Zadrima, një nga zonat më piktoreske të veriut të Shqipërisë, po bëhet qendra e një rilindjeje të rrallë: gratë e kësaj treve po ringjallin traditën mijëravjeçare të kultivimit dhe përpunimit të mëndafshit, një zanat thuajse i zhdukur pas rënies së komunizmit.
Në të kaluarën, gratë e Zadrimës njiheshin për veshjet e tyre elegante dhe të punuara me dorë, ku spikaste mëndafshi i kuq dhe jelekët e hollë, raporton Agjencia Franceze e Lajmeve (AFP).
Por historia e këtij zanati rrezikoi të harrohej përfundimisht pas vitit 1990, kur uzina e vetme shtetërore që përpunonte mëndafshin u shkatërrua dhe mijëra shqiptarë emigruan jashtë vendit.
Prej rreth 15 vitesh, Françeska Pjetraj, 30 vjeç, dhe nëna e saj Mimoza, 54 vjeçe, kanë vendosur të ringjallin këtë traditë të lashtë në mënyrë artizanale. Në punishten e tyre familjare, gjithçka bëhet me dorë: nga rritja e krimbave të mëndafshit, nxjerrja e fijes, e deri te endja e produktit final.
“Është një traditë po aq e vjetër sa vetë Zadrima. Dikur, gratë këtu visheshin me mëndafsh, ishte një nga kënaqësitë e tyre më të mëdha”, thotë Françeska Pjetraj, sipas AFP-së.
Rritja e krimbave të mëndafshit është një proces delikat që kërkon përkushtim dhe dashuri.
“Ata janë si fëmijë. Kërkojnë kujdes të veçantë, nuk durojnë temperaturat mbi 28 gradë, lagështinë, as zhurmën. Edhe vetëtimat i trembin”, shpjegon ajo, ndërsa kujdeset për krimbat që ushqehen me gjethe mani.
Procesi i përpunimit të mëndafshit është po aq i ndërlikuar sa i bukur.
Vitin e kaluar, Françeska dhe Mimoza arritën të prodhojnë 10 kilogramë fije mëndafshi, të cilat u transformuan në shalla, funde dhe bluza.
“Fatmirësisht, nuk kemi mungesë porosish, sepse cilësia jonë është e lartë dhe çmimet janë konkurruese”, thotë Mimoza.
Shembulli i tyre ka frymëzuar edhe qindra gra të tjera në zonë, të cilat kanë nisur të merren me rritjen e krimbave të mëndafshit dhe punimin artizanal të tekstileve.
Rozana Gostorani, një 18-vjeçare nga Zadrima, thotë se ëndërron që një ditë të shohë mëndafshin që ajo end në pasarelat e markave të mëdha të modës.
“Është një zanat i lashtë dhe një art i nivelit të lartë. Mendoj se shtëpitë e modës si Versaçe apo Dolce & Gabbana duhet të frymëzohen nga ajo që ne krijojmë këtu”, shprehet ajo me krenari.
