin një mundësi të artë edhe të pakohshme për ta zgjidhur apo për t’u marrë me këtë problem. Në gjithë vendet e euros politika fiskale është tejet strikte. Përqindja e borxhit të PBBB është realtivisht modeste në nivelin 86/3% dhe po bie ndjeshëm, me tre pikë përqindje në vitin e fundit së paku. Në vende me surplus të lartë buxhetor, si Gjermania dhe Hollanda, shpenzimet e larta dhe rritja e investimeve do të ulë borxhin.
Disa prej rezultateve të nxitjes ekonomike përmes fiskut do të rrisë turizmin dhe konsumin e eksporteve të saj në Itali, duke rritur kërkesën pa ndikuar në xhepin e parave publike të vendit. Në këmbim, BE mund t’i kërkojë asaj një plan fiskal më të moderuar.
Megjithëse për veriun e Europës një zbutje e mëtejshme ndaj Italisë, në formën e një bashkërëndimi të limituar të borxhit, është e papëlqyeshme, duhet konsideruar. Borxhi i Italisë është një problem i vjetër. Ai arriti 100% të PBB-së tre dekada më parë; por vendi ka pasur një surplus çdo vit për rreth çerek shekulli, përjashto për dy vitet e para të krizës financiare. Duke pasur një linjë të ashpër me Italinë sot nuk është se e detyron këtë të fundit të kenë një displinë më të madhe se sa me Italinë e vitit 1980 në të kundërt shton mllefin tek të rinjtë njësoj si në vitet 80.
Integrimi europian do të thotë ndërtimi i një shume më të madhe se sa pjesët e saj. Zona euro mund të përshtasë kapacitetet e saj fiskale për të kryer marrëveshje me rrezikun italian ndërsa ndërton një sens përgjegjshmëria më të plotë fiskal. Ndërsa Europa dhe Italia janë duke u drejtuar drejt një konfrontimi të radhës. Dobësia më e madhe e eurozonës nuk janë shpenzimet, por politikat e saj./Opinion.al
Përshtati: Opinion.al
Burimi: The Economist
