Liturgjia Hyjnore në gjuhën shqipe ka qenë mesha e fundit e zhvilluar gjatë punimeve të Sinodit të Madh dhe të Shenjtë në ishullin grek të Kretës, një ngjarje historike e para e këtij lloji për kishat ortodokse të të gjithë botës pas ndarjes së vitit 1054.
Për më shumë se gjysmë ore është dëgjuar liturgjia e shenjtë në gjuhën shqipe në Manastirin “Panagjia Odigitria” në Kolimbari të Kretës dhe në fund, kreu i Kishës Autoqefale shqiptare, Anastas i ka dhuruar Patriarkut Ekumenik Bartolomeu një libër të titulluar “Veprat ndërtuese” të kësaj kishe në tri gjuhë.
Sinodi i shenjtë, në të cilin morën pjesë mbi 400 peshkopë, klerikë, teologë, e midis tyre edhe përfaqësia e Kishës Autoqefale shqiptare, ka zgjatur gati një javë dhe ka kushtuar mbi 2.5 milionë euro dhurata të besimtarëve vendas dhe të huaj.
Siç ka theksuar Patriarku Ekumenik në fjalën e mbylljes, ai është konsideruar një sinod historik pasi përfaqësuesit e 10 nga 14 patriarkanat dhe kishat ortodokse të të gjithë botës, që kanë marrë pjesë, u kanë çuar një mesazh uniteti rreth 300 milionë besimtarëve ortodoksë të tyre.
Pasi u diskutuan për mëse një javë shumë çështje të rëndësishme që i takojnë Kishës Ortodokse, si misioni i saj në botën bashkëkohore, marrëdhëniet e saj me pjesën tjetër të botës së krishterë, Diasporen Ortodokse, Autonominë e saj, etj., krerët ortodoksë kanë rënë dakord dhe kanë nënshkruar të 6 deklaratat zyrtare mbi të cilat kishin vite që punonin.
Midis të tjerash ata kanë theksuar se, prioriteti i kishës ortodokse është uniteti i saj, dialogu me kishat e tjera, promovimi i dialogut ndërfetar me besimet e tjera për të pasur respekt reciprok, paqe dhe pajtim, mospërzierja me politikën, si dhe qasja me të rinjtë duke i bërë ata pjesë të gjithësisë që kërkon jetën, lirinë dhe drejtësinë./T.Ch