Nga Edison Ypi
Ta pyesësh Xhonin se ku jeton në Angli, Xhoni të thotë se shtëpinë e ka tek Kodra e Priftit të Londrës. Nga Xhoni mund të mësosh plot gjëra; Se Bitëllsat kanë qënë alidemsa të Liverpulit që i binin kitarës me kongë të bome vet. Skrapari është vendi më i bukur i Botës. Diktatura shqiptare ishte më e ndyrë se diktatura ruse staliniste e viteve ’30 sepse persekutori nga Kievi zor ta njihte të persekutuarin nga Vladivostoku, ndërsa në Shqipëri, i pari nga Gjirokastra i dyti nga Lezha, në mos farefis, ishin krushqi.
Xhoni është epistolar fantasrik. Shkruan letra me zarf dhe pullë. Nga ato që nga dërguesi tek marrësi udhëtojnë si Xhoni nëpër Shqipëri, ngadalë, kurrë me veturë, rrallë me furgon apo autobuz, pothuajse gjithmonë më këmbë.
Xhoni nuk i preferon komunikimet e shpejta kompjuterike. I quan monstruozitete. Një mesnatë i mblodhi të gjitha, kompjuterin, modemin, printerin, skanerin, dhe i hodhi nga kati i trembëdhjetë drejt e në trotuar ku u bënë copë e çikë.
Xhoni kishte parë në Dukagjin dy kulla malcie mahnitëse. Në Google Earth ato dy kulla dukeshin ngjitur e ngjitur. Për të vajtur nga njëra kullë tek tjetra Xhonit j’u desh ta hidhte përroin disa kilometra më tutje. Nga ajo ditë Xhoni e mori zët Google Earthin dhe s’ja hedh më sytë.
E ku kanë fund thagmat e Xhonit.
Një herë Xhonin e kishte zënë nata në Gjerbës. Pyeti për Hotel. Ka, i tha një gjerbacak, dhe i tregoi klubin e fshatit ku ishin dy shtretër mbi të cilët ishin shkruar me bojë këpucësh shifrat “1” dhe “2”. Xhoni kishte fjetur në shtratin “1”. Të nesërmen i thanë se i fundit që para Xhonit kishte fjetur në atë shtrat kishte qënë një zooteknik i Ministrisë së Bujqësisë andej nga fundi i viteve ’80 dërguar në Gjerbës për të raportuar mbi shtimin e numurit të njëthundrakëve për të përballuar nevojat në rritje të popullIsë për qumësht dhe lesh.
Xhoni i kërkoi shtretërit “1” dhe “2” edhe në Frashër, por nuk i gjeti. Hoteli i Frashërit ishte bërë mejhane.
Një herë tjetër, rrugë pa rrugë nëpër male, Xhoni kishte dalë me biçikletë nga Baldushku në Peqin. Kur u kthye i thashë; O Xhon, s’pate frikë se mund të çpohej biçikleta nëpër ferra ?! Ah sa mirë do kishtë qënë të më ishte çpuar biçikleta, ma ktheu Xhoni. Të vinin fshatarët të më qanin hallin. Të gjenim fshatçe mastiç për të ngjitur kamardaren. Të më ftonin për darkë me mish e raki e muhabet. S’jam aq me fat sa të më ndodhin këto mrekullira
Ky libër mbush një boshllëk shumë të nevojshëm në Letërsinë Shqipe, tha Xhoni për një libër të keq, duke lënë me gojë hapur ishullarët që e dëgjonin.
Kur Xhoni fitoi në Tiranë një çmim si përkthyesi më i mirë, tha; Nuk mund t’i marr në Londër paratë e çmimit që fitova në Tiranë. Do tja fal ndonjë shkrimtari që plotëson këto kushte; është i ri, shkruan prozë, nuk bën përpjekje për të lëvruar “forma të reja”, dhe e gjeti Virion Graçin.
Një ditë Xhonit i humbi kuleta. Në Komisariat ku vajti të denonconte humbjen e kuletës, filloi të flasë hezber Shqip me një polic. Polici i tha Xhonit se po ikte të gjente një përkthyes të licensuar. U habit Xhoni. I tha policit se ata po merreshin vesh për mrekulli, përkthyesi ishte i panevojshëm. Polici i qartësoi Xhonit se përkthyesi nuk i duhej atij, por Ligjit shqiptar që duhej zbatuar me po aq përpikmëri sa e zbatoi Ligjin britanik para dy vitesh një polic anglez i cili Shqip nuk dinte asnjë fjalë dhe nuk pranoi të fliste pa përkthyes me një farefisin e tij në Birmigham i cili anglishten e flet si bilbil gjyzar.
Xhonin e mrekulloi kjo përgjigje.
Ndërkohë që ma tregonte në kafene këtë mesele me portofola, përkthyesa, polica, vura re se Xhoni nuk kishte nisur ta rrufiste kafenë.
Xhon, i thashë, ti thua se kafeja e Tiranës me kafenë e Londrës s’ka të krahasuar, ktheje pra të shkretën se t’u ftoh.
Xhoni, duke i hedhur sytë nga filxhani im bosh në pritje që tja interpretonte llumin, tek kafeja e tij e paprekur, tha,
Nuk guxoj ta prish këtë bukuri.
Ismail Kadare është i lumtur që romanet ja përkthen John Hodgson.
