SHBA dhe BE kanë arritur atë që po cilësohet si marrëveshja më e madhe tregtare në histori, pas bisedimeve në Skoci. Në fakt, ajo i ngjan kornizës për një marrëveshje dhe jo një marrëveshjeje të plotë tregtare, me detaje ende të paqarta.
Por shifrat kryesore të njoftuara nga Presidenti Donald Trump dhe shefja e BE-së Ursula von der Leyen ofrojnë të dhëna se cilët sektorë dhe grupe mund të goditen më rëndë ose kanë më shumë për të fituar, shkruan BBC.
Trump – fitues
Pasi premtoi marrëveshje të reja tregtare me dhjetëra vende, Trump sapo ka siguruar marrëveshjen më të madhe prej të gjithave. Shumica e komentuesve u duket se BE-ja ka hequr dorë nga më shumë, me një analizë të menjëhershme nga Capital Economics që sugjeron një rënie prej 0.5% të PBB-së. Gjithashtu, dhjetëra miliarda dollarë do të derdhen në arkat e SHBA-së në taksat e importit. Por titujt kryesorë për Trump mund të mos zgjasin shumë nëse një mori të dhënash ekonomike që do të dalin këtë javë tregojnë se riformësimi i tij radikal i ekonomisë amerikane po kthehet mbrapsht. Shifrat mbi inflacionin, vendet e punës, rritjen dhe besimin e konsumatorit do të japin një pamje më të qartë nëse tarifat e Trump po sjellin humbje apo fitim.
Konsumatorët amerikanë – humbës
Qytetaret e thjeshte amerikanë janë tashmë të pakënaqur nga rritja e kostos së jetesës dhe kjo marrëveshje mund të shtojë barrën duke rritur çmimet e mallrave të BE-së. Ndërsa jo aq e vështirë sa mund të kishte qenë, pengesa e përfaqësuar nga një normë tarifore prej 15% është ende e rëndësishme, dhe është shumë më e theksuar se pengesat që ekzistonin para se Trump të kthehej në detyrë. Tarifat janë taksa që aplikohen për mallrat e blera nga vendet e tjera. Zakonisht, ato janë një përqindje e vlerës së një produkti. Pra, një tarifë prej 15% do të thotë që një produkt prej 100 dollarësh i importuar në SHBA nga BE-ja do të ketë një taksë prej 15 dollarësh të shtuar – duke e çuar koston totale për importuesin në 115 dollarë. Kompanitë që sjellin mallra të huaja në SHBA duhet t’ia paguajnë taksën qeverisë dhe shpesh ia kalojnë një pjesë ose të gjithë koston shtesë klientëve.
Tregjet – fitues
Tregjet e aksioneve në Azi dhe Evropë u rritën të hënën pas publikimit të lajmit për kuadrin e marrëveshjes. Sipas kuadrit, SHBA-të do të vendosin një tarifë prej 15% për mallrat e importuara nga BE-ja. Ndërsa kjo normë është e konsiderueshme, është më e ulët se ajo që mund të kishte qenë dhe të paktën ofron siguri për investitorët. Marrëveshja është “qartësisht miqësore me tregun dhe duhet të sjellë potencial të mëtejshëm rritjeje në euro”, tha për AFP-në Chris Weston në Pepperstone, një ndërmjetës australian.
Solidariteti evropian – humbës
Marrëveshja do të duhet të nënshkruhet nga të gjithë 27 anëtarët e BE-së, secili prej të cilëve ka interesa dhe nivele të ndryshme varësie nga eksporti i mallrave në SHBA. Ndërsa disa anëtarë e kanë pritur marrëveshjen me kujdes, të tjerë kanë qenë kritikë – duke aluduar në përçarjet brenda bllokut, i cili po përpiqet gjithashtu t’i përgjigjet krizave të tjera si lufta e vazhdueshme në Ukrainë. Kryeministri francez Francois Bayrou komentoi: “Është një ditë e errët kur një aleancë popujsh të lirë, të bashkuar për të afirmuar vlerat e tyre të përbashkëta dhe për të mbrojtur interesat e tyre të përbashkëta, i dorëzohet nënshtrimit.” Atij iu bashkuan të paktën dy ministra të tjerë të qeverisë franceze, si dhe Viktor Orban, udhëheqësi hungarez, i cili tha se Trump “e hëngri von der Leyen për mëngjes”.
