Nga PREÇ ZOGAJ
Ka vrasje e vrasje, por kjo e gruas njëzetenëntëvjeçare, Ida Dervishi, nënë e dy fëmijëve të vegjël, të bën të mbash frymën, të tregon me gisht ngado që të sillesh.
Ndryshe nga disa gra që pengohen nga frika apo nga disa skrupuj pa sens për të denoncuar dhunën e burrave të tyre, Ida kishte trokitur me guxim në dyert e Policisë dhe Gjykatës, kishte njoftuar me zë të lartë se jeta e saj ishte në rrezik, e kishte konsumuar në aulën e drejtësisë kryengritjen e saj kundër poshtërimit, kishte fituar një vendim të favorshëm nga trupi gjykues, kishte pritur pas kësaj dorën e zyrtarëve të shtetit që paguhen për zbatimin e ligjeve dhe mbrojtjen e jetëve njerëzore.
Por këta nuk u panë të vinin kurrë, kurrë. Jeta e saj kishte përfunduar pas kësaj më keq se më parë nën terrorin e armës së njohur të burrit, që katër ditë më parë hapi zjarr mbi të duke e lënë të vdekur në derën e shtëpisë. Një vrasje që shpërthen me çmimin e tragjedisë vetminë e tmerrshme dhe kapitullimin e gruas në hall; shpërthen bashkëfajësinë e institucioneve dhe komunitetit në fatkeqësinë e individit; shpërthen kalbëzimin e sistemit në hallkën kyçe, që është ajo e mbrojtjes së jetës së personit! Shumë kolegë kanë shkruar për një vrasje të paralajmëruar si në romanin “Kronika e një vdekjeje të paralajmëruar” të nobelistit kolumbian, Garsia Markez, ku të gjithë e dinë se personazhi Santiago Nasari do të vritet dhe askush nuk ngrihet për ta parandaluar. Paralelizmi qëndron, por vrasja e Idës është më e rëndë. Ajo nuk përfshin vetëm mjedisin shoqëror, rrugicën apo lagjen ku bashkëfajësia mbetet anonime.
Vrasja e Idës përfshin në radhë të parë institucionet e shtetit ku bashkëfajësia nuk mund të jetë anonime, por mund të adresohet. Ja pse paralel me procesin penal kundër vrasësit, një hetim dhe një drejtësi tjetër duhet të nisë me urgjencë. Një drejtësi që nënkupton pikësëpari përgjegjësitë e zyrtarëve që kanë ndihmuar me veprimet dhe mosveprimet e tyre që tragjedia të ndodhë. Një drejtësi që nënkupton një vrasje të fortë ndërgjegjeje për njerëzit e politikës.
Tre vjet më parë, në bazë të kallëzimit të viktimës, gjykata ka marrë vendim për vënien e saj nën mbrojtjen policore. Në të njëjtin vendim burri dhunues, që rezulton të ketë qenë edhe pengmarrësi i gruas, urdhërohet të mos i afrohet asaj më afër se pesëqind metra. Ku shkon dhe ku ka shkuar ky vendim? Kujt i dorëzohet dhe kujt i është dorëzuar ky vendim? Kush përgjigjet në Shqipëri për ekzekutimin e këtyre vendimeve? Kush e ndjek dhe kush e ka ndjekur në vijimësi ekzekutimin e tij? Zyrtari i parë i lartë që duhet të investohet për këtë lloj hetimi dhe transparence është ministri i Drejtësisë, zoti Manjani, i cili, përveç shtytjeve të detyrës, besoj se ka edhe frymëzimin njerëzor për ta bërë këtë. Vendimi është zbatimi.
Vendimi i pazbatuar apo i pazbatueshëm është vdekja e gjykatës. Vendimi i pazbatuar kthehet në një fatkeqësi të dyfishtë për palën që e ka fituar, sepse dyfishon hakmarrjen e palës që ka humbur. Kush ka për të marrë hak dhe kush ka në gjak dhunën është gjithnjë në avantazh në krahasim me institucionet dhe zyrtarët e shtetit që nuk veprojnë për zbatimin e ligjit. Kjo ka ndodhur me gardistin vrasës Admir Dervishi.
Të ngriheshin leshrat përpjetë duke lexuar dje në gazetën “Panorama” intervistën e Feride Spahisë, nënës së Idës. Me dhimbjen dhe çiltërsinë e një nëne të goditur në gjënë e saj më të shtrenjtë, ajo tregonte odisenë e një vendimi gjykate që nuk u zbatua kurrë, rrjedhimisht kronikën e një shteti rrumpallë, ku ligji është një copë letër pa vlerë, ndërsa pashpirtësia gjendje. Sipas rrëfimit të Ferides, një oficer i Gardës së Republikës i kishte kërkuar Idës të shkonte t’ia dorëzonte në një kafe ose ta linte në sportelin e Gardës vendimin e Gjykatës ku urdhërohej marrja e saj në mbrojtje! Nga komisariati numër katër i kërkonin të njëjtën gjë! Gardisti dhunues që ishte urdhëruar të mos i afrohej nën pesëqind metra gruas së dhunuar shkonte dhe e kërcënonte te shtëpia e nënës së saj me revolen e shtetit në brez, godiste dyert dhe xhamat.
