NGA ARBEN SKENDERI*
Rikonstruksioni i TOB prodhoi dje një lajm, i cili jo vetëm që ka ngjallur një diskutim të gjerë në opinionin publik, por ka ndezur sërish ndjenjën e frikës dhe të pasigurisë në radhët e vetë artistëve të Teatrit të Operës dhe Baletit, artistëve më elitarë në vend. Dje, ministrja e Kulturës, fill pas dorëheqjes, ose më mirë të themi duarheqjes të drejtorit Ilir Kerni, hodhi hapin e parë publik për projektin e rikonstruksionit të TOBit, duke u munduar t’u hedhë hi syve të gjithë profesionistëve të fushës dhe jo vetëm. Dy pyetje, në dukje kontraverse, por që bashkohen në të njëjtën pikë, lindin në këtë diskurs: pse kaq i vonuar ky plan për ndërtimin e Teatrit të Operës, kur pritej të dilte kohë përpara? Dhe tjetra: pse kaq i paduruar lajmi mbi ndërtimin e teatrit të ri, fill pas dorëheqjes së drejtorit të TOBit? Pyetje si këto dalin nga një vargëzim pyetjesh në lidhje edhe me projektin fitues dhe komisionin përzgjedhës, por nuk është ende koha “për të derdhur lot”. Ajo që të bën të qash nga dëshpërimi profesional, nga revolta prej një artisti, i cili e gjen veten në këtë kurth, është projekti që kemi sot përpara syve. Institucionin më të rëndësishëm të artit tonë të kultivuar duan ta tjetërsojnë dhe ta kthejnë në funksion interesash, që datojnë këtu e një dekadë e gjysmë më parë!
Këtu fillon, dhe në funksion të kësaj janë orkestruar të gjitha ngjarjet në TOB që prej më shume se dy vitesh. Duket se Rama i gjeti drejtorët e “duhur” për të rrënuar punën dhe dinjitetin e çdo artisti në TOB, duke mbivendosur padrejtësisht histori joprofesionale dhe të jashtëligjshme të kontratave, e deri te presionet psikologjike dhe shantazhe të përditshme, më në fund për të dalë në “dritën e tunelit” të shumëpritur, ëndrra e vjetër për tjetërsimin e godinës së TOBit, që siç duket është kthyer në obsesion për kryeministrin dhe shumëkush do të thoshte lehtësisht “se mos vetëm kjo…” Është ende në memorien e artistëve dhe të opinionit publik se çfarë donin të bënin me Teatrin e Operës dhe Baletit po të njëjtët njerëz disa vite më parë… E parë në këtë këndvështrim, panorama e situatës fillon e qartësohet.
Cila do të ishte mënyra më “lehtë” dhe efikase, që në një kohë të shkurtër ta kthesh TOB-in nga një teatër të mirëfilltë opera dhe baleti, në një sallë koncertesh apo eventesh të tjera (duhet thënë, estetikisht korrekte), përveçse në një sallë të Teatrit Kombëtar të Operas dhe Baletit, denjësisht e mirëpërcaktuar në diapazonin e saj teknik, profesional dhe pse jo edhe estetik!? Fatkeqësisht nuk është vetëm destinacioni i një salle që po ndryshon dhe ardhjen e këtij projekti, por edhe ndryshimi i qëllimshëm i filozofisë së punës brenda institucionit është akoma më shqetësues. Ajo që duket se po ndodh prej 2 vitesh e gjysmë është plani “ideal” mbi shkatërrimin, rrënimin dhe përçarjen e trupave (kori, orkestra, baleti dhe solistët). Për ta ndërtuar kohezionin e trupave janë dashur mbi 60 vite të mundimshme nga artistët më me emër të këtij kombi, ku edhe Partia e Punës vetë nuk guxonte të bënte pa mendimin dhe ekspertizën e tyre, kurse sot në më pak se tri vite, jemi në një situatë ku pjesa më e madhe e koncerteve statistikore që na tund në letër Ministria e Kulturës janë aktivitete me grupe të vogla muzike dhome në hollin e TOB-it apo evente të ngjashme, duke kontribuar ditë pas dite në ndryshimin e destinacionit (artistik) të këtij institucioni. Artistët nuk kanë më plane pune, nuk dinë çfarë i pret nga një javë në tjetrën, cilat janë produksionet që do vijnë etj., si këto, por përpallen çdo ditë me presione dhe arrogancë institucionale.
Bëjnë art në një klimë pune, që vetë ata e përshkruajnë si të paprecedentë në tërë këto vite karriere. Tashmë një pjese të kontratave të nënshkruara nën presionin e bukës së gojës e pa negociata po u vjen fundi, askush nuk di çfarë do ndodhi?! Lista e problemeve është e gjatë dhe ndoshta specifike për publikun e gjerë dhe nuk është koha dhe vendi për t’u zgjeruar, por e vërteta mbi qëllimin final duhet thënë: Sot Shqipëria jeton në krizë, për sa kohë e vërteta fshihet nën hijen e propagandës së “arritjeve”. Kështu, duket sikur çdo gjë shkon mirë, më fal, duhet të thosha “perfekt”, por kjo nuk “pi më ujë”. Në fakt, artistët nuk e kanë ngrënë asnjëherë sapunin për djathë, thjesht nën frikën e mbijetesës, që i vendos ata në situatë shumë vulnerabël, kanë bërë kompromis të verbër me djallin vetë. Por, artisët asnjëherë nuk janë gënjyer dhe ashtu si një dekadë e gjysmë më parë, nuk do ta lejojnë që investimi i disa brezave të shkatërrohet nga interesa dhe disa zullumqarë që atë që nisën para disa vitesh, janë kthyer për ta përfunduar, me patjetër…!
* Drejtuesi i Departamentit të Kulturës në PD / Balkanweb
