Të premten e kaluar në Tiranë qindra punëtorë të rafinerisë së naftës në Ballsh, sfiduan për të dytën ditë radhasi motin e keq dhe protestuan përpara godinës së Këshillit të Ministrave, duke kërkuar ndërhyrjen e qeverisë për rivënien në punë të uzinës dhe gjetjen e një zgjidhjeje për rrogat e tyrë të prapambetura.
Naftëtarët i kërkuan kryeministrit Edi Rama të hapte një kanal dialogu me punëtorët e uzinës së përpunimit të naftës, duke e akuzuar kreun e qeverisë dhe deputetët e parlamentit se po bëjnë një vesh shurdh ndaj problemeve të tyre.
“Ju dhe ata parlamentarët që janë këtu mbrapa nesh, menjëherë sa vini në pushtet i keni sytë nga karrigja dhe me nder të ndenjurat nga populli,” u hakërrye një nga punëtorët që kishte udhëtuar nga qyteza e Ballshit për të protestuar në Tiranë. Prej 12 gushtit 2015, punëtorët e uzinës së përpunimit të thellë të naftës në Ballsh janë në protestë sepse kompania azere që ka në pronësi rafinerinë nuk ka paguar rrogat.
Megjithatë, dokumente të siguruara nga BIRN tregojnë që problemet e rafinerisë kanë filluar më herët, fill mbas privatizimit të saj nga biznesmeni famëkeq i hidrokarbureve Rezart Taçi, i cili në vitin 2008 mori në kontroll 85% të aksioneve të ARMO nëpërmjet kompanisë Anika Mercuria Rafinery Associated Oil, AMRA Oil, për 128 milionë euro. AMRA Oil ishte 80% në pronësi të Anika Enterprises –një kompani e regjistruar nga Taçi në Zvicër – dhe 20% në pronësi të Referinery of Texas.
Taçi – i cili tashmë është i arrestuar në Zvicër i akuzuar për mashtrim dhe falsifikim dokumentesh si dhe nën akuzë në Tiranë për evazion fiskal, e privatizoi kompaninë duke marrë një kredi të dyshimtë nga Banka Ndërkombëtare e Azerbajxhanit – drejtuesit e së cilës janë gjithashtu nën arrest për mashtrim financiar në kryeqytetin e Azerbajxhanit, Baku.
Nga 2009 deri në 2013, nën drejtimin e biznesmenit kontrovers që kishte lidhje të ngushta me familjen e ish kryeminsitrit Sali Berisha – ARMO u rrënua nga një kompani e shëndoshë financiarisht në një shoqëri aksionere të mbytur në borxhe ndaj bankave, tatimeve dhe furnitorëve.
Të dhënat e siguruara nga BIRN tregojnë që ARMO, e cila ka në pronësi dy rafineri në Fier dhe Ballsh, është e koletarizuar tërësisht pasi ka akumuluar deri në vitin 2014 më shumë se 500 milion dollarë detyrime ndaj autoriteve fiskale, bankave, furnitorëve dhe palëve të tjera.
Ndërkohë që nëpërmjet mospagësës së taksave, tregtimit të paligjshëm të naftës D2, kredive fiktive bankare dhe huadhënies drejt kompanive të tij të tjera si “Taci Oil” dhe “KUID,” Rezart Taçi dyshohet se ka arritur të zhvasë në mënyrë të paligjshme nga ARMO më shumë se 200 milion dollarë.
Kjo vjedhje e dyshuar nga biznesmeni, e cila mund të jetë më e madhja në historinë e Shqipërisë, ka ndodhur nën hundën e ish qeverisë së qendrës së djathtë të ish kryeministrit Berisha, e cila me veprimet dhe mosveprimet e saj e ka lejuaur Taçin të shpërfillë tatimet dhe taksat për vite me rradhë.
Abuzimet e Taçit me ARMO-n u ‘zbuluan’ në 2014, pas një auditi të kryer për llogari të Heaney Assets Corporation – kompania azere e cila bleu paketën e aksioneve të AMRA Oil për 50 milionë euro në vitin 2013.
Azerët tentuan ta rivinin në punën ARMO-n duke dhënë me qira rafinerinë e saj në Fier, por barra e detyrimeve të kompanisë ishte e papërballueshme duke e çuar atë drejt kolapsit.
Rezart Taçi nuk ishte i arritshëm për një koment mbi akuzat. I kontaktuar nga BIRN avokati tij në Tirana gjithashtu refuzoi të komentonte./BIRN
