Po të kthehemi pas, pesë mijë vite më parë Homeri e Safo shkruanin poezi që këndoheshin, a nuk është e njëjta gjë edhe për Dylan?!
Kufijtë e letërsisë i vendos secili vetë.
Unë të mijtë i kam të hapur…
Ja pra, që ky vit për çmimin Nobel në letërsi punët rrodhën ndryshe. Si asnjëherë tjetër më parë, Komisioni i Nobelit vendosi t’ia kalojë çmimin një autori këngësh, një këngëtari.
Siç shikohet, bota e letërsisë, nuk paska kufij. Po fare ama. Padyshim që vargjet e këngës së Bob Dylan-it janë dëgjuar dhe shijuar më tepër, shumë më tepër se veprat e Tolstoit, Hygosë apo Markezit.
Pikërisht ky fakt, jo se e bën të jetë atë më superior ndaj këtyre, as nuk e tregon këtë të një lloji race tjetër, të një mjeshtërie tjetër, por gjithsesi e bën pak ndryshe. Nëse kohë më parë, mund të mendonim se të fitoje Nobelin në letërsi duhej të ishe autor veprash, të ishe vlerësuar si i tillë, kritika të kishte shkruajtur rreth tyre, vjen një kohë tjetër që letërsia, ajo që ka në qendër të gjithçkaje botën e brendshme të njeriut, si me magji e thyen këtë mendim.
Po, po letërsia nuk ka kufij. Pikërisht ca vargje të shkruara me shpirt, nën efektin e një gote të mbushur me alkool të hedhura në fletë të bardhë kuturu, të gatshme për të pritur telat e hollë të kitares që lëvrojnë nga gishtat e tij, është magjia e kësaj radhe që bëri ndryshimin, që thehu tabutë e një bote që ende nuk ka fund.
Pavarësisht kësaj, vetë bota e ka ende shumë të vështirë të levizë. Kishin shkruar kohë më parë se Bob Dylan është i madh sepse është një muzikant i madh, dhe kur komisioni i Nobelit ia jep çmimin për letërsi një muzikanti, humbet një mundësi për të nderuar një shkrimtar.
Ndërkaq, disa të tjerë, shkruan: Duke ia dhënë çmimin Nobel një romancieri ose një poeti, është një mënyrë për të pohuar se poezia dhe romani ende vlejnë, se ato janë përpjekje e rëndësishme e njeriut, që meritojnë njohje ndërkombëtare.
Në fakt letërsia, pavarësisht mendimeve të ndryshme rreth faktit, është shumë më tepër se kaq. Kaq e vështirë ka qenë edhe kohë më parë. Lista e pranueshme e termave poetikë në kohën e periudhës neoklasike të romantizmit ka qenë mjaftë e kufizuar. Inventarin e saj tradicional e përbënin: hëna, liqeni, bylbili, shkëmbi, trëndafili, kështjella e të tjera simbole. Romantikëve nuk u lejohej as në ëndrra ta braktisnin këtë rreth tradicional.
Po sot, çfarë është poezia? Është gjithçka tjetër, përveç kufizimit. Ajo nuk ka qeli dhe për më tepër botën nuk e sheh nga dritarja e saj.
Meqë ra fjala, ylli i muzikës ka konfirmuar se do të jetë prezent për të pranuar zyrtarisht këtë çmim në ceremoninë që do të mbahet më 10 dhjetor, e që është hera e parë në histori që e fiton një muzikant.
Reldar Dedaj/ Opinion.al/
