Nga Fatjona R. Lubonja Ed.D
Teknologjia, edhe pse ende në fazën e saj të hershme, ka shfaqur potencial për përdorim në të ardhmen në mjediset klinike. Studimet e fundit diskutojnë se si truri përpunon gjuhën dhe ofron shpresë për rivendosjen e të folurit shumëgjuhësh tek individët joverbalë. Krijimi i implanteve të trurit nga shkencëtarët mundëson interpretimin e të folurit duke identifikuar me saktësi fjalët e formuara në mendje pa përdorimin e lëvizjes fizike apo zërit.
Disa individë kanë arritur shpejtësi prej 62-78 fjalësh në minutë me pajisjet e ndërfaqes tru-kompjuter (BCI) që konvertojnë sinjalet e trurit në tekst. Studimi më i fundit, i botuar në revistën “Natyra”, i referohet një studimi specifik me përdorimin e systemit AI, që është i pari që deshifron fjalët e folura nga brenda duke regjistruar sinjale nga neuronet individuale të trurit në kohë reale.
Kjo teknologji do të ishte veçanërisht e dobishme për individët që nuk janë më në gjëndje të lëvizin ose të flasin. Implantet ose kufjet, të gjitha teknologjitë e leximit të trurit funksionojnë në të njëjtën mënyrë: ato regjistrojnë aktivitetin nervor të lidhur me funksione si fjalimi ose vëmendja, zakonisht aktiviteti elektrik.
Sinjalet e trurit të kapura nga BCI-të (tru-kompiutër ndër-komunikim) të implantuara (nën lekurë) përmbajnë një sasi më të madhe informacioni sesa ato nga BCI-të e jashtme (mbi lëkurë). Gjithsesi, këto pajisje eksperimentale janë krijuar posaçërisht për individët që kanë një potencial më të madh për përfitime klinike në krahasim me rreziqet e përfshira. Numri i individëve që kanë marrë implante afatgjatë është afërsisht 50 (USA).
FDA (administrimi i ushqimit dhe ilaçeve) e SHBA-së dha miratimin për një sistem të mbyllur për individët me epilepsi në vitin 2013. Qëllimi i disa studiuesve është në të arrdhmen të trajtojnë edhe individë që vuajnë nga depresioni, dhe të tjera. Me gjithë arritjet e teknologjisë, një faktor i rëndësishëm që duhet të merret në konsideratë përpara së të përdorësh AI teknollogji është se shumë kompani neuroteknologjike nuk arrijnë të mbështesin produktet e tyre, duke i lënë përdoruesit të bllokuar dhe pa ndihmë.
Disa disavantazhe që duhen marrë në konsideratë përpara se të bëhen ndërhyrje në mënyrë tipike klinike, kur prodhuesit e pajisjeve të implantuara dalin nga biznesi, implantet mbeten në trup për shkak të kostos së lartë, rrezikut ose mungesës së domosdoshmërisë që lidhet me heqjen e tyre. Pa asistencë teknike të vazhdueshme, programimi i implantit do të kërkojë rregullime ose do të bëhet i papërdorshëm për shkak të problemeve si telat e kapur, software, ose bateritë e varfëruara.
Zëvendësimi i implanteve të vjetruara të këtij lloji kërkon një operacion që përndryshe do të kishte qenë i panevojshëm dhe kërkon javë për t’u rikuperuar. Dhe me rreth 40,000 dollarë amerikanë për pajisjen kirurgjikale dhe zëvendësuese, është gjithashtu e shtrenjtë. Dekodimi i trurit arritur nga neuroshkenca dhe teknologjia është akoma shumë pak i kuptuar dhe në hapat a para.
Ka akoma një rrugëtim të gjatë për të kuptuar aktivitetin e mirfilltë të trurit. Për momentin është e diskutuar që të konsiderohet vetëm nga individët me patologji akute që kanë një potencial më të madh për përfitime klinike në krahasim me rreziqet e përfshira.
Fatjona R. Lubonja Ed.D. është studiuese/autore e shumë shkrimeve dhe ka studiuar Neuroshkencë & Behavior në Columbia University, në New York. #fatjonalubonja
