Derisa presidenti i Rusisë, Vladimir Putin, dhe presidenti i Shteteve të Bashkuara, Donald Trump, përgatiten të takohen në Alaskë për një takim shumë të rëndësishëm për të biseduar për përfundimin e luftës gati katërvjeçare në Ukrainë, një ndjenjë pasigurie i ka kapluar kryeqytetet evropiane, veçanërisht Kievin.
Takimi i sotëm mes dy liderëve, i pari që nga kthimi i Trumpit në Shtëpinë e Bardhë në janar, mund të riformësojë jo vetëm kufijtë e ardhshëm të Ukrainës, por edhe sigurinë evropiane, pa i pyetur Kievin apo Brukselin.
Trump e ka bërë përfundimin e konfliktit më të madh në Evropë që nga Lufta e Dytë Botërore prioritet kryesor të politikës së jashtme amerikane.
Duke qenë i sigurt në aftësitë e tij për të bërë marrëveshje dhe marrëdhënien miqësore me Putinin, Trumpi beson se ky qëllim mund të arrihet duke filluar me takimin kokë më kokë në Alaskë, i caktuar para një jave.
Prej atëherë, zyrtarët dhe ekspertët perëndimorë kanë shprehur shqetësimin se Trump, i cili shmang procedurat tradicionale diplomatike në favor të marrëveshjeve të drejtpërdrejta, mund të mashtrohet nga Putini, i cili ka mbi një çerek shekulli përvojë në negociatat me liderët perëndimorë.
Kur ai u tha gazetarëve se do të diskutojë me Putinin mundësinë e shkëmbimeve të tokës midis Rusisë dhe Ukrainës, shkalla e ankthit u rrit për shkak të frikës se ai mund të njohë marrjen e tokës nga Kremlini, duke e kënaqur agresorin.
Njoftimi i papritur për takimin i vuri në lëvizje liderët ukrainas dhe evropianë për të siguruar takime me Trumpin. Derisa liderët evropianë shprehën një farë lehtësimi pas një bisede telefonike me Trumpin më 13 gusht, ekspertët thonë se çfarë do të pranojë lideri 79-vjeçar amerikan në Alaskë mbetet e paqartë.
“Vlen të theksohet se është e jashtëzakonshme që ka një shkallë kaq të lartë pasigurie për atë që do të dalë nga ky takim”, tha Andrea Kendall-Taylor, drejtoreshë e Programit të Sigurisë Transatlantike në Qendrën për Siguri të Re Amerikane (CNAS).
“Ka qenë jashtëzakonisht e vështirë të kuptohen qëndrimet e presidentit Trump ndaj Ukrainës, kryesisht për shkak të kthesave të befasishme dhe kontradiktave”, shtoi ajo më 14 gusht gjatë një bisede telefonike me gazetarët.
Trump, i cili ndër vite ka shprehur admirim për Putinin, e sulmoi presidentin ukrainas Volodymyr Zelensky në shkurt gjatë një takimi në Zyrën Ovale, gjë që tronditi botën perëndimore.
Disa muaj më vonë, Trump e drejtoi zemërimin e tij ndaj Putinit për mospranimin e kërkesës së tij për një armëpushim 30-ditor. Pavarësisht retorikës dhe kërcënimeve për sanksione, Trump deri më tani nuk e ka ndëshkuar Rusinë. Kendall-Taylor e sheh këtë si shenjë se afërsia e Trumpit me Rusinë dhe Putinin vazhdon.
Në prag të samitit, Trump vazhdoi t’i mbajë të gjithë në pasiguri për rezultatin e tij. Duke minimizuar shanset për ndonjë përparim në Alaskë, ai i tha Fox News se Putini “do të bëjë një marrëveshje”.
Ai gjithashtu tha për Fox News se mund të jetë i gatshëm të qëndrojë në Alaskë për një takim trepalësh, duke përfshirë Zelenskyn-n, nëse arrin përparim me liderin rus.
Më 14 gusht, Zelenskyn ishte në Londër për të diskutuar çështje sigurie me kryeministrin britanik Keir Starmer, si shenjë e mbështetjes britanike. Ai dhe liderët e tjerë evropianë duan të sigurohen që interesat e tyre të merren në konsideratë kur Trump dhe Putin të takohen.
Në Moskë, Putin vlerësoi përpjekjet e Trumpit për t’i dhënë fund luftës në një video të shkurtër të publikuar nga Kremlini, duke thënë se Shtëpia e Bardhë po bën “përpjekje mjaft energjike dhe të sinqerta për të ndaluar armiqësitë” dhe për të “arritur marrëveshje që janë me interes për të gjitha palët e përfshira”.
Megjithatë, ekziston shumë skepticizëm për qëllimet e vërteta të Putinit, i cili përputhet me shkallën e lartë të ankthit në Ukrainë.
“Vetë fakti që ky takim po ndodh nuk është në favor të Ukrainës”, tha Olga Tokariuk, bashkëpunëtore në Programin e Qëndresës Demokratike të Qendrës për Analizën e Politikave Evropiane (CEPA).
E kundërta është e vërtetë për Rusinë “sepse e legjitimon Putinin”, shtoi ajo gjatë një bisede telefonike më 14 gusht.
