Prof Myftar Barbullushi
Doktori im eshte prej verteti e aspak metafore apo krijese e imagjinates. I shkurter e i shendoshe, rondokop do ta quanin shkrimtaret, me bark e me floke te rena, pas syzeve te te cilit fshiheshin dy sy te vegjel picerrues e te levizshem. Ky ishte Dr. Theodhosi, fqinji i femijerise sime, imazhin e te cilit e kam gjithmone me vete. E tere lagja ia kishte « falur » atij shendetin. Akoma dhe sot ne shpinen time ndjej faqen e tij te shendeteshme e te varur, pasi ne shume raste ky magjistar perdorte veshin ne vend te stetoskopit. Fjala e tij ishte ligj. “Do flesh pa tjeter ne dreke, – me thoshte gjyshja – se gjumi i drekes te ben mire. Ma ka thene vete dr. Theodhosi“.
Ne perceptimin tim kureshtar ai ishte si doktori i Ivan Ilic-it, personazhit te famshem te Tolstoit, ne kryevepren vdekja e Ivan Ilic-it. I plotfuqishem, rrezatues, paternal, nderkohe qe nga ana tjeter pacienti ishte shume besues dhe « kompliant » perpara prononcimit te tij ex cathedra. Ivan Ilicit i interesonte vetem nje gje: gjendja e tij ishte e rende apo jo? «Thomeni doktor, kjo semundje eshte e rende apo jo? Mjeku e fikson ashper nepermjet syzeve te tij, e me ze te prere i thote: Te thashe ate qe mendova se duhet te dish, zoteri….». Mendesi e qarte paternaliste : «Ti je pacienti, mjeku jam une».
Dr. Theodhosi, doktori i femijerise sime, nuk eshte me. Ai ka shume vite qe ka vdekur, por me e dhimbshme eshte se, me te, ka vdekur dhe imazhi i tij, dhe akoma me e dhimbshme eshte se ky imazh ka vdekur edhe ne tere boten, dhe une nuk kam asnje shprese per ta gjetur, edhe pse mund te udhetoj ne te gjithe boten.
Doktori im nuk eshte me sepse:
Ate e vrau organizimi i sistemit shendetesor. Edhe pse ky organizim mbeshtetet ne figuren e mjekut te pergjithshem, ky i fundit vazhdon te mbetet i pavleresuar; superfuqia e specialistit, ne spital dhe jashte tij, i heq atij hapesiren dhe besueshmerine, duke e kthyer ne nje dispecer te thjeshte drejt specialistit apo, jo rralle, ne shkrues te recetave te rimbursimit. Zhvillimi i shendetesise, dekadat e fundit, ka rrjedhur dhe evoluar ne nje mori nenspecies, secili i afte per te ditur thuajse cdo gje, mbi thuajse asgje, aq e ngushte eshte rrezja e veprimit te secilit mjek specialiteti. Me nje mjek te pergjithshem dispecer dhe nje specialist qe, jashte domenit te tij te vogel nuk di te shkruaje as dhe nje recete, nuk mund te kesh mjekesi te besueshme.
Vendimmarrje, hapesire dhe liri veprimi mjekut te pergjithshem, pa lene pas dore edukimin e tij te vazhdueshem profesional dhe testimet e shpeshta, per te pasur celesin e suksesit te mjeksise moderne dhe tharmin per te ringjallur figuara te besueshme profesionale e pse jo, humane.
Doktori im nuk eshte me sepse :
Shoqeria moderne ka kohe qe ka hequr dore nga nevoja per nje raport solid te konfidences dhe komunikimit ne te gjitha dejet e saj e per pasoje edhe ne mjeksi. Ajo cdo dite e me shume duket se po kontribon ne prishjen e “arkitektures se raporteve njerezore”. Pa kete raport besueshmerije dhe konfidencialiteti, midis mjekut dhe pacientit, ne rastin me te mire “gjella e gatuar“ do te jete pa kripe. Gjenerata e re, qe doktorin tim nuk e ka pare kurre dhe e ka te veshtire ta imagjinoje, e aq me shume te kete nostalgji, eshte mire ta dije qe dikur ai ka egzistuar dhe mund te ishte akoma, po te mos kishte rene viktime e vete zhvillimit.
