Nga Aldo Baxhaku.
Pas rënies së regjimit komunist në Shqipëri, motoja e çdo lëvizjeje politike që ka synuar të qeverisë
vendin por edhe e gjithë popullit ka qenë që Shqipëria të zhvillohet sipas modelit të një shteti
perëndimor. Për një vend si i yni, kjo do të thotë transformim rrënjësor të të gjithë mënyrës se si
funksionojnë institucionet shtetërore, private dhe se si funksionon shoqëria. Transformim drejt një
praktike të panjohur më parë në Shqipëri dhe kjo do të ndiqej nga sfida të mëdha në çdo sektor të
vendit, si atë politik, ekonomik, kulturor, etj…. Për mendimin tim, sfida më e madhe që vazhdon
të mbetet e pazgjidhur dhe që sjell pasoja negative, është se si do të kapë Shqipëria hapin e vendeve
perëndimore në aspektin kulturor dhe shoqëror, kur atyre i janë dashur shumë vite për të krijuar
atë lloj sjelljeje dhe mentaliteti që kanë sot. Pra të gjitha reformat kryesore që u bënë, pluralizmi
politik, adaptimi i politikave neoliberale për tregun, krijimi dhe përshtatja e institucioneve
shtetërore në përputhje me sistemin e ri qeverisës dhe të gjitha politikat e ndjekura deri më sot për
ta bërë vendin anëtar të BE, nuk kanë vlerë nëqoftëse shoqëria nuk i përbrendëson ato
substancialisht. Integrimi në vlerat dhe kulturën perëndimore është marrë si i mirëqenë sepse u
pretendua të bëhej sipas nje modeli papagall, pra përsëritës të atyre që sheh e dëgjon pa e kuptuar
rëndësinë. Disa mund të thonë që sot gjërat janë ndryshe dhe se këto probleme qëndronin në vitet
e para të tranzicionit. Përgjigjia për këta zëra “optimistë” janë problemet më të mëdha që ka vëndi:
korrupsioni, kriza politike, papunësia, disniveli i lartë mes qendrës dhe periferisë në raportin
kryeqytet-qytet dhe mungesa e transparencës. Të gjitha këto janë në thelb probleme që vijnë nga
mos emancipimi i shoqërise ku akoma në thelb të funksionimit të saj ka lidhjet farefisnore dhe jo
altruizmin kumunitar, gjë që sjell korrupsionin. Akoma ushqehet kulti i individit, vota e verbër dhe
delegimi i të gjitha përgjegjësive shtetit si të ishim akoma në komunizëm. Burokracia nuk
respektohet dhe kërkohen sa e sa mënyra për t’ju shmangur procedurave. Në këtë rast të parët që
e delegjitimojnë sistemin burokratik institucional janë kryeministri dhe ministrat që ofrojnë numrat
personalë për t’ju zgjidhur hallet qytetarëve. Mos zbatimi i meritokracisë në punësim dhe
zhvlerësimi i profesionit të mësuesit, mjekut, gjykatësit dhe policit, që janë profesionet më sociale
dhe që krijojnë më shumë impakt në shoqëri. E gjithë kjo makutëri në funksion të mirëqenies
ekonomike ka ardhur si pasojë e modelit papagall. Mirëqenia e perëndimit nuk duhej parë në
mënyrë siperfaqsore por duhej kujtuar se u krijua pas një reflektimi të thellë mbi vlerat në shoqëri
pas Luftës së Dytë Botërore.
