A mund të luajë një rol komuniteti shkencor dhe mjekësor në politikat e kontrollit të duhanit dhe a mund pasqyrohet zhvillimi i shkencës dhe teknologjisë në rishikimin e strategjive të ndërtuara dekada më parë? Profesor David Khayat, onkolog i njohur Francez, i ftuar në Samitin e 3-të Shkencor mbi Reduktimin e Dëmit të Duhanit ka dhënë këndvështrimin e tij mbi këto dhe të tjera çështje.
Sipas Profesor Khayat, ashtu si në të kaluarën edhe në të tashmen, politikë bërësit marrin udhëzime jo nga mjekët klinikë, por nga epidemiologët, të cilët nuk kanë parë kurrë një pacient të vërtetë, e që nuk kanë trajtuar raste të prekura nga sëmundjet e lidhura me duhanpirjen. Ai tha se nëse duam të përmirësojmë situatën në të ardhmen, duhet të fuqizojmë mjekët, pasi ata janë profesionistët që njohin shkencën dhe kujdesin për pacientët.
Duke folur për situatën aktuale në fushën e kontrollit të duhanit, Profesor Khayat vuri në dukje se gjithçka bazohet në konventën ndërkombëtare që është nënshkruar në 2005 nga më shumë se 181 vende, me qëllim për të çrrënjosur pirjen e duhanit. Sipas kësaj konvente, kontrolli i duhanit do të thotë që duhanpirësit kanë mundësi zgjedhje mes “ta lënë duhanin ose të vdesin”. Sigurisht, mjekët nuk mund të pranojnë diçka të tillë si opsionin e vetëm ekzistues për pacientët e tyre. Për fat të mirë, kjo politikë nuk pranohet më, shtoi ai, meqenëse ka shumë vende që kanë ndryshuar pozicionin e tyre për kontrollin e duhanit dhe pranojnë që sot falë inovacionit kemi edhe mundësi të tjera, si Snus, cigare elektronike dhe produkte elektronike të duhanit me ngrohje.
“Vendet që kanë sot numrin më të ulët të konsumatorëve të cigareve tradicionale kanë diçka të përbashkët, ata kanë përqafuar strategjitë e reduktimit të dëmit të duhanit,” tha ai. Suedia, Norvegjia dhe Islanda kanë pranuar, Snus, ashtu si Mbretëria e Bashkuar cigaret elektronike.
Problemi i vërtetë kur flasim për pirjen e duhanit është kanceri, tha profesor Khayat, pasi kjo sëmundje është një çështje kryesore e shëndetit publik. Pirja e duhanit ishte faktori numër një i rrezikut në mbarë botën për zhvillimin e kancerit që nga viti 1990 deri në 2017, që do të thotë se pavarësisht nga politikat e kontrollit të duhanit gjatë gjithë këtyre viteve, ato kanë dështuar. Zhvillimi i kancerit sipas profesor Khayat, lidhet drejtpërsëdrejti me sasinë e kancerogjenëve të ekspozuar, që rrit dhe rrezikun e kancerit.
“Njerëzit bëjnë zgjedhje të dobëta të jetesës pavarësisht se vuajnë efekte negative në shëndet,” komentoi ai, dhe shtoi se strategjia e reduktimit të dëmit bazohet në pranimin se në një nivel sjelljet tona të këqija janë të pashmangshme; prandaj, kjo strategji synon të minimizojë dëmet që njerëzit vuajnë si pasojë.
“Pyetja nëse risia në zvogëlimin e dëmit mund të shpëtojë jetë është shumë e rëndësishme, pasi në fund të ditës mjekët duan të shpëtojnë jetën e pacientëve të tyre,” tha Prof. Khayat. Shembuj nga vende të ndryshme tregojnë se inovacioni mund ta bëjë këtë, shtoi ai. Në Suedi, ku duhanpirësve u është dhënë mundësia të kalojnë nga pirja e duhanit në snus, ata patën një rënie të madhe në numrin e konsumit të cigareve; prandaj ato patën gjithashtu një rënie të ndjeshme të vdekshmërisë së lidhur me duhanin (më e ulta në BE).
Si mjekë, si mund ta pranojmë që këto risi nuk janë në dispozicion kudo dhe për të gjithë qytetarët? Prof. Khayat pyeste veten.
Sipas tij, heqja dorë nga pirja e duhanit është dhe mbetet opsioni më i mirë, por fatkeqësisht shumë duhanpirës vazhdojnë të pinë duhan. Ndryshimi i stilit të jetës mund të jetë kujdesi më i mirë në teori, por ka një normë të lartë dështimi. Reduktimi i dëmit pranon vlerat e pacientit si forcë jo një dobësi, pranon lirinë e njerëzve për të zgjedhur sjellje jo të shëndetshme, por zvogëlon dëmin e tyre përmes inovacionit.
Pacientët meritojnë kujdesin më të mirë në dispozicion dhe mjekët duhet të përqendrohen në sigurimin e kujdesit më të mirë për pacientët e tyre aktual dhe ata të ardhshëm.
Si mjekë, e kemi këtë detyrë ndaj pacientëve tanë, është pjesë e profesionit tonë, përfundoi profesor Khayat./ Opinion.al
