Në orët e 8 dhe 9 Majit mori fund Lufta e Dytë Botërore me kapitullimin e Gjermanisë hitleriane. Rusia e feston këtë si “ditën e fitores”. Por Putini po e përdor gjithnjë e më shumë 9 Majin për propagandë lufte.
Problemet e gjermanëve me 8 dhe 9 Majin
Në Gjermaninë perëndimore shihej me frikë kjo ditë. Ishte Konrad Adenauer, kancelari i parë gjerman që kërkoi madje me këmbëngulje që kushtetuta gjermane të miratohej në 8 Maj 1949. Qendra për Edukimin Politik citon në një seri analizash nga një mbledhje, ku Adenauar ka thënë “se në të vërtetë për ne gjermanët është dita e parë e gëzuar që nga viti 1933. Ne duhet të fillojmë të numërojmë që nga kjo ditë dhe jo me kohën e kolapsit, pavarësisht se sa të rënda ishin vitet e kolapsit.”
Ora zero në vend të përballjes me historinë. Presidenti gjerman, Richard von Weizsäcker nuk ishte i pari që e quajti në një fjalim historik atë ditë si “dita e çlirimit” nga sistemi nacionalist socialist i dhunës, por fjalimi i tij mbeti në kujtesë dhe në të njëjtën kohë ai u kujtoi gjermanëve detyrimin për t’u përballur me fajin individual dhe përgjegjësinë. Në vitin 2020, 8 Maji u shpall njëherë vetëm si ditë zyrtare feste, kurse çdo vit ai kujtohet si ditë përkujtimore.
Në Rusi dita e fitores, siç quhet në hapësirën postsovjetike kujtohet prej vitesh si ditë zie. Bashkimi Sovjetik humbi miliona qytetarë në Luftën e Dytë Botërore, kjo ditë e kujton edhe këtë humbje. Por prej disa vitesh Vladimir Putin e përdor gjithnjë e më shumë këtë ditë për qëllime të brendshme politike. Që në vitin 2022 një studim i Fondacionit Shkenca dhe Politika bën me dije se nën Putin historia sovjetike kujtohet gjithnjë e më shumë në mënyrë të njëanshme, për ta nxjerrë më të fortë regjimin aktual dhe për të krijuar një vijimësi me superfuqinë e dikurshme të Bashkimit Sovjetik. Nën Putinin filluan të zhvilloheshin sërish paradat pompoze të 9 Majit.
Instrumentalizimi i 9 Majit
Në paradën para një viti Putini tha se “Rusia mbron me konsekuencë të drejtën ndërkombëtare – Në të njëjtën kohë ne do të mbrojmë me forcë interesat tona kombëtare për të garantuar sigurinë e popullit tonë. Forcat heroike ruse, trashëgimtarë të ushtarëve të fotires janë garancia më e besueshme për këtë.” Putini propagandon imazhin e një perandorie të kërcënuar në traditën e Ushtrisë së Kuqe.
Këtij narrativi i shkojnë edhe deklaratat kohë para fillimit të luftës në Ukrainë, që në shkurt 2014. Putin e quajti Ukrainën atëherë “fashiste” duke konstruktuar kështu lidhjen me kohën e nazizmit. Eksperti për Rusinë, Ingo Manteufel e ndjek me vëmendje këtë zhvillim. “Putini dhe propaganda e shtetit rus e kanë bërë kapitullimin e Gjermanisë naziste më 9 Maj 1945 në një narrativ qendror për politikën aktuale të Kremlinit. Fitorja sovjetike kundër Gjermanisë naziste instrumentalizohet për të justifikuar luftën e filluar më 24 shkurt kundër Ukrainës. Me këtë 9 Maji e humb funksionin si kujtim hitorik për vuajtjen e miliona vetëve dhe është bërë një instrument propagandistik agresiv i Rusisë putiniste.”
Prej javësh flitet, nëse Putini këtë vit 9 Majin do ta shfrytëzojë për të shtuar propogandën e luftës kundër Ukrainës. Ekspertë si politikani i CDU, Roderich Kiesewetter i trembet një mobilizimi masiv me rekrutim të dhjetëra mijëra ushtarëve. Shërbimi sekret ukrainas paralajmëron se Putini do të zhvillojë një paradë ushtarake në Mariupol. Kështu 9 Maji nga një ditë përkujtimore kthehet në një ditë në shërbim të Putinit. Por jo vetëm ukrainasit, edhe rusët në vendet perëndimore duan të ngrihen kundër instrumentalizimit. Një aleancë e gjerë ka bërë thirrje për disa mitingje në Berlin që duan të kujtojnë me përgjegjësi këtë ditë dhe paqen./DW
