“Albanian Dialects” ose “Dialektet shqiptare” ka qenë projekti i fundit i albanologut Robert Elsie një punë e mrekullueshme për dokumentimin e shqipes së folur në kohën tonë.
Elsie, që prej vitesh merret me studimin e larmive të ndryshme të kulturës shqiptare, ka shkuar në zona të ndryshme të Shqipërisë, Kosovës, Maqedonisë e Malit të zi e më gjerë për të incizuar të folmet shqip brenda dialekteve gege e toske. Të gjitha incizimet ai i ka publikuar në uebsajtin e tij ‘elsie.de’, duke ofruar varietete të ndryshme të gjuhës së folur.
Ai sqaron se të folmet kanë ndryshime nga zona në zonë dhe se sipas tij janë krejt magjepsëse. “Disa prej folësve janë folës të mirë të dialekteve, disa janë regjistruar për të dhënë një ide se si shqipja moderne përdoret në zona të ndryshme”, thotë Elsie, duke lajmëruar se shqipja ka dy dialekte kryesore: Dialekti geg për Shqipërinë e Veriut dhe ai tosk, për Shqipërinë e Jugut. Ai e vë kufirin mes dy dialekteve tek lumi
Shkumbin.
Puna e tij ka nxjerrë në pah 10 të folme kryesore:
Gegërishtja veriperendimore,
Gegërishtja verilindore,
Gegërishtja qendrore,
Gegërishtja jugore,
Dialekte tranzite,
Toskërishtja e veriut,
Toskërishtja labe,
Toskërishtja çame,
Toskërishtja e arvanitëve ,
Toskërishtja e arbëreshëve.
Albanologu ka publikuar deri më tani 12 incizime në Mal të Zi, 26 në Maqedoni, 34 në Kosovë dhe 75 në Shqipëri. Incizimet nuk i ka realizuar vetëm. Siç shihet, kur klikohet mbi zërat, shihet edhe personi që ka incizuar Artur Metani, Nick Gjonaj, Lumnije Jusufi, etj. Për secilin regjistrim ka disa të dhëna: Emri i personit, mosha, vendi i origjinës, vendi ku jeton dhe koordinatat, tema për të cilën flet, dialekti ose nëndialekti i përdorur, sa zgjat dhe personi që e ka regjistruar.
Albanologu kujton se lexuesi duhet të ketë parasysh që për shumë prej dialekteve lokale, fjala e fundit nuk është thënë ende. “Falënderimet
e mia shkojnë për ata që më kanë ndihmuar mua në këtë projekt. Mes tyre janë shumë fermerë e çobanë të cilët u mahnitën dhe u hutuan, kur një i huaj i çuditshëm u afrua pranë tyre dhe kërkonte të incizonte të folurën e tyre pa asnjë arsye. Shpresohet që koleksioni i incizimeve të vlejë në mënyrë të veçantë jo vetëm për dialektologët, por për të gjithë ata që kanë interes në gjuhën shqipe”, thotë ai duke kujtuar se një punë e ngjashme është bërë edhe nga Jorgji Gjinari, Gjovalin Shkurtaj, Agnija Desnickaja, Shaban Demiraj dhe Bahri Beci. /GSH
