Futesh në një dhomë dhe harron pse. Njeh dikë dhe për punë minutash ia harron emrin. S’mban mend ku ke parkuar makinën. Pa dashje ke lënë celularin në frigorifer.
Janë situata që na kanë ndodhur të gjithëve pavarësisht moshës. Por a janë këto shenja të lodhjes, hutim apo demencë? Siç e cekëm më sipër, të gjithë jemi të prekshëm nga këto situata të ndryshme.
Por ekspertët e demencës dhe të plakjes japin këshillat se çfarë është normale dhe çfarë është shqetësuese që kërkon këshilla mjekësore.
Sa shumë harresë është normale gjatë plakjes?
Me kalimin e kohës të gjithë bëhen më të ngadaltë dhe disa harrojnë më shumë. Kështu shprehet profesoresha Kaarin Anstey, psikologe. Kjo sipas saj ndodh edhe kur jemi më të rinj dhe të tejlodhur.
Ankesa më e zakonshme është se e “kemi fjalën në majë të gjuhës”, por thjesht nuk e mbajmë mend. Një harresë tjetër e përkohshme mund të jetë edhe ajo e celularit apo çelësave të makinës.
“Kjo është ajo që e quajmë normale në plakje”, tha Anstey.
Po ashtu është normale që ta kemi më të vështirë për të bërë gjëra ose nëse ato marrin më gjatë se më përpara. Neurologia Amy Brodtmann tha se shpejtësia se si i procesojmë gjërat mund të ngadalësohet me moshën. Për shumë njerëz që kanë patur detyra në nivele të larta mund të jetë alarmuese. Por kjo është tërësisht normale.
Duhet të shqetësohem nëse…
Vendos gjërat gabim gjithmonë?
“Nëse harron me raste ku ke vendosur çelësat, ose zgjohesh në mëngjes dhe zbulon që i le çelësat te dera kryesore, nuk është domosdoshmërisht një shqetësim”, tha Michael Woodward, gjeriatër.
Por nëse kjo ndodh më shpesh, atëherë gjërat mund të jenë pak më rëndë.
Harroj një emër dhe aksidentalisht them emrin e dikujt tjetër?
Problemet me gjuhën mund të jenë shenja paralajmëruese të demencës, veçanërisht nëse ato që po thua tingëllojnë si “sallatë fjalësh”.
“Nëse ke probleme me fjalët ose has vështirësi në to apo në gjetjen e tyre, më shqetëson”, tha gjeriatri Desmond Graham.
Humb shpesh?
Një nga karakteristikat klasike të sëmundjes së Alzheimerit është fakti që njerëzit fillojnë të humbin, thotë Brodtmann.
Është normale që humb duke shkuar në një vend të ri, por nëse bëhet problematike në vende familjare, mund të jetë shenjë paralajmëruese.
Harroj informacionin e rëndësishëm që më është thënë?
Nëse është diçka me vlerë, i kushtojmë shumë rëndësi dhe më pas e harrojmë është shenjë paralajmëruese e demencës.
“Nëse miku i ngushtë i dikujt ka vdekur dy ditë më parë, dhe e di atë fakt, por kur bisedon me të pyet se kur është funerali, tregon që nuk ka kujtesë të asaj që po ndodh aktualisht dhe kjo është shqetësuese”, tha Brodtmann.
I përsëris të njëjtën histori të njëjtit person?
Gjeriatri Woodward thotë se përsëritja e të njëjtës histori në një bisedë të vetme mund të jetë shenjë paralajmëruese.
Futem në një dhomë dhe harroj ku isha?
Kjo u ndodh të gjithëve dhe është më shumë një mungesë vëmendje. Njerëzit me ADHD e përjetojnë zakonisht përgjatë jetës së tyre.
Kjo ndodh nëse nuk je fokusuar në atë që po bën dhe mendja punon për të bërë një gjë tjetër para se të mbarojë një detyrë që kishte për të mbaruar.
Çfarë mund ta shkaktojë tjetër harresën?
Ka shumë arsye pse edhe njerëz të shëndetshëm mund të përjetojnë momente harrese. Për shembull nënat e reja me fëmijë të vegjël që qëndrojnë gjithë natën zgjuar mund të përjetojnë momente të tilla.
Disa njerëz kanë përjetuar edhe “mjegullën e trurit” pas infeksionit të Covid-19. Edhe kimioterapia ose drogat mund të japin efekte anësore në çështjet e harresës. Stresi kronik mund të ketë efekt negativ sa i përket kujtesës afatshkurtër.
Ekspertët thonë se në raste të ndryshme mund të parandalohet rreziku i sëmundjes me dieta të përmirësuara apo ushtrime. Megjithatë, ata sugjerojnë që personat të takojnë një mjek nëse vënë re ndryshime të tilla.
