Historia e trajtimit të “histerisë” dhe lidhja e saj me shpikjen e vibratorit është një shembull i ndërthurjes së shkencës, kulturës dhe normave sociale të kohës. Gjatë shekujve XIX dhe fillimit të shekullit XX, “histeria” konsiderohej një diagnozë mjekësore ekskluzive për gratë, e cila përfshinte një gamë të gjerë simptomash si ankth, pagjumësi, irritim, luhatje humori, dhe madje edhe ndjesi të paqarta trupore. Diagnoza ishte e bazuar në idenë se gratë kishin një “mitër të shqetësuar” (nga greqishtja hystera – mitër), një koncept që sot është plotësisht i diskredituar.
“Trajtimi i legenit” dhe origjina e vibratorit
Në atë kohë, një nga trajtimet më të zakonshme për këtë “çrregullim” ishte masazhi i legenit nga mjekët për të arritur atë që ata e quanin “paroksizëm histerik”, që më vonë u kuptua si orgazëm. Kjo praktikë, e cila shihej si një procedurë mjekësore dhe jo seksuale, u bë kaq e përhapur saqë mjekët filluan të ankoheshin për lodhje fizike nga trajtimi manual.
Për të lehtësuar këtë proces, në vitet 1880, u shpikën pajisje mekanike që përdornin energji elektrike për të prodhuar dridhje ritmike. Vibratorët e parë ishin të mëdhenj, të vendosur mbi tavolina dhe të operuar nga mjekët. Por me kalimin e kohës, këto pajisje filluan të bëheshin më kompakte dhe të disponueshme edhe për përdorim në shtëpi.
Ndryshimi i perceptimit
Në atë periudhë, vibratorët nuk konsideroheshin pajisje erotike, por mjete mjekësore. Ata reklamoheshin si zgjidhje për “lodhjen nervore” dhe problemet e tjera që lidhen me “histerinë”. Vetëm në mes të shekullit XX, kur ndodhi një ndryshim kulturor dhe seksual, vibratorët filluan të konsideroheshin në mënyrë të hapur si pajisje seksuale.
Shkenca dhe kritikat
Sot, koncepti i “histerisë” shihet si një shembull i mënyrës se si normat patriarkale ndikuan perceptimin dhe trajtimin e shëndetit mendor të grave. Shumë studiues e kritikojnë këtë histori si një formë patologjizimi të sjelljeve dhe emocioneve normale të grave në një shoqëri të dominuar nga burrat. Për më tepër, ajo na kujton rëndësinë e analizimit të bazave kulturore dhe gjinore në mjekësi dhe shkencë.
Kjo histori, megjithëse nganjëherë e shtrembëruar nga narrativat popullore, tregon sesi nevoja mjekësore dhe presioni kulturor mund të çojnë në shpikje që ndikojnë përtej qëllimit të tyre fillestar.
Përgatiti: Albert Vataj
