Shtetet e Bashkuara janë tërhequr nga pozicioni i tyre zyrtar si ndërmjetës formal në negociatat e paqes midis Ukrainës dhe Rusisë. Lajmi i publikuar nga “The Telegraph” dhe më pas i marrë nga mediat në mbarë botën, në të vërtetë ishte njoftuar nga administrata Trump ditët e fundit, si nëpërmjet Departamentit të Shtetit ashtu edhe nëpërmjet Sekretarit të Shtetit Marco Rubio. Nga pikëpamja e propagandës, vendimi u justifikua me mungesën e përparimit në negociatat midis dy palëve në konflikt, në një kohë kur Uashingtoni është afruar më shumë me Kievin pas takimit midis Donald Trump dhe Volodymyr Zelensky-t në Vatikan dhe nënshkrimit të një versioni të përditësuar të marrëveshjes mbi mineralet ukrainase. Por çfarë do të thotë në të vërtetë që SHBA-të nuk po ndërmjetësojnë më bisedimet e paqes dhe çfarë fshihet pas kësaj?
Një vendim i shpallur
Që më 1 maj, zëdhënësja e Departamentit të Shtetit, Tammy Bruce, kishte specifikuar se Shtetet e Bashkuara “mbeten të përkushtuara për të mbështetur përpjekjet e paqes në Ