Për 30 vjet, Shemsi Gara operoi me një gërmues gjigant në një minierë qymyri në Kosovë, duke nuhatur pluhur toksik që ia mbulonte fytyrën.
Ai pluhur i futej në rrugët e frymëmarrjes. Jeta në shtëpi nuk ishte shumë më e mirë. Termocentralet, të cilat miniera i furnizon vazhdimisht, lëshonin tym mbi fshatin e tij.
Gara vdiq të dielën në moshën 55-vjeçare, pas një beteje trevjeçare me kancer të mushkërive.
Derisa pjesa më e madhe e botës po lëviz për ta reduktuar përdorimin e lëndëve djegëse fosile, ndotja në vendet e Ballkanit Perëndimor mbetet dukshëm e lartë për shkak të ngrohjes së shtëpive, impianteve të vjetëruara të qymyrit, veturave të vjetra dhe mungesës së mjeteve financiare për ta trajtuar problemin.
Qytetet relativisht të vogla, Beogradi dhe Sarajeva, shpesh kanë kryesuar listat e e ndotjes globale. Kjo ka ndikime të kushtueshme shëndetësore dhe gjithashtu mund të rrezikojë perspektivat e vendeve të tilla për t’iu bashkuar Bashkimit Evropian, i cili ka standarde më të rrepta të emetimeve.
“Të dhënat zyrtare të lëshuara nga Instituti Hidro Meteorologjik i Federatës së Bosnjës tregojnë se Zenica ka vazhdimisht mbi nivelet e lejuara të dioksidit të squfurit, grimcave dhe, së fundmi, ozonit në nivel tokësor gjatë muajve të verës, duke rezultuar në fenomenin e njohur si smog fotokimik. Arsyeja kryesore e këtij fenomeni në Zenicë është vendndodhja e saj gjeografike, e cila bën që ndotësit industrialë, si dhe shkarkimet nga furrat shtëpiake dhe trafiku, të kufizohen, duke mos pasur një mjet për shpërndarje në një zonë më të gjerë”, shprehet një profesor i huaj Samir Lemes.
Në BE, emetimet neto të gazeve serrë kanë rënë me rreth 40% që nga viti 1990, të nxitura nga përqafimi i energjisë së rinovueshme. Në kryeqytetin e Maqedonisë së Veriut, Shkup, vendasit me maska shpesh humbasin pamjet e maleve aty pranë të mbuluara nga bora për ditë të tëra.
“Është mjaft sfiduese të bëjmë stërvitjet dhe stërvitjet tona në një zonë të ndotur, veçanërisht në një qytet si Shkupi që është në 10 qytetet më të mira në botë me zona të ndotura, kjo është vërtet e vështirë”, shprehet një qytetar nga Shkupi.
Kosova, një nga vendet më të varfra të Evropës, gjeneron më shumë se 90% të energjisë së saj nga qymyri. Banka Botërore vlerëson se një kalim në një ekonomi pa qymyr do të kushtonte 4.5 miliardë Euro.
Derisa Gara është varrosur të hënën në një varrezë në Obiliq, shkalla e kancerit është më shumë se dyfishuar në Obiliq gjatë dy vjetëve të fundit.
Ministria e Ekonomisë e Kosovës i ka thënë Reuters-it se është e përkushtuar për reduktimin e emetimeve dhe po investonte në projektet e energjisë së rinovueshme dhe përmirësimin e impianteve ekzistuese.
