Richard Hodges, President i Universitetit Amerikan në Romë dhe autor i disa librave mbi arkeologjinë e Shqipërisë, sjell një përmbledhje dhe këndvështrim tërësisht origjinal, mbi biografinë e diktatorit Enver Hoxha, shkruar nga Blendi Fevziu. Shkrimi më poshtë është publikuar në web site-n e njohur, “History today”.
Nga Richard Hodges
Janë të paktë liderët që kanë publikuar aq shumë libra dhe kanë eleminuar aq shumë njerëz sa Enver Hoxha, diktatori shqiptar, në pushtet prej vitit 1944 – 1985. Hoxha u botua në një shkallë Çërçilliane: 7,000 faqe në 13 vëllime kujtimesh. Ndërkohë, gjatë regjimit të tij mbi popullsinë shqiptare prej 2 milionë banorësh, 5,037 burra dhe 450 gra u vranë; 16,788 burra dhe 7,367 gra u dënuan me burg; më shumë se 70,000 persona u internuan në 39 burgjet dhe 70 kampet. Për më tepër, nën regjimin e Hoxhës, vendi për një kohë të gjatë, ishte më i varfri në Europë.
Nisur nga këto statistika është e çuditshme që askush nuk ka shkruar një biografi opozitare moderne të Hoxhës. Tani, Blendi Fevziu, gazetari i mirënjohur politik shqiptar, ka bërë një përpjekje të fortë për të ekzaminuar këtë monstër.
Përveçse zhbiron në kujtimet e shkruara nga kolegët apo miqtë e Hoxhës, Fevziu përdor intervistat me të mbijetuarit e kampeve po aq sa edhe riorganizon informacionin e arkivave të shtetit.
Nga pikëpamja e Fevziut të shekullit të XXI, tmerret e diktaturës së Hoxhës sot ngjasojnë me inkuzicionin mesjetar dhe jo me makthin e përditshëm të atyre që u mbijetuan disa dekadave më parë.
Hoxha ishte biri i një imami dhe kaloi 5 vite të jetësë së tij duke studiuar në Francë. Ai nuk arriti t’i përfundonte studimet dhe u kthye në Shqipëri në kohën e pushtimit italian të vendit. Ai u bë pronari i një dyqani cigaresh në Tiranë, pikërisht në momentin kur partia komuniste Jugosllave, futi komunzimin në Shqipëri, me mbështetjen e Bashkimit Sovjetik.
Hoxha ishte anonim deri në themelimin e partisë, së krijuar nga komunistët e vjetër partizanë, por i gjendur përballë këtyre fakteve, kumbari jugosllav Miladin Popović e ofroi babaxhanin Hoxha, si një kompromis në konferëncën e partisë në vitin 1943.
Brenda një viti, me largimin e forcave gjermanë nga Shqipëria, rivalët e Hoxhës e sfiduan atë. Hoxha, në autokritikën e mbajtur në konferencën e partisë, i pranoi disa prej tyre dhe i shtyu diskutimet e tjera deri në momentin që mori drejtimin e vendit në Tiranë, pak ditë më pas. Kjo manovër i dha atij mundësinë të fillonte spastrimin e partisë.
E harruar nga aleatët në Konferencën e Jaltës, fati i Shqipërisë u la në dorë të Partisë Komuniste.
Një supozim i paqartë ishte që Shqipëria duhej të bëhej pjesë e Konfederatës Jugosllave, me të cilën Hoxha po flirtonte, por kjo ide u rrëzua në vitin 1948.
Si Sekretar i Partisë, Hoxha eleminoi thuajse të gjithë themluesit kyç të partisë, ashtu sikurse edhe shokët e fëmijërisë, kundërshtarët dhe liderët e opozitës. E gjithë kjo kulmoi me eleminimin e gjeneralit Mehmet Shehu, shokut të tij të armëve gjatë luftës dhe Kryeministri i tij i parë që nga vitit 1952, që përfundoi i vetvrarë më1981, pasi lejoi që djali i tij të fejohej me një grua të një familjeje disidente. Trajtimi mizor që i bëhet familjes së Shehut, fqinji i Hoxhës në pjesën më të madhe të diktaturës së tij, të lë pa frymë. Fezviu përshkruan një lider që është i fokusuar tek hakmarrja, tek marrëdhëniet e ashpra me mbështetësit e tij të kohës së luftës dhe ish-partnerët në radhë, që nga Jugosllavia, Bashkimi Sovjetik dhe Kina.
Hoxha kishte një qëndrim donkishoteskt ndaj personazheve të njohur. Një episod në historinë e tij makabër përfshin shkrimtarin Ismail Kadare, që në një farë mënyre arriti të shmangte eleminimin dhe të jetonte mes Parisit dhe Tiranës.
Ata u takuan në vitin 1971 dhe Hoxha u josh nga idea për të qenë personazh në një nga librat e Kadaresë. Kadare me kujdes e përfshiu Hoxhën në librin “Dimri i vetmisë së madhe”, por romani u ndalua në Shqipëri. Papritur Hoxha e mbrojti Kadarenë dhe e inkurajoi ta ripunonte veorën. Natyrisht ai këtë bëri dhe romani u rititullua “Dimri i madh”.
Deri në vdekjen e tij në vitin 1985, Shqipëria – gjoja një parajsë mbi tokë – u izolua dhe u sundua nga terrori. Në këtë biografi ne mësojmë diçka edhe se si Hoxha imitoi modelin e tij, Josef Stalin, në implementimin e një plani 5-vjeçar në sektorin industrial dhe agrikulturë.
Në mënyrë shumë domethënëse, Fevziu thekson rolin e Jugosllavisë në krijimin e Hoxhës si lider.
Në mënyrë të heshtur ai ndoqi modelin nacionalist, të treguar nga vetë Hoxha në librat e tij. Sipas teorive të tilla, Shqipëria kishte vuajtur pushtime të panumërta dhe u kishte rezistuar sulmeve nga jashtë përgjatë historisë, por në fund krijoi fatin e saj.
A do të mundej ndonjë nga rivalët e Hoxhës në Shqipërinë e kohës së luftësa, me apo pa mbështetjen e jashtme, të ishte më i suksesshëm në zhvillimin e këtij vendi të varfër? A do të kishte qenë më pak shtypës ndonjë prej rivalëve të tij nëse do të ishte në pushtet? Këto pyetje mbeten pa përgjigje.
Arritja e fundit politike e Hoxhës ishte dhurata e tij politike për të mbiejtuar, duke mbajtur së bashku pjesët e dëshpëruara të një shteti, i krijuar në vitin 1912, një histori e pamëshirshme që ka lënë plagë të dukshme në Shqipërinë e sotme.