“Ai siguron takim me presidentin e SHBA-së në tokën amerikane pa bërë asnjë lëshim nga ana e tij”, shtoi ajo.
Skenari më i keq, sipas Tokariuk, do të ishte nëse Ukraina detyrohet të bëjë disa lëshime territoriale pa marrë ndonjë garanci sigurie në këmbim. Ajo paralajmëroi se kjo do të çonte vetëm në agresion të ri rus brenda disa muajsh.
“Nëse nuk ka përgjegjësi për Rusinë për nisjen e kësaj lufte në shkallë të plotë në vitin 2022, kjo thjesht do ta inkurajojë Rusinë të kthehet për të kërkuar më shumë”, tha Tokariuk.
Kendall-Taylor tha se një rrezik për Ukrainën është që Putini mund të arrijë ta “riformësojë” këndvështrimin e Trumpit për Zelenskyn si pengesë për përfundimin e luftës.
Rreziku është që nëse Putini flet për dëshirën e tij të sinqertë për t’i dhënë fund luftës dhe paraqet disa “propozime që duken të arsyeshme, por që Ukraina do t’i refuzojë”, Zelensky mund të gjendet sërish në shënjestrën e Trumpit si figurë kokëfortë dhe e papajtueshme”, tha Kendall-Taylor, e cila ka shërbyer si zyrtare e inteligjencës kombëtare për Rusinë dhe Euroazinë në Këshillin Kombëtar të Inteligjencës së SHBA-së nga viti 2015 deri në vitin 2018.
Ka gjithashtu skepticizëm se kërcënimi ndaj Putinit me tarifa është i mjaftueshëm për të frenuar ambiciet e tij territoriale. Trump duhet të jetë i vendosur, tha Richard Haas, ish-zyrtar i lartë i Departamentit të Shtetit që ka ndihmuar në negociimin e marrëveshjeve të paqes për SHBA-në në administratat e mëparshme.
“Nëse me të vërtetë doni t’i ndryshoni llogaritë e Putinit, duhet t’ia hiqni nga mendja Putinit nocionin se koha është në anën e tij, [dhe] se duke vazhduar këtë luftë Rusia gradualisht do të bluajë dhe do të marrë atë që do”, tha Haas për CBS. “Gjithçka që Presidenti Trump duhet të bëjë është t’i thotë, ‘Vlad, nuk do të ndodhë’”.
Bisedimet vijnë në një kohë vendimtare, pasi Trump është gjithnjë e më i zemëruar me Putinin, i cili nuk po tregon shenja të tërheqjes nga kërkesat maksimale të Kremlinit. Trump dhe Putin kanë zhvilluar gjashtë telefonata, dhe i dërguari kryesor i Shtëpisë së Bardhë ka udhëtuar në Moskë të paktën tri herë.
Zelensky tha se ai dhe Starmer diskutuan “në detaje të konsiderueshme” garancitë e sigurisë që Ukraina ka thënë se janë të nevojshme për të pranuar një armëpushim.
Trump tha në intervistën për Fox News se, nëse ai do të ftonte Zelenskyn për një takim trepalësh me Putinin, kjo do të ishte “shumë, shumë e rëndësishme, sepse ky do të ishte një takim ku ata bëjnë një marrëveshje”.
Ai gjithashtu përmendi përsëri mundësinë e shkëmbimeve territoriale.
“Nuk dua të përdor fjalën ‘ndaj gjërat’, por në një farë mase nuk është term i keq, OK?” tha ai.
Trump më parë ka thënë se për t’i dhënë fund konfliktit të dyja palët duhet të shkëmbejnë tokë për të ndaluar luftimet e ashpra që kanë kushtuar me dhjetëra mijëra jetë nga të dyja anët dhe kanë zhvendosur miliona ukrainas.
Por, presidenti francez Emmanuel Macron tha se Trump ka qenë “shumë i qartë” në një telefonatë më 13 gusht se dëshiron të arrijë një armëpushim në takim me Putinin dhe se ai ka qenë i qartë që “çështjet territoriale që lidhen me Ukrainën… do të negociohen vetëm nga presidenti ukrainas”.
“Mendimi i Trumpit duket më i përafruar me atë të evropianëve sesa mendohej fillimisht nga disa”, tha një zyrtar evropian për Radion Evropa e Lirë pas telefonatës.
Trump ka paralajmëruar Rusinë për “pasoja shumë të rënda” nëse nuk e ndalon luftën kundër Ukrainës, por nuk ka dhënë hollësi se me çfarë pasojash mund të përballet Moska.
Nëse konfirmohet këmbëngulja e Trumpit për përfshirjen e Ukrainës, kjo do të ndihmonte në zbutjen e frikës në Ukrainë, por Rusia ka hedhur vazhdimisht poshtë idenë e një takimi me Zelenskyn, duke sugjeruar se kjo duhet të ndodhë vetëm kur palët të jenë afër nënshkrimit të një marrëveshjeje për paqe, jo thjesht të një armëpushimi.
Ajo ditë duket ende larg duke pasur parasysh hendekun e madh mes qëndrimeve ruse dhe ukrainase në disa çështje madhore, përfshirë territorin dhe sigurinë, pavarësisht tri rundeve të bisedimeve të drejtpërdrejta në Turqi që nga mesi i majit./REL
