Në vjeshtën e 1943, ushtarët gjermanë në Itali filluan të arrestojnë hebrenjtë italianë dhe ti deportojnë ata- 10.000 njerëz u dërguan në kampet e përqëndrimit gjatë okupacionit nazist dy vjeçar. Shumica prej tyre nuk u kthyen kurrë. Por në Romë, një grup doktorësh shpëtuan të paktën 20 hebrenj nga i njëjti fat, duke i diagnostikuar ata me Sindromën K, një sëmundje vdekjeprurëse.
Spitali 450 vjeçar “Fatebenefratelli” shtrihet mbi një ishull të vogël në mes të lumit Tiber të Romës, përmes “getos” së hebrenjve.
Kur nazistët bastisën zonën në 16 Tetor 1943,një grusht hebrenjsh vrapuan drejt spitalit katolik, ku iu dhanë me shpejtësi kartela që lexonin “Sindroma K”.
Sëmundja nuk ekzistonte në ndonjë tekst mjekësor apo tabelë mjeku . Në fakt, nuk ekzistonte fare. Ishte thjesht një kod i shpikur nga doktori dhe aktivisti anti-fashist Adriano Ossicini, për të ndihmuar ndarjen ndërmjet pacientëve realë dhe atyre që ishin të shëndetshëm por të fshehur. (Disidentët politkë dhe një stacion radioje nëntokësor, revolucionar, ishin strehuar gjithashtu aty, nga regjimi fashist Italian.)
(Spitali Fatebennefratelli)
Sëmundja false ishte gjallërisht e imagjinuar: Dhomat që mbanin vuajtësit e “Sindromës K” ishin përcaktuar si infektive dhe të rrezikshme- duke i bindur inspektorët nazistë për të mos u futur aty dhe fëmijët hebrenj ishin udhëzuar për tu kollitur, në imitim të tuberkulozit, sa herë që ushtarët kalonin përgjatë spitalit.
“Nazistët menduan se ishte kancer ose tuberkuloz dhe ata u zhdukën si minjtë”, i tha BBC në 2004, Vittorio Sacerdoti, një doktor hebre që punonte në spital me një emër të rremë. Një tjetër doktor që orkestroi gënjeshtrën e shpëtimit të jetëve ishte kirurgu Giovani Borromeo, i njohur më vonë nga organizata e përkujtimit të Holokaustit të Izraelit Yad Vashem si “Virtuozi ndër kombe”.
Në 21 Qershor, Spitali Fatebenefratelli u nderua si një “Shtëpi e jetës” nga Raoul Wallenber Foundation, një organizatë amerikane që i dedikohet nderimit të akteve heroike gjatë Holokaustit. Me këtë rast, 96 vjeçari Ossicini dha një intervistë për revistën italianë “La Stampa” rreth “shpikjes” sëmundjes.
“Sindroma K u vendos mbi dokumentat e pacientëve për të treguar që njerëzit e sëmurë nuk ishin më të vërtetë sëmurë, por hebrenj. Ne i krijuam ato letra për njerëzit hebrenj sikur të ishin pacientë të zakonshëm dhe në momentin kur na duhej të thonim se nga cfarë crregullimi vuanin? Ishte Sindroma K, që nënkuptonte “Unë po pranoj një cifut”, sikur ai ose ajo të ishte i sëmurë, por ata ishin të gjithë të shëndetshëm”.
“Ideja për ta quajtur Sindroma K, si Kesserling apo Kappler, ishte e imja”.
Albert Kesserling ishte komandanti gjerman që mbikqyrte zaptimin e Romës. Herbet Kappler u instalua si shefi i policisë së qytetit dhe më vonë do të organizonte masakrën Ardeatine, një vrasje masive e hebrenjve italianë dhe të burgosurve politikë në 1944.
“Leksioni i eksperiencës ishte se ne duhet të veprojmë jo për hir të interesave personale, por për hir të parimeve”, tha Ossicini. “Cdo gjë tjetër është një turp.”
Llogaritë se sa shumë hebrenj italianë u shpëtuan nga Fatebenefratelli variojnë nga dhjetra në qindra, por dëshmitë e të mbijetuarve, të mbledhura nga Yad Vashem konfirmojnë se të paktën, jo pak jetë u shpëtuan pas 16 Tetorit. Familje të ndryshme me fëmijë të vegjël u strehuan aty përgjatë dimrit, derisa forcat gjermane u mblodhën përgjatë spitalit, sërish në Maj 1944. Një pjesmarrës në ceremoninë Wallenberg, 83 vjecari Luciana Tedesco, u fsheh I sigurt në spital si një fëmijë i vogël gjatë bastisjes së fundit.
Komuniteti hebre i italisë është një nga më të vjetrit në Europë dhe sindroma K është një nga anekdotat e italianëve të zakonshëm që flasin për veprime të jashtëzakonshme për të shpëtuar jetë.
Marrë nga qz.com
Përktheu: Alteo HYSI
