Nga Elvira Dones
Nuk e kam haberin nga urbanistika e as nga arkitektura. Por si çdo njeri qe heraheres vjen ne Shqiperi nga dispora (tanto disprezzata e a volte sfruttata solo a fini elettorali e per la maggior parte resa ridicola. Kur nuk u shkojme “pas midese” etiketohemi si “nave, partiake” e keshtu me radhe…). Ia lejoj vetes te them dy fjale, edhe se e di fare mire qe jo vetem do bien ne veshe te shurdhet, por do sulmohem me lehtesi me leksikun me te ulet, me ate lehtesi e keqdashje tipike te Ballkanit.
I dituri o “i padituri” e nxjerr koken si struci nga “rera”(ose fshihet pas postimeve publike te te tjereve) shpesh i shtrenguar nga hakmarrja qeveritare e atyre qe kane gurin dhe arren ne dore.
Kullat e famshme, restorantet e lluksit ndertuar per nje pakice te majmur, u bejne karshillek lypsareve qe i gjen ne çdo cep te Tiranes se Rilindjes, plakave te gjora me tufa preshi ne duar, shkollave pa ngrohje, pallateve te regjimit te dikurshem, dale brinjesh e mbi te cilat askush nuk ve dore. Ashtu siç askush nuk ve dore mbi mizerjen e Bibliotekes Kombetare, qe here digjet e here permbytet nga ujrat e librat katandisen te thahen ashtu si munden, varur telave e mbajtur me kapse si tesha te ricikluara.E meqe tregun e Gabit e pata vizituar disa here, e kam te pamundur te mos e shoh ate biblioteke si nje shembelltyre te skenave te Gabit, ku e vetmja menyre qe me vjen ne mend, mes trishtimit qe na kap, tek e shohim ate vend te çoroditur, te lodhur, te zemeruar e shpesh te frikesuar nga hakmarrjet of the men in power – sepse njerezve pa perkrahje u fluturon vendi i punes, shantazhohen nga hakmarrja e pushtetit:
Ne njerezit e kote te diaspores shihemi thjesht si naive a budallenj te mirefillte te indroktinuar (nje zot e merr vesh nga kush) per mendjelehtesi, apo sepse jemi nel “libro paga” te forcave “antishqiptare”)…Kjo eshte “etiketa” qe na vene me “nonchalance” punetoret e “palodhur te Rilindjes te cilet po e varrosin vendin perfundimisht; kjo eshte perparesia absolute: mbyllja e sqepave tane nga njerezit e Rilindjes. Dhe nese ky eshte pogresi qe qeveria aktuale trumbeton me te madhe, atehere edhe nje i paditur nga arkitektura i ben disa pyetje vetes. Siç pyes veten, ne keto jave te nxehta te debatit mbi çeshtjen e teatrit.
Te tjera kulla kercenuan e kercenojne t’i vihen teatrit pas shpine, pa denjuar asnje dialog te hapur e konstkruktiv: ta bejne teatrin nje xhuxh qe gati-gati tolerohet, duke ua shitur komunitetit artistik e qytetar si nje arritje te shkelqyer te cilen ata njerez – aktore, regjisore e punonjesit e skenes – s’paskan “tager” ta kuptojne sepse: “te perçare, qe s’arrijne te shohin me larg hundes se tyre te “pasofistikuar”, te cilet nuk e kuptojne por sillen si femije (sipas Rilindjes se famshme), ne token qe me ligj atij teatri i perket.
Shpiken projekt-ligje qe anashkalojne e dhunojne fet e fet, me arrogacen e ketij establishmenti te frikshem çdo rregull te kushtetutes se vendt. Ndaj jam me aktoret, regjisoret, tekniket e skenes teatrale. Kane solidaritetin tim me te sinqerte si qytetare e ati vendi. Mosvjedhja e ati trualli e rindertimi apo rikonstuktimi i godines ekzistuese i nje teatri dinjitoz ne te njejtin truall, me nje rindertim te godines aktuale, te modernizuar, ne respektim te hapesirave ekzistuese, amplifikimit te tyre ne te mire ne dobi te shfaqejeve artistike te punonjesve te teatrit e te nje tradite shume vjeçare, do te ishte zgjidhja, ne mbrojtje te e nje tradite prej shume dekadash. Kaq kisha, si nje njeri te cilit vendi jo vetem i dhemb, por e shoh te perhumbur.
