OSBE/ODIHR ka publikuar raportin paraprak lidhur me zgjedhjet parlamentare që do mbahen në vendin tonë në 11 maj 2025.
Raporti i cili përfshinë periudhën 1-20 prill, thekson se këto zgjedhje janë një moment kyç për zhvillimin demokratik të Shqipërisë dhe për rrugën drejt Bashkimit Europian.
OSBE/ODIHR shkruan po ashtu se mjedisi politik karakterizohet nga një shkallë e lartë polarizimi dhe mosbesimi mes dy partive kryesore.
Raporti i OSBE/ODIHR:
“Ndryshimet në kuadrin ligjor në vitet 2024 dhe 2025 modifikuan sistemin zgjedhor dhe futën votimin nga jashtë vendit, por nuk është kryer një rishikim gjithëpërfshirës i kuadrit ligjor. Sipas sistemit të ri zgjedhor, çdo subjekt zgjedhor paraqet lista të mbyllura dhe lista preferenciale. Mandatet e fituara nga një parti ose koalicion në një qark zgjedhor i caktohen fillimisht kandidatëve nga listat e mbyllura. Ndërkohë që janë adresuar disa rekomandime të ODIHR-it siç është ndryshimi i pragut kombëtar për kandidatët e pavarur dhe ndalimi i mundësisë për drejtuesit e partive politike që të kandidojnë në disa qarqe, shumë rekomandime të mëparshme të ODIHR-it mbeten të pazbatuara.”
* Ndryshimet në kuadrin ligjor në 2024 dhe 2025 ndryshuan sistemin zgjedhor dhe futën votimin jashtë vendit, por nuk është ndërmarrë një rishikim gjithëpërfshirës i kornizës. Sipas sistemit të ri zgjedhor, çdo subjekt zgjedhor paraqet lista të mbyllura dhe preferenciale. Vendet e fituara nga një parti ose koalicion në një zonë zgjedhore u caktohen fillimisht kandidatëve nga listat e mbyllura. Ndërsa rekomandimet e ODIHR-it për ndryshimin e pragut mbarëkombëtar për kandidatët e pavarur dhe heqjen e mundësisë së liderëve të partive politike për të konkurruar në disa zona zgjedhore janë adresuar, shumë rekomandime të mëparshme të ODIHR-it mbeten të pazbatuara.
* Komisioni Qendror i Zgjedhjeve (KQZ) është përgjegjës për mbikëqyrjen e administrimit të zgjedhjeve. Përgatitjet për zgjedhjet janë në rrugë të mbarë, duke përfshirë edhe votimin jashtë vendit, dhe deri më tani administrata zgjedhore ka respektuar në masë të madhe afatet ligjore. Votimi jashtë vendit do të bëhet me anë të fletëvotimeve postare dhe KQZ zhvilloi një fushatë të gjerë informuese për regjistrimin e votuesve jashtë vendit. KQZ-ja ka nisur gjithashtu fushata të synuara për edukimin e votuesve që adresojnë popullsinë e përgjithshme, pakicat kombëtare dhe personat me aftësi të kufizuara. Votimi dhe numërimi elektronik do të pilotohet në komuna të caktuara me testime dhe demonstrime publike të planifikuara përpara ditës së zgjedhjeve.
* Për këto zgjedhje janë regjistruar rreth 3.7 milionë votues, duke përfshirë rreth 246 mijë për votimin jashtë vendit. Për të lejuar regjistrimin gjithëpërfshirës të votuesve mbikëqyrës, KQZ-ja vendosi të zgjasë vlefshmërinë e ID-ve të skaduara. Votuesit mund të verifikonin të dhënat e tyre dhe të kërkonin korrigjime, përfshirë në internet, gjatë periudhës së shqyrtimit publik. Identifikimi i votuesve në ditën e zgjedhjeve kryhet duke përdorur pajisje elektronike të identifikimit.
* Zgjedhjet mund të konkurrojnë nga kandidatë të nominuar nga partitë politike, koalicione partish, ose kandidatë të pavarur të emëruar nga grupe votuesish. KQZ regjistroi njëmbëdhjetë subjekte zgjedhore – tetë parti politike dhe tre koalicione, me gjithsej 2046 kandidatë. Kodi Zgjedhor përfshin një kuotë gjinore, duke kërkuar që një në çdo tre kandidatë në të dyja listat duhet t’i përkasë gjinisë më pak të përfaqësuar.
