Mes debateve për kompetencat e Qeverisë aktuale të Kosovës, edhe organizatat që monitorojnë punën e institucioneve shtetërore janë të ndara për këtë çështje.
Kosova, aktualisht, nuk ka as Qeveri në detyrë, dhe as Qeveri në largim, por ekzekutiv me mandat të rregullt kushtetues, thonë nga Instituti Demokratik i Kosovës (KDI), duke argumentuar se pushteti i tashëm ka kompetenca të plota, deri në momentin kur certifikohet rezultati i zgjedhjeve parlamentare të 9 shkurtit.
Ndryshe mendojnë në Grupin për Studime Ligjore dhe Politike (GLPS), ku Qeveria e Albin Kurtit konsiderohet si një Qeveri në largim, me detyra “të kufizuara në vazhdimin e punëve”.
Vullnet Bugaqku, hulumtues i lartë në KDI, thotë për Radion Evropa e Lirë se ligjet, sikurse ai për Qeverinë, Rregullorja e Kuvendit të Kosovës dhe Kushtetuta e vendit e lidhin mandatin e rregullt qeveritar me atë të legjislativit.
Ai pohon se Qeveria aktuale ka mandat të rregullt, pasi nuk ka shpërndarje të Kuvendit, as shkarkim të kryeministrit apo dorëheqje të tij, që të plotësoheshin kushtet e parapara me ligj që ekzekutivit t’i kufizoheshin kompetencat aktuale.
“Pra, mund t’i ushtrojë funksionet e saj dhe kompetencat e saj si një qeveri e zakonshme, sepse ende nuk ka skaduar mandati ligjor i kësaj qeverie. Mandati ligjor i kësaj qeverie lidhet me situatën kur kemi përfundim të mandatit të legjislaturës së kaluar. Kjo është e ndërlidhur me certifikimin e rezultatit [zgjedhor]”, thotë Bugaqku për REL-in.
Numërimi i votave të rregullta ka përfunduar tashmë, ndërsa para certifikimit të rezultateve ka mbetur edhe numërimi i votave me kusht, i votave të personave me nevoja të veçanta, si dhe i votave të diasporës.
Sipas rezultateve preliminare, Lëvizja Vetëvendosje (LVV) ka fituar zgjedhjet me 40.80 për qind të votave të fituara, rezultat që i pamundëson ta krijojë vetë Qeverinë. Udhëheqësi i LVV-së, Kurti, thotë se qytetarët presin që partia e tij t’i krijojë institucionet e reja.
Përgjegjësitë e Qeverisë
Ligji përcakton qartë kompetencat e Qeverisë në përgjithësi, por edhe ato të kryeministrit, të ministrave e të zëvendësministrave. Këtu përfshihen marrja e vendimeve për çështje të caktuara, shkarkimi dhe emërimi i zyrtarëve, ndërmarrja e nismave legjislative, por edhe dërgimi i tyre në Kuvend, si dhe inicimi i marrëveshjeve ndërkombëtare.
Bugaqku nga KDI-ja thotë se, pavarësisht se me ligj Qeveria ka kompetenca të plota, në këtë periudhë ajo duhet të ketë një lloj frenimi dhe të tregojë kujdes “që të mos marrë veprime që do të prodhonin pasoja nesër për një qeveri tjetër”.
Ndryshe nga ai, Arbëresha Loxha-Stublla, drejtoreshë ekzekutive e GLPS-së, thotë për REL-in se Qeveria nuk do të duhej të ndërmerrte fare iniciativa të reja. Sipas saj, “Qeveria tani vetëm zbaton”.
Ekzekutivi aktual, thotë ajo, nuk duhet të paraqesë projektligje, e as të bëjë emërime të reja.
Por, Bugaqku pohon se puna në këtë periudhë nuk i ndalohet as Kuvendit, ndonëse, sipas praktikave, thotë ai, ky institucion e pezullon punën gjatë fushatës zgjedhore.
Qeveria mbajti më 26 shkurt një mbledhje të rregullt dhe trajtoi 15 pika, ku u miratuan disa udhëzime, u emëruan persona në poste të caktuara dhe u ndanë fonde për disa aktivitete.
Për Bugaqkun, këto veprime janë të përditshme, që administrojnë gjendjen dhe nuk e prekin shumë buxhetin, teksa thotë se ekzekutivi ka bërë një lloj kufizimi sa u përket vendimeve që do të prodhonin pasoja për institucionet e reja.
Nga GLSP-ja i kanë thënë më herët REL-it se Qeveria aktualisht nuk mund të procedojë në Kuvend marrëveshje ndërkombëtare.
Kryeministri i Kosovës, Albin Kurti, gjatë një adresimi para deputetëve të Kuvendit të Kosovës më 2023.
Kufizimi i kompetencave
Në legjislacionin e Kosovës përmenden dy lloje të qeverive, ajo me mandat të rregullt kushtetues dhe Qeveri në dorëheqje.
Por, termat si Qeveri në largim apo në detyrë – që përdoren shpesh në periudhat paszgjedhore – nuk parashihen në ligjet e Kosovës, ndonëse janë pjesë e praktikës parlamentare të shteteve të ndryshme.
Por, si kalon Qeveria me të drejta të plota në një ekzekutiv në largim, të cilit i kufizohen kompetencat?
As kjo nuk është e përcaktuar qartë në Ligjin për Qeverinë, por kalimi në Qeveri në largim bëhet me certifikimin e rezultatit të zgjedhjeve, thonë nga KDI-ja, për shkak të lidhjes që ka mandati i Qeverisë me atë të Kuvendit.
Pas kësaj, Bugaqku thotë se aplikohen kufizimet që parashihen në nenin 31 të ligjit, që kanë të bëjnë me Qeverinë në dorëheqje.
Aty thuhet se Qeveria s’ka të drejtë të miratojë nisma apo të nënshkruajë marrëveshje ndërkombëtare, për të cilat kërkohet ratifikimi i Kuvendit, nuk mund të miratojë ligje, strategji e koncept-dokumente, as nuk mund të propozojë kandidatë për poste të caktuara, e as të emërojë njerëz në pozita publike.
Qeveria aktuale është e para që nga shpallja e pavarësisë së Kosovës që e ka çuar deri në fund mandatin e saj kushtetues./REL