Prodhuesit e makinave në Gjermani – humbës
Tarifa me të cilën përballen importuesit që sjellin makina të BE-së në SHBA është pothuajse përgjysmuar, nga norma prej 27.5% që u vendos nga Trump në prill në një normë të re prej 15%. Makinat janë një nga eksportet kryesore të BE-së në SHBA. Dhe si prodhuesi më i madh i makinave në BE – falë VW, Mercedes dhe BMW – Gjermania do të ketë qenë duke vëzhguar nga afër. Udhëheqësi i saj, Friedrich Merz, e ka mirëpritur paktin e ri, ndërsa pranoi se do të kishte mirëpritur një “lehtësim të mëtejshëm të tregtisë transatlantike”. Kjo ndjenjë pesimiste u pasqyrua nga organi gjerman i tregtisë së makinave, VDA, i cili paralajmëroi se edhe një normë prej 15% do t’i “kushtonte industrisë gjermane të automobilave miliarda çdo vit”.
Prodhuesit e makinave në SHBA – fitues
Trump po përpiqet të rrisë prodhimin e automjeteve në SHBA. Prodhuesit amerikanë të makinave morën një nxitje kur mësuan se BE po ulte tarifën e vet për makinat e prodhuara në SHBA nga 10% në 2.5%. Teorikisht, kjo mund të rezultojë në blerjen e më shumë makinave amerikane në Evropë. Kjo mund të jetë e mirë për shitjet amerikane jashtë vendit, por pakti nuk është vetëm një lajm i mirë kur bëhet fjalë për shitjet vendase. Kjo për shkak të mënyrës komplekse se si montohen makinat amerikane. Shumë prej tyre në fakt montohen jashtë vendit – në Kanada dhe Meksikë – dhe Trump i nënshtron ato një tarife prej 25% kur ato sillen në SHBA. Kjo krahasohet me një normë më të ulët tarife prej 15% për automjetet e BE-së. Pra, prodhuesit amerikanë të makinave tani mund të kenë frikë se do të ulen nga prodhuesit evropianë.
Produktet farmaceutike të BE-së – humbëse
Ekziston konfuzion rreth normës së tarifës që do të vendoset për ilaçet e prodhuara në Evropë që blihen në SHBA. BE dëshiron që ilaçet t’i nënshtrohen normës më të ulët të mundshme, për të përfituar shitjet. Trump tha se produktet farmaceutike nuk mbuloheshin nga marrëveshja e shpallur të dielën, sipas së cilës norma për një numër produktesh u ul në 15%. Por Von der Leyen tha se ato ishin përfshirë, dhe një burim nga Shtëpia e Bardhë e konfirmoi të njëjtën gjë për BBC-në.
Secili skenar do të përfaqësojë zhgënjim për farmaceutikën evropiane, e cila fillimisht shpresonte për një përjashtim të plotë nga tarifat. Industria aktualisht gëzon ekspozim të lartë në tregun amerikan falë produkteve si Ozempic, një ilaç yll për diabetin e tipit 2 i prodhuar në Danimarkë. Kjo është theksuar në Irlandë, ku partitë opozitare kanë theksuar rëndësinë e industrisë dhe kanë kritikuar efektin dëmtues të pasigurisë.
Energjia amerikane – fituese
Trump tha se BE do të blejë 750 miliardë dollarë (558 miliardë paund, 638 miliardë euro) në energji amerikane, përveç rritjes së investimeve të përgjithshme në SHBA me 600 miliardë dollarë.
“Ne do ta zëvendësojmë gazin dhe naftën ruse me blerje të konsiderueshme të LNG-së (gazit natyror të lëngshëm) amerikan, naftës dhe karburanteve bërthamore”, tha Von der Leyen. Kjo do të thellojë lidhjet midis sigurisë energjetike evropiane dhe SHBA-së në një kohë kur ajo është larguar nga importimi i gazit rus që nga pushtimi i plotë i Ukrainës.
Industria e aviacionit në BE dhe SHBA – fituese
Von der Leyen tha se disa “produkte strategjike” nuk do të tërheqin asnjë tarifë, duke përfshirë pjesët e avionëve dhe aeroplanëve, kimikate të caktuara dhe disa produkte bujqësore. Kjo do të thotë që firmat që prodhojnë pjesë për aeroplanë do të kenë tregti pa fërkime midis blloqeve të mëdha tregtare. Ajo shtoi se BE-ja ende shpreson të arrijë më shumë marrëveshje “zero për zero”, veçanërisht për verërat dhe pijet alkoolike, në ditët në vijim.
