Çmimi Nobel për Paqen është një nga nderimet më prestigjioze që mund t’u jepet individëve dhe organizatave në nivel ndërkombëtar.
Kryeministri izraelit, Benjamin Netanyahu ka nominuar presidentin e SHBA-së Donald Trump për çmimin.
Nëse Trumpi fiton, ai do të jetë presidenti i pestë i SHBA-së në listë pas Theodore Roosevelt, Woodrow Wilson, Jimmy Carter dhe Barack Obama. Por si funksionon çmimi?
Kush mund të fitojë?
Sipas testamentit të industrialistit suedez Alfred Nobel, shpikësit të dinamitit, çmimi, duhet t’i shkojë personit “që ka bërë më shumë ose më të mirën për të çuar përpara miqësinë midis kombeve, heqjen ose reduktimin e ushtrive të përhershme dhe krijimin dhe promovimin e kongreseve të paqes”.
Në një hyrje në faqen e internetit të Nobelit, kryetari i Komitetit të Çmimit të Paqes, Jorgen Watne Frydnes, thotë se “Në praktikë kushdo mund të jetë fituesi i Çmimit Nobel për Paqen. Historia e çmimit tregon qartë se ai u jepet njerëzve nga të gjitha shtresat e shoqërisë nga e gjithë bota”.
Kush mund të nominojë?
Mijëra njerëz mund të propozojnë emra: anëtarë të qeverive dhe parlamenteve, krerët aktualë të shteteve, profesorë universiteti të historisë, shkencave shoqërore, drejtësisë dhe filozofisë, dhe ish-laureatë të Çmimit Nobel për Paqen, ndër të tjerë. Askush nuk mund ta nominojë veten.
Listat e kandidatëve mbahen sekret për 50 vjet, megjithëse nuk ka asgjë që i ndalon ata që bëjnë nominime të zbulojnë zgjedhjet e tyre.
Kush vendos?
Komiteti Norvegjez i Nobelit, i cili përbëhet nga pesë individë të emëruar nga parlamenti norvegjez, është arbitri. Anëtarët shpesh janë politikanë në pension, por jo gjithmonë. Komiteti aktual drejtohet nga kreu i degës norvegjeze të PEN International, një grup që mbron lirinë e shprehjes.
Të gjithë ata propozohen nga partitë politike norvegjeze dhe emërimet e tyre pasqyrojnë ekuilibrin e pushtetit në parlamentin e Norvegjisë.
Si vendosin ata?
Nominimet mbyllen më 31 janar, që do të thotë se nominimi i Trumpit nga Netanyahu nuk do të merret në konsideratë këtë vit. Anëtarët e komitetit mund të bëjnë nominimet e tyre jo më vonë se takimi i parë i komitetit në shkurt.
Çfarë merr laureati?
Një medalje, një diplomë, 11 milionë kurona suedeze (1.15 milionë dollarë) dhe vëmendje të menjëhershme globale, nëse nuk janë tashmë të famshëm.
Kur bëhet shpallja dhe ceremonia?
Shpallja e çmimit të këtij viti do të bëhet më 10 tetor në Institutin Norvegjez të Nobelit në Oslo.
Ceremonia do të zhvillohet në Bashkinë e Oslos më 10 dhjetor, në përvjetorin e vdekjes së Alfred Nobelit.
