Nga/ Michael C. Bender dhe Felicia Schwartz
Presidenti amerikan Donald Trump ka shkarkuar nga posti i kryediplomatit Rex Tillerson, duke e zëvendësuar atë me drejtorin aktual të CIA-s, Mike Pompeo.
Në fakt, kjo lëvizje pritej prej muajsh, pasi marrëdhënia mes Presidentit dhe kreut të diplomacisë kishte arritur në një pikë shumë të ulët. Të paktën që kur një njeri i brendshëm zbuloi për mediat amerikane, shfryrjen e zemërimit të Tillerson, gjatë një mbledhjeje. Trump u irritua tej mase ndaj Tillersonit, pasi media zbuloi se kryediplomati e kishte quajtur presidentin “një idiot që nuk tërhiqet kurrë”, e shumëkush në Shtëpinë e Bardhë e konsideroi këtë diferencë të thellë mes tyre si të papajtueshme.
Dallimet në pikëpamje, në nivelin e politikës ndërkombëtare, në fakt kanë qenë shumë. Duke nisur nga Irani dhe Korea e Veriut, Tillerson i ka kërkuar disa herë Presidentit të përdorë tone më të zbutura dhe të favorizojë rrugën e negociatave dhe jo atë të përplasjes verbale.
Të premten Tillerson deklaroi se vendimi i Trumpit për t’u takuar me Kim Jong-unin “nuk ishte ndonjë surprizë”. Ky cilësim erdhi pikërisht pak orë pasi Sekretari i Shtetit ishte shprehur se nuk ishin pjekur ende kushtet për negociata me Korenë e Veriut.
Duke folur me reporterët gjatë turit të tij njëjavor në Afrikë, Tillerson shpjegoi se kthesa e papritur, nëse mund të quhet kështu, ishte “një vendim i marrë nga vet presidenti”, pasi e kishte pasur këtë çështje “në mendje prej disa kohësh”. Zhvillimi erdhi pas një ndryshimi “thellësisht dramatik” të qëndrimit të Kim Jong-un, shtonte ai. Po atë ditë, javën e kaluar, Trump i kishte kërkuar Tillersonit të dorëhiqej.
Trump ka pranuar se nuk ka biseduar me Tillersonin për Korenë e Veriut. “E mora vet vendimin”, u tha reporterëve pak minuta pas lajmit për shkarkimin e Sekretarit të Shtetit. E përpara se të largohej nga selia presidenciale për në Kaliforni, ai konfirmoi se me Rex Tillerson “ka shkuar mirë”, por kanë pasur mendime të ndryshme për disa çështje, mes të cilave edhe marrëveshja me Iranin, që ai vet e konsideron të tmerrshme. “Nuk mendonim njësoj bashkë. Me Pompeon po, kam pikëpamje të njëjta për të vijuar procesin”, shtoi ai.
Ndërkohë, nënsekretari për Diplomacinë Publike, Steve Goldstein zbulon se Tillerson do të donte të qëndronte.
“Sigurisht që këtë synim ka pasur, sepse ka bërë një progres të konsiderueshëm në sigurinë kombëtare . Atij do t’i mungojnë kolegët në Departamentin e Shtetit dhe ministrat e Jashtëm me të cilët ka punuar anembanë botës”, tha zyrtari.
Më tej zyratrët thanë se se Tillerson nuk flet me presidentin Trump, por pa e ditur arsyen. “Sekretari nuk fliste me presidentin prej pak kohësh, por nuk i di shkaqet. Ai është mirënjohës për mundësinë që iu dha për të shërbyer dhe beson se shërbimi publik është një detyrë fisnike. Ai i uron gjithë të mirat të nominuarit për kryediplomat, Pompeo”.
Pas 14 muajsh në detyrë, Tillersoni po lë pas një Departament Shteti më të demoralizuar dhe më të dobët, që vazhdon të largojë njerëz të talentuar dhe me përvojë. Por një nga ironitë e epokës së Trump është që shkarkimi i Tillersonit dhe zëvendësimi i tij me drejtorin e CIA-s, Mike Pompeo, mund të mos jetë lajm i keq, për sa i përket asaj që duhet të pritet nga presidenca Trump në vitin e dytë të mandatit dhe më tej. Është e qartë që shkarkimi i Tillersonit do t’i rikthejë Departamentit dhe Sekretarit të Shtetit një rol më domethënës në politikën amerikane. Por kjo mund të tregojë po ashtu se Trump vazhdon të largojë me sukses pengesat që nuk e kanë lejuar të bëjë më shumë dëme.
Politika e jashtme e Trump-it nuk ka qenë shumë e mirë, siç kam vënë në dukje në librin tim “Strategjia Madhore Amerikane në Epokën e Trump-it”. Por të paktën ka qenë më pak radikale se ç’pritej, pas retorikës së ashpër që shfaqi në fushatë. Si kandidat, Trump jepte përshtypjen se do të shkatërronte aleanca, do të zhbënte marrëveshje për tregti të lirë në favor të proteksionizmit vendas, dhe se do ta kthente përmbys traditën e politikës së jashtme që kishte trashëguar. Megjithatë, gjatë vitit të parë të mandatit, Presidenti Trump nuk e mbajti shumicën e këtyre premtimeve.
Po, vërtet Trump e shkëputi Amerikën nga Partneriteti Trans-Paqësor, dhe madje njoftoi se do të bënte të njëjtën gjë me marrëveshjen e Parisit për ndryshimet klimatike. Po, vërtet ka prishur aleanca e partneritete me sjelljen e tij të ashpër. Po, Trump ka kërcënuar të prishë marrëveshje tregtare, që nga NAFTA e deri te marrëveshja dypalëshe tregtare me Korenë.
Tillerson, 65 vjeç, u përplas me politikën e imigracionit përpara presidentit me Stephen Miller, këshilltarin politik 32-vjeçar të presidentit. Pas një korrigjimi nga zoti Miller, zoti Tillerson barkoi në mënyrë agresive tek ndihmësi Wing Wing që presidenti sugjeroi se sekretari i tij i shtetit mund ta kishte kaluar vijën, sipas një personi të njohur me shkëmbimin.
Tillerson ndihmoi gjithashtu për të negociuar një zonë të armëpushimit me Rusinë dhe Jordanin në jugperëndim të Sirisë, edhe pse zyrtarët paralajmëruan më parë këtë javë se zona mund të ishte në rrezik mes dhunës atje.
Shefi i shtabit të Shtëpisë së Bardhë, Tillerson, në mbrëmjen e së premtes, ndërsa ai ishte në një udhëtim në Afrikë, është lajmëruar për pushimin e tij nga puna. Tillerson e ndërpreu udhëtimin dhe u kthye menjëherë në Uashington të martën herët, thanë zyrtarët. Menjëherë më pas Trump në twitter lajmëroi se në vend të tij ai kishte emëruar drejtorin e CIA-s Mike Pompeo si sekretar të shtetit dhe falënderoi Tillerson për shërbimin e tij. Një ndihmës lajmëroi Tillerson se ai kishte humbur punën e tij./Përshtatur për Opinion.al