Të gjitha këto do të dukeshin lajthitje po të mos ketë ndodhur tragjedia. Por fatkeqësisht, dëshpërimisht, poshtërsisht, duhet të derdhet gjak dhe të pushojë së rrahuri një zemër gruaje për të besuar gjëra kaq të thjeshta. Kryeministri Rama, ministri Manjani dhe ministri i Brendshëm Saimir Tahiri, i cili ka në vartësi Policinë dhe Gardën, kanë detyrimin të identifikojnë me emër e mbiemër dhe të ndëshkojnë me masat e merituara personat përgjegjës në këtë “telefon të prishur”, vdekjendjellës e vdekjeprurës, që i thotë vetës shtet.
Ka disa pyetje të thjeshta: Nuk e çon vetë Gjykata në Policinë e Shtetit vendimin e saj për marrjen në mbrojtje të gruas së cilës i rrezikohet jeta? Nuk shkon në rrugë zyrtare ky vendim në vendin e punës ku punon dhunuesi, por i kërkohet të dhunuarës ta dorëzojë?
Çfarë është vendimi i Gjykatës në Shqipëri, një copë letër, një indugjencë që i jepet në dorë si një gjë private palës paditëse, apo një dokument zyrtar i detyrueshëm për t’u zbatuar nga të gjitha palët? I shtroj këto pyetje pikësëpari nga dufi. E di se ligjet dhe rregullat i kemi në rregull, por ato janë kot. Ligji i ligjeve rëndom është interesi i vogël apo i madh i lukunisë së brerësve dhe abuzuesve në piramidën e institucioneve tona. Ku jeta e qytetarëve të pambrojtur ka dalë tepër dhe nëse u mbijeton të ligave e fatkeqësive, kjo ndodh falë zakoneve dhe rastit.
Jo falë ligjeve dhe rendit publik. Vrasja mizore e Idës është një thirrje për analizë dhe shkundje në Policinë e Shtetit dhe në Gardën e Republikës. Përgjegjësia kërkon emra, kërkon shkarkime, kërkon dorëheqje, kërkon reflektime dhe korrigjime. Pa këto, vrasjet e tjera janë në radhë. Mirë që e paska marrë, po si e ka mbajtur Garda në punë një person që dënohet nga gjykata për ushtrim dhune ndaj gruas? A ka më rregulla për rekrutimin e personave në detyra të tillë delikate? A ka më verifikim të sjelljes në punë, në familje dhe shoqëri të punonjësve që merren e mbahen nën uniformë? Si është lejuar një recidivist të mbajë armën e institucionit në shtëpi dhe të arrijë pastaj deri atje sa të vrasë gruan prapa krahëve në shtatë të mëngjesit në sy të fëmijëve? Posaqë e kishte dellin kriminal, mund ta kishte bërë edhe me mjete të tjera, pa qenë punonjës i Gardës. Por ne flasim këtu për statusin e punonjësit të shtetit, për lehtësirat që krijon ky status, për njollën që merr institucioni kur një punonjës i tij kryen një krim. Dje u njoftua se Garda do të detyrojë punonjësit e saj të shprehen në një formular për problemet që kanë në familje dhe me të tjerët. Ky është një vendim i drejtë që vjen në reflektim të vrasjes së Ida Dervishit. Por besoj se ka pasur e ka gjithnjë gjëra që dihen, pa qenë nevoja e mbushjes së formularit. Një vendim gjykate në ngarkim të punonjësit apo një konflikt që bëhet objekt shqyrtimi në polici merret vesh gjithmonë. Zyrat e burimeve njerëzore për këtë janë në gjithë botën. Nuk është ndërhyrje në jetën private administrimi i informacioneve që infektojnë avantazhet që merr oficeri i policisë apo çdo punonjës nga institucioni ku punon. Në fund të fundit, respekti ndaj gruas dhe përmbushja e detyrimeve ndaj familjes është tregues shumë i rëndësishëm i figurës morale të punonjësit.
Përgjegjësia pra, ka qenë dhe është aty, në Gardë, në Polici, në Gjykatë ndoshta. Konkretizimi me emra vlen më shumë se qindra konferenca dhe formularë. Është ngushëllimi i vetëm për jetimen që vrapoi në dyert e pushtetit për të kërkuar shpëtim, por pushteti, i mbërthyer prej pashpirtësisë, ia ktheu mbrapsht padronit të saj vrasës. Është rruga e vetme për të parandaluar tragjeditë e tjera të ngjashme brenda mureve ku ekzistenca e një numri jo të vogël grash përpëlitet në kufi të nënshtrimit, skllavërimit dhe zhdukjes. /Botuar në gazetën “Panorama”
