Diktatori Enver Hoxha ishte një nga figurat më të rëndësishme të historisë së Shqipërisë. Ai sundoi me dorë të “hekurt”, që nga viti 1944 deri në vitin 1985 kur vdiq në Tiranë. Përmes emisionit “Opinion”, gazetari Blendi Fevziu sjell ballafaqimin e versioneve të kujtimeve të diktatorit dhe versione të sjella nga protagonistë të tjerë të ngjarjeve të historisë së Shqipërisë, të deklaruara kryesisht pas vitit 1990, kur shumë situata ndryshuan.
Imazhin e tij e kanë ende në kujtesë të gjitha ata që kanë jetuar komunizmin. Një burrë i gjatë, i pashëm që bën gjithçka të mundshme, ulet në një bankë me nxënësit, përqafon të moshuarat dhe fëmijët, ky ishte Enver Hoxha zyrtar që të gjithë ishin të detyruar ta shihnin dhe ta njihnin. Por ndërkohë kishte edhe një Enver Hoxhë tjetër, një Enver Hoxhë që askush nuk kishte mundësi ta njihte, por vetëm pak viktima të tij patën rastin të përballen me të dhe që pas vitit 1990, pjesa më e madhe e tyre guxuan të thonë të vërtetën.
Një nga momentet më të errta të Enver Hoxhës ishte edhe ai pas vitit 1981, pas vrasjes së Mehmet Shehut. Ai çoi drejt pushkatimit një prej bashkëpunëtorëve të tij, Ministrin e Mbrojtjes Kadri Hasbiu, i cili është cilësuar si një nga figurat më të errëta të historisë së Shqipërisë.
Enver Hoxha vazhdimisht ka nënvizuar faktin se ka qenë një komunist jo thjeshtë shqiptar, por internacionalist, pjesë e Partisë Komuniste franceze. Por ndryshe nga ç’e përshkruan Enver Hoxha rininë e tij në Paris, si një i ri që merrte pjesë në Partinë Komuniste, një prej bashkëmoshatarëve që vinte nga një familje e pasur dhe që e kishte pritur diktatorin kur ngeli pa bursë në Paris, rrëfen një tjetër version. Hasan Jero u bë pjesë e formacioneve partizane të asaj kohe, por menjëherë pas vitit 1944 futet në kalvarin e burgjeve komuniste dhe në vitin 1990 arrin të dalë i gjallë nga burgu. Hasan Jero rrëfen se Enver Hoxha fliste për rininë e tij ashtu si do kishte dashur ai të ishte dhe jo siç e kishte jetuar në të vërtetë.
Shumë njerëz të tjerë të cilët kanë patur një lidhje direkte apo indirekte me Enver Hoxhën tregojnë se në atë kohë ishte e vështirë të flisje sinqerisht dhe se shumë njerëz nuk kanë patur vlerësim të lartë për të.
“Shokët mendojnë se unë kam qenë një nga udhëheqësit e grupit komunist të Korçës, por unë nuk kam qenë as anëtar, por vetëm simpatizant”, tha vetë Enver Hoxha në pleniumin e dytë të Beratit, tregon Liri Belishova. Edhe në vendlindjen e tij, Enver Hoxha nuk kishte aspak namin e një njeriu që merrej me konspiracion. Vetë më vonë, Ismail Kadare tregon përshtypjet e babait të tij se dikatori njihej si një i ri, i cili vishej bukur, që rrinte në kafene dhe nuk përshtatej me idenë që kishin ballkanasit për një udhëheqës.
Megjithatë ai figuron si një nga themeluesit e Partisë Komuniste, si një nga përfaqësuesit e grupit komunist të Korçës. Por pikërisht themelimi i Partisë Komuniste është një nga momentet më kontradiktore në përputhjen dhe mospërputhjen e kujtimeve të Enver Hoxhës dhe dëshmive të tjera të bashkëkohësve.
Ishte Koço Tashko, ai që vendosi të merrte me vete Enver Hoxhën në themelimin e Partisë Komuniste, gjë për të cilën ka deklaruar se ka qenë gabimi më i madh i jetës së tij.
Por ata që e kanë njohur dhe ata që nuk e kanë njohur Enver Hoxhën bashkohen të gjithë në një pikë, që një nga figurat kryesore gjatë luftës ka qenë një oficer i ish-mbretërisë shqiptare, Spiro Moisiu. Enver Hoxha nuk arriti kurrë të sfumohej nga historia e Shqipërisë, megjithëse për shumë vite arriti të zbehë rolin e tij.
“Kanë qenë marrëdhënie të komplikuara, për të cilat im atë nuk para fliste. Unë isha i ri dha ai ishte me përvojë shumë të madhe. Ai ishte 42 vjeç kur doli në luftë, kishte përvojë ushtarake. Braktisi pasurinë dhe familjen sepse ishte patriot, asgjë tjetër nuk synonte. Nga fundi i luftës ai kishte rezervat e tij, lidhur me vrasjen e Mustafa Gjinishit, të cilin e ka patur shok të ngushtë. Që atëherë ishte tepër i kujdesshëm për këto gjëra”, shprehet Alfred Moisiu.
Por marrëdhënia e Enver Hoxhës me Jugosllavët ishte shumë e komplikuar dhe plot mister brenda tyre. Por dihet që viktima e parë e këtyre marrëdhënieve ka qenë pikërisht Nako Spiro, një nga figurat shumë të rëndësishme të Shqipërisë, por siç dihet, Enver Hoxha ka ndërruar 4 herë qëndrimin për të.
Po t’i referohesh kujtimeve të diktatorit, ai thotë se ishte tensionimi mes Koçi Xoxes dhe Nako Spiros, që çoi në vrasjen e këtij të fundit. Hoxha pretendon se Spiro vrau veten, sepse nuk kishte më ku të mbështetej.
“Unë kam menduar se ai ka vrarë veten, sepse ai përpara se të shkonte në komisionin e planit më tha se ishte në një situatë jashtëzakonisht të vështirë, sepse Enver Hoxha i kishte mbyllur derën kur kishte shkuar për të biseduar me të. E gjithë Byroja Politike ishte vërsulur kundër tij dhe nuk i mbetej gjë tjetër veçse të vriste veten. Unë fillova të qaj, isha shumë e re… ai më tha: Pse e besove ti?
Unë kam dyshime, sepse nuk më lanë që ta takoja të gjallë në spital. Për mua ajo ishte një vrasje e pastër, sepse ata e vunë në kondita të tilla. Nuk ka rëndësi kush e tërhoqi këmbëzën”, tha Liri Belishova.
Në atë kohë pa patur një trukim të jashtëzakonshëm të historisë së Shqipërisë, një histori që ka shkuar sipas versioneve dhe kujtimeve të Enver Hoxhës.
