Voskopoja, shkëlqimi e më pas rënia e saj kanë qenë në fokusin e emisionit “Opinion”, që përmbyll ciklin e një serie udhëtimesh në disa nga destinacionet më të veçanta shqiptare. E njohur për kishat, qytetërimin, por edhe për tregtinë, historiani Pëllumb Xhufi tha se gjatë kohës së Perandorisë Osmane, Voskopoja ka qenë çiflik i sulltanesësh dhe i sillte të ardhura të shumta perandorisë.
Fevziu: Kishat janë shumë të mëdha për një qytet me 40 mijë banorë, si i lejonte perandoria të ndërtonin kisha kaq të mëdha ?
Xhufi: Është krijuar një legjendë që Voskopoja lindi si një ishull i izoluar në luftë me perandorinë. Voskopoja ka qenë mylk (çiflik) i sulltaneshës, nënës së sulltanit. I sillte valutë. Në kohën kur Voskopoja shkëlqente, perandoria ishte në gjendje të shtypte vetëm monedha bakri pa vlerë. Këtu vinin monedha e austro- hungarisë. Sillte goxha Voskopoja. Ka qenë në mbrojtjen e nivelit të perandorisë.
Fevziu: Kush e shkatërroi Voskopojën?
Xhufi: E tregon shumë mirë kodiku i Shën Prodhomit. E shkatërruan kreditorët e tregtarëve Voskopojarë. Voskopoja ka qenë marr me tregti me porosi, po themi fasoneri e sotme, ku ngrihej një industri e tërë mbi bazën e kërkesës që vinte nga jashtë. Voskopoja ngriti përpunimin e leshit dhe leshi vinte nga zona e Maqedonisë dhe Thesalisë, ku mbasi të shitej në Venedeik do të ktheheshin lekët. Por ndodhi një moment që ky kufiri ku shkonte destinacioni i fundit i këtij produkti, (u bënë 3 paqe në 10- vjeçarët e fillimit të shekullit XVIII) dhe u stabilizua përfundimisht Austro-Hungaria me Turqinë,. Dhe këta fshatarët- ushtarë që ruanin kufirin, u kthyen në bujq të zakonshëm. Ra kërkesa dhe Voskopojarët mbetën borxhli në zonat rrotull. Kjo ka qenë një nga arsyet përse Voskopoja ka një diasporë të madhe./Opinion.al
