Covid-19 ka ndryshuar rrënjësisht mënyrën e ndërveprimit dhe përshëndetjet fizike me potencial për përhapjen e virusit janë ndër viktimat e tij kulturore. Por mënyrat se si njerëzit në mbarë botën po i përshtaten këtij realiteti të ri sugjeron që ne ende nuk kemi humbur thirrjen njerëzore për të thënë ‘përshëndetje’
Kinë
Ndoshta përshëndetja e krijuar së fundmi është përshëndetja Wuhan, një zëvendësues i shtrëngimit të duarve, i quajtur sipas qytetit ku e kishte origjinën Covid-19. ‘Përshëndetja’, e cila përfshin pjesëmarrësit duke bashkuar shputat e këmbëve me njëri-tjetrin, nisi në mars, pasi videot e përshëndetjes së re dolën virale. Që nga debutimi i tij, figura të larta të politikës si ministri rus i energjisë Aleksandër Novak dhe presidenti i Tanzanisë John Magufuli kanë kryer publikisht shtrëngimin e Wuhan, duke frymëzuar spekulimet se mund të bëhet shndërrimi i ri në botë.
Sidoqoftë, duket se nuk ka gjasa që përshëndetja e wuhan të zëvendësojë përshëndetjet më tipike kineze, si shtrëngimi i dorës moderne ose grushti në pëllëmbë 3000-vjeçar, që përdoret akoma gjatë Vitit të Ri Kinez, dasma ose festime të tjera.
Zelanda e Re
Një javë para se Organizata Botërore e Shëndetit të shpallte Covid-19 një pandemi botërore në 11 mars, grupet autoktone Maoriane në të gjithë Zelandën e Re kishin udhëzuar anëtarët e tyre në të gjithë vendin, të shmangnin përshëndetjen e njëri-tjetrit me ‘hongi tradicionale’, në të cilën dy njerëz afrojnë hundët dhe ballin së bashku .
Kryeministrja e Zelandës së Re, Jacinda Ardern, shumë shpejt i bëri jehonë këtij mesazhi të kombit, duke i bërë thirrje të gjithëve që të ‘ndalojnë shtrëngimet e duarve, përqafimet dhe hongi’. Hongi ka një rëndësi të madhe kulturore, duke aluduar në historinë e krijimit të fiseve Maori, ku perëndia pyjor Tane i dha frymë gruas së parë. Përkundër kësaj, udhëzimet anti-hongi kanë qënë të vlefshme dhe janë vënë në zbatim. Kjo ka të ngjarë sepse fiset lokale ndoqën udhëzime të ngjashme gjatë pandemisë së gripit të vitit 1918, që la një gjurmë fatale në Zelandën e Re.
“Gjëja më e rëndësishme në botë janë njerëzit’, thotë një proverb Maori. ‘Pra, nëse zakonet dhe traditat nuk janë të zbatueshme ose dëmtojnë njerëzit, ne i ndryshojmë ato”.
Tanzani
Kultura Tanzaniane ka një mentalitet të fortë kolektivist, të rrënjosur në ndërvarësinë dhe të kuptuarit e pozicionit të një personi, brenda një hierarkie më të madhe sociale, tha Alexander Mëijage, antropolog social në universitetin e shëndetit dhe shkencave aleate në Dar es Salaam.
Përshëndetjet fizike, siç janë përuljet që të rinjtë u ofrojnë të moshuarve, të cilët arrijnë të prekin kokën e të rinjve si kthim përshëndetje, lidhen përsëri me këtë sens më të madh të hierarkisë. Midis moshatarëve, një shtrëngim duarsh i gjatë, përqafime dhe puthje në faqe janë gjithashtu të zakonshme, sipas Mwijage.
Kohët e fundit, ‘takimet’ me këmbë që pasqyrojnë përshëndetjen e Wuhanit ose që përulen para njerëzve të çdo moshe nga distanca, janë normë e re, tha Mwijage. Për shkak se të dyja gjestet me qëllim krijojnë hapësirë midis njerëzve, Mwijage shqetësohet se përfundimisht mund të komprometojnë lidhjet komunale.
Turqi
Përshëndetjet turke pasqyrojnë trashëgiminë islamike të vendit, kulturën mikpritëse dhe rolin shoqëror të pleqve. Të rinjtë do të kapin dorën e një të afërmi të moshuar, do ta puthin atë dhe pastaj do ta prekin në ballë, veçanërisht gjatë festave. Një puthje e dyfishtë është standarde mes kolegëve, miqve dhe madje edhe të njohurve të rinj. Për turqit, përshëndetjet nuk janë vetëm një mënyrë për të mirëpritur njerëzit, por edhe për të treguar rëndësinë e tyre.
Në vazhdën e Covid-19, populli turk i’u drejtua historisë islame për të gjetur një përshëndetje miqësore me pandeminë por që ruan këto vlera. ‘Eyvallah’ është një gjest shekullor pa prekje, që përdorej nga osmanët dhe konsiston në vendosjen e dorës mbi zemër dhe pak përkulje. Lëvizja nënkupton që personi është në zemrën tuaj, duke treguar edhe respekt dhe përpjekje. Fjala ‘eyvallah’ ka prejardhje arabe dhe fjalë për fjalë do të thotë ‘ne i besojmë Zotit’, dhe gjesti fizik ka ndryshime në të gjithë botën muslimane.
Emiratet e Bashkuara Arabe
Meqenëse ministritë e shëndetësisë lokale ndaluan përshëndetjet fizike, shumë arabë kanë zëvendësuar përqafimet dhe puthjet tradicionale (një përshëndetje tradicionale beduin që përbëhet nga një prekje e njëkohshme e hundës dhe shtrëngim duarsh) duke vendosur një dorë afër zemrës, tha shkrimtarja dhe botuesja Natasha Amar.
Vendosja e dorës mbi zemrën, ka qënë një përshëndetje e zakonshme midis arabëve të gjinive të ndryshme para Covid-19, por përshëndetjet pa kontakte mes të njëjtit seks, janë një anomali kulturore që arabët po përpiqen të adoptojnë. Gratë Emirate zakonisht shkëmbejnë puthje në faqe, ndërsa burrat ndajnë puthje me hundë.
Afganistan
Një temë e zakonshme midis grupeve të shumta etnike në Afganistan është theksimi i respektit, nderit dhe dashurisë ndaj Zotit dhe vendit.
Përshëndetjet tradicionale afgane, të tilla si shtrëngimet e duarve, përqafimet dhe puthjet, shprehin këto vlera dhe flasin për kulturën e ngrohtë të kombit. Në disa provinca, tetë puthje mund të jepen në një përshëndetje të vetme. Por distancimi shoqëror i ka shtyrë njerëzit të përshtaten me një përshëndetje me dorën e djathtë ose ‘valëvitje e dorës në ajër’, gjeste që më parë kanë përshëndetur dikë nga larg. Afganët përqafohen dhe puthen për të treguar dashurinë e tyre. Dhe ndërsa këto përshëndetje fizike shërbejnë gjithashtu si një mënyrë për të nderuar njerëzit, përshëndetja gati militariste thekson vizualisht ndjenjën e respektit të afganëve për të tjerët./Opinion.al
