Presidenti amerikan Donald Trump priti këtë të premte në Shtëpinë e Bardhë homologun e tij ukrainas, Volodymyr Zelensky, për një takim dypalësh dhe një konferencë për shtyp.
Takimi mes presidentit Trump dhe Zelenskyt në Zyrën Ovale është shoqëruar me tensione dhe akuza të ndërsjella.
Gjatë bisedës, Trump e kritikoi ashpër Zelenskyn, duke e akuzuar atë se “po e vendos veten në një pozitë të keqe” dhe se “nuk ka kartat e duhura për të negociuar një marrëveshje”.
Sipas burimeve të pranishme, në një moment, Trump ka ngritur zërin duke i thënë liderit ukrainas: “Duhet të jeni mirënjohës!”.
Situata u tensionua më tej kur Trump paralajmëroi Zelenskyn duke i thënë: “Po luan me Luftën e Tretë Botërore”.
Kjo deklaratë ka ngjallur shqetësime, pasi vjen në një moment kritik për konfliktin mes Ukrainës dhe Rusisë dhe për përpjekjet ndërkombëtare për të gjetur një zgjidhje diplomatike.
Përplasja mes dy liderëve tregon dallimet e thella në qasjen e tyre ndaj luftës dhe diplomacisë, ndërsa mbetet për t’u parë se si do të ndikojë ky takim në marrëdhëniet mes Uashingtonit dhe Kievit.
Në takimin mes dy presidentëve pritet nënshkrimi i marrëveshjes mes dy vendeve për tokat me mineralet e rralla në Ukrainë.
“Sot do të nënshkruajmë një marrëveshje shumë të drejtë për mineralet ukrainase”,- tha Trump më herët.
Megjithatë vizita e Zelenskyt në Uashington, ka një fillim të vështirë. Donald Trump donte ta anulonte atë, por – sipas transmetuesit francez Bfmtv – udhëheqësi i Elysée Emmanuel Macron e bindi atë ta takonte.
Udhëheqësi amerikan e quan atë një “marrëveshje historike” dhe tregon përfitimet ekonomike të përdorimit të tokës së rrallë, ndërsa Zelensky, nga ana tjetër, paralajmëroi se “suksesi” do të varet nga bisedimet me dyer të mbyllura. Përpara se të bëhet mbyllja e marrëveshjes, ai kërkon garanci konkrete sigurie, por në draftin e rrjedhur në media të ndryshme nuk ka asnjë angazhim të qartë, vetëm një referencë të paqartë për mbështetjen e SHBA për “përpjekjet” e Ukrainës për të arritur “paqe të qëndrueshme”.
Zelensky nuk është i kënaqur. Prandaj rezervat e tij që ai do të diskutojë gjithashtu të dielën në Londër, ku kryeministri britanik Keir Starmer, i cili gjithashtu sapo është kthyer nga një vizitë në Uashington, do të presë një takim me liderë të tjerë europianë, duke përfshirë Macron, kryeministrin italian Giorgia Meloni dhe Presidenten e Komisionit Evropian Ursula von der Leyen.
Presidenti republikan ka thënë se dëshiron të mbyllë shpejt luftën trevjeçare, të përmirësojë marrëdhëniet me Moskën dhe të rikuperojë paratë e SHBA-së të shpenzuara për të mbështetur Ukrainën. Trump ka miratuar gjithashtu një qëndrim shumë më pak të përkushtuar ndaj sigurisë europiane, për të cilën SHBA ka qenë një partner i domosdoshëm që nga Lufta e Dytë Botërore.
Ndryshimi i tonit nga Shtetet e Bashkuara, mbështetësi më i rëndësishëm i Ukrainës, ka shkaktuar tronditje në të gjithë Europën dhe ka ngjallur frikën se Kievi mund të detyrohet të bëjë një marrëveshje paqeje që favorizon Rusinë.
Pse Ukraina është strategjike?
Në Ukrainë, rezervat e depozitave të tokës së rralla në Azov vlerësohen të tejkalojnë ato të depozitave më të rëndësishme të Amerikës së Veriut. Kievi, përveç se ka depozita të tokës së rrallë, ka depozitime të shumicës së të ashtuquajturave lëndë të para kritike , të cilat përfshijnë gjithashtu litium, titan dhe minerale të tjera. Në veçanti, sipas Ministrisë ukrainase të Mbrojtjes së Mjedisit dhe Burimeve Natyrore, vendi strehon depozitat e 22 nga 50 materialet e identifikuara si kritike nga Shtetet e Bashkuara dhe 20 nga 34 lëndët e para të identifikuara si kritike nga Bashkimi Europian, siç kishte raportuar vetë Komisioni.
Ukraina është ndër dhjetë vendet e para në botë për sa i përket rezervave të vërtetuara të titanit dhe përbën 7% të prodhimit global dhe është prodhuesi i pestë më i madh i galiumit. Depozita Zavalievsky është një nga depozitat më të rëndësishme të njohura dhe të pashfrytëzuara të grafitit në Evropë.
Sipas një studimi të publikuar në vitin 2023 nga Instituti Kombëtar Gjeologjik i Ukrainës, Ukraina ka afërsisht 2.6 miliardë ton rezerva tokash të rralla. Shumë nga depozitat kritike të lëndës së parë ndodhen në Donbass.
Pse Trump dëshiron tokat e rralla të Ukrainës?
Për të kuptuar se çfarë qëndron pas pretendimit të Trump për lëndët e para të Ukrainës, duhet marrë parasysh fakti se, sipas disa vlerësimeve, të paktën 12.4 trilion dollarë në vlerë totale të depozitave të energjisë, metaleve dhe mineraleve të Ukrainës janë aktualisht nën kontrollin e Moskës. Përveç 63% të depozitave të qymyrit të vendit, Rusia kontrollon 11% të depozitave të saj të naftës, 20% të depozitave të gazit natyror, 42% të depozitave të saj të metaleve dhe 33% të depozitave të saj të tokës së rrallë dhe mineraleve të tjera thelbësore, duke përfshirë litiumin.
Kur mendoni se Rusia tashmë ka disa milionë tonë më shumë rezerva se Uashingtoni dhe se Pekini kontrollon më shumë se gjysmën e tyre, bëhet menjëherë e qartë pse Trump po përpiqet të luajë këtë lojë. Një numër tjetër mund të jetë i dobishëm për të kuptuar vlerën në fjalë: në vitin 2023, Shtetet e Bashkuara shpenzuan 190 milionë dollarë për importin e tokave të rralla. Pa këto, teknologjitë më të fundit të zhvilluara nga gjigantët e Big Tech nuk mund të prodhohen.
