Arti si një komunikim neutral: Një këndvështrim nëpermjet Neuro-Shkencës

Ҫ’farë është arti për trurin? Një pyetje fondamentale e referuar shpesh nga studiuesit në fushen e neuro-shkencës dhe zhvillimit të trurit. Truri është vazhdimisht në kërkim të njohurisë dhe si organ i tillë, arti nuk prezanton thjesht një informacion të rastit por një edukim themelor në zhvillimin dhe perceptimin e të menduarit. Kapaciteti i artit për të krijuar dhe gjeneruar versione të reja të mendimit është një diskutim estetik dhe fiziollogjik shpesh i diskutuar në fushën e neuro-shkencës. Truri shëndrron imazhin ë natyrës që na rrethon me një elegancë dhe thjeshtesi duke përfshire përmasa të hapësires dimencionale dhe ngjyrat te prezantuara shpesh në art. Gjatë procesit informativ të imazhit, truri reagon duke aktivuar ritme dhe shpejtësi aktivzimi të ndryshme të neuroneve. Për shembull, ngjyrat aktivohen dhe perceptohen më shpejtë se format, dhe format aktivohen dhe perceptohen më shpejt se lëvizjet (Zeki, 2002). Gjithashtu pjesë të ndryshme të trurit i përgjigjen pjesëve të ndryshme të imazhit. Në qoftëse për shembull, jemi duke vështruar nje ekspozitë të arteve figurative, ku subjekted e artit përfshijnë tema të ndryshme, si natyra, portreti, ngjyra, dhe shumë të tjera, çfarë ne shohim dhe çfarë perceptojme që kemi vështruar prezantohet ndryshe në tru (Kandel, 2013). Imazhet e mbledhura nga retina e syrit udhetojnë nëpermjet patheve të specializuara të konteksit vizual, ku më pas shpërndahet ose copëzohet në pjese të ndryshme të trurit. Për t’i dhënë një qartësi mendimit, informacioni në një farë mënyre udhëton drejtë pjesëve të “specializuara” të trurit dhe krijon nje compleks më të organizuar dhe me emocion në përgjigje të imazhit që sapo kemi vështruar (Johnsin & DeHaan, 2015). Nje pikturë me subjekt portretin e një femre apo mashkulli arkivohet ndryshe nga truri në krahasim me nje pikturë me subjekt natyren. Ne vecanti, perceptimi i fytyres okupon më shumë pjesë në tru se imazhet e tjera. Ne lidhje me çfarë kam shkruar më sipër, kjo lloj analize e mirëfillte e kuptimit fiziologjik të trurit në lidhje me artin si komunikim pamor (vizual) ka një rëndesi themelore për të kuptuar funksioin e trurit në raste crregullimi të zhvillimit mendor. Disa çrregullime të tilla janë dislexia, autismi, prosophagnosia, dhe me tej. Fëmijet që djagnostikohen nga këto ҫrregullime shpesh përdorin komunikimin vizual si një metodë e të shprehurit. Përshembull, fëmijet që vuajnë nga prosophagnosia (veshtiresi te veshtroj ne komplex fytyrat) me tendenci të autizmit mund të komunikojnë lirshëm duke vizatuar fytyrat në menyrë 2 dimentionale, duke e përdorur këte metode per të memorizuar fytyrat e individëve si përshembull ato të familjes, shoqerise, etj. Në rastin e prosophagnosias, individët nuk janë në gjendje të njohin fytyrat si figure komplekse, por janë në gjendje të vezhgojnë karakterisitikat e tipareve të fytyres në vecanti, përshembull vështrojnë dhe koncentrohen vetëm tek sytë, ose veshet, apo hundën. Ne keto raste truri eshte ne gjendje to absorb informacion optik te fytyres ne vacanti por nuk eshte ne gjendje ta krijoj imazhin e kompletuar te fytyres ne 3 dimentional. Ne kete rast kemi te bejme me çrregullimin e shtegut te neuroneve te specializuara (neuronal pathëay) per kompletimin e imazhit. (Johnson & Haan, 2015) Nje interesim tjeter ne fushen e artit dhe te neuro-shkences, ku komunikimi pamor (vizual) trajtohet si ndihme per te kuptuar crregullimet e zhvillimit mendor, ka vijuar nga studimet e shumta te bera kohet e fundit ne diagnostikimin e autizmit tek femijet. Duke ju referuar studimeve të fundit (Toro, et al. 2010), autizmi mund të shkaktohet si konseguence e parregullsive të shkarkimeve (synapses) neurale ne ne shtresat e kortexit cerebral. Si pasoje autizmi ka nje shtrirje te gjere ne lidhje me diagnostikimin ku metodat e rehabilitimit terapik jane te rendesishme dhe te ndryshme. Symptomat ne pergjithsi shfaqet ne menyre tipike individuale dhe si e tille diagnostikohet si e vecante ne cdo individ. 1. Perse eshte i rendesishem diagnostikimi menjehere mbas lindjes se femijese? Per arsye se gjat kesaj perriudhe ka nje aktivitet te madh dhe te shpejt te zhvillimit te qelizave neurale ne shtresat e korteksit te trurit. 2. Perse eshte komunikimi pamor (vizual) is rendesishem? Sepse korteksi vizual zhvillohet ne fazat e para te zhvillimit te trurit, dhe ka nje densitet te madh te qelizave neurale. Bazuar ne çfar shkruaj mesiper eshte e rendesishme qe autizmi te detektohet perpara se femija te arrij moshen 2-3 vjeçare. Komunikimi pamor (vizual) ne kete rast eshte nje metode me e pershtatshme diagnostikuese, meqenese komunikimi i te folurit nuk ka arritur akoma fazen e zhvillimit. (referohet mosha 0-2 vjecare). Bazuar ne studimet dedikuar autismit (Frith, 2009; Selfe, 1977; Sack, 1995; Snyder, 2009), femija autist pavarsisht nga çrregullimet, zhvillon ne menyre indipendente aftesi me qualited pamor (vizual) qe nuk perputhen me moshen qe ka. Per shembull ne studimin e nje femije autist, te moshen 5 vjec, megjithese shfaqte mangesi ne kommunikimin gjuhesor, ngathtesi dhe jo-orientim ne levizjet e trupi, femija mbarte aftesi visuale te vizatuarit qe ja tejkalonte ne kualitet kur krahasohej me nje jo-autistik femije te moshes se tij. (Selfe, 1977) Per nje kuptim te thelle te trurit dhe per te kuptuar me tej zhvillimit mendor, arti luan nje rol te rendesishem si mjet komunikimi, emocioni, dhe diagnostikimi. (Lubonja, R., F. 2015) Synimi im ne kete artikull eshte per te shpjeguar sado pak zhvillimin e trurin nga kendveshtrimi i neuroshkences dhe per te dhene nje reference te mirefillte per diagnostikimin dhe rehabilitimin e femijeve me zhvillime mendore te kufizuara, duke perdorur gjuhen e komunikimit pamor (vizual) si metode diagnostikimi dhe rehabilitimi.