Doktori im nuk eshte me sepse :
Ate e “vrau” Interneti. “Demokratizimi“ i dijes, lehtesia per te marre cdo lloj informacioni nepermjet Internetit, mundesite per shkembim opinionesh, pakenaqesite e te semureve nga raporti me mjekun dhe per kohen e pamjaftueshme qe ata i dedikojne atyre, bejne qe te semuret te shkojne fillimish ne Internet pastaj tek mjeku. Eshte rregulli i pare, sidomos per gjeneraten e re, qe per cdo problem mjeksor se pari ti drejtohen “doktor Google-it”. Zbehja e “superfuqise” se web-it, nepermjet modifikimit te raportit dhe kohes se dedikuar pacientit nga mjeku, do te kontribonte ne rikthimin e figures se mjekut.
Doktori im nuk eshte me sepse :
Ate e vrau teknologjija. Me progresin teknologjik ecuria e mjeksise eshte kushtezuar nga teknicizmi dhe racionaliteti, elemente te domozdoshem te nje mjeksie moderne, por, qe te vetme nuk mjaftojne per ate qe eshte akoma nje art i bere nga empirizmi, eksperienca dhe, per me teper, aftesia e kontaktit njerezor. Nuhatja klinike, talenti profesional, dhuntia analitike dhe sintetizuese egzistojne akoma dhe nuk mund te zevendesohet kurre me nje Skaner apo teknologji te tjera, sado moderne qofshin ato, mjaft te rendesishme, por qe te vetme nuk mund te zgjidhin problemet e te semurit. Promovimi dhe rigjallerimi i kultures se nje mjeksie me “humane”, ndertuar mbi kontaktin direkt midis mjekut dhe te semurit, edhe pse ne terren te nje teknologjije moderne, do ndihmoje qe mjeksia te rikthehet akoma me e sukseseshme.
Doktori im nuk eshte me sepse :
Ai vdiq se bashku me Ekspertin mjeksor. Ne reumatologji egziston nje sindrom qe quhet sindromi i lodhjes kronike. Dy vjet me pare Aleanca mbare-boterore e pacienteve argumentonte, ne sajtin e saj, se “…mjeket ne Amerike nuk dine ti mjekojne keta te semure”. Sa konfuzion sjell ky lloj fals “demokratizimi” i shkences, ku thuajse cdo njeri mund te hedhe balte mbi ekspertizen profesionale, duke nxitur keshtu nje skepticizem te thelle publik ndaj mjekut reumatolog apo mjekeve ne pergjithesi!
Natyrisht ky trend kunder ekspertizes mjeksore nuk ka lindur spontanisht. Ai eshte pasoje e trendeve kulturore te viteve 60, te grupuara nen rubriken e “postmodernizmit”, te cilat ne thelb perbenin nje levizje te drejtuar kunder “expertizes”. Sipas ketyre pikpamjeve “postmoderniste“ nuk ka te verteta te demonstrueshme objektivisht; cdo njeri qe pretendon te zoteroje te verteten e mendon veten me shume ekspert se kushdo tjeter, duke ndihmuar keshtu ne zbehjen e autoritetit tradicional dhe, ne kete rast, te ekspertizes se nje mjeku.
A mund ta rigjej doktorin tim ?
” Doktor” Theodhosi nuk gjendet me. Ai egziston vetem ne koken e pacientit. Megjithate, ai mbetet nje reference esenciale qe zgjat me shume se nje jete. Im ate, gjithe jeten e tij kishte pasur vetem 2 referenca, Doktor Bahri Koplikun dhe Doktor Theodhosin. Une pata vetem Doktor Theodhosin, nderkohe qe fatkeqesisht vajza ime nuk ka asnje. Ndoshta asaj i ka mbetur vetem Dr. Haus-i, cka do te thote se bota, e sidomos gjenerata e re, ka nevoje per Dr. Theodhosin qe, heret a vone, do ta gjeje.
*Autori është pedagog i Universitetit të Mjekësisë dhe shef i Shërbimit të Nefrologjisë në QSUT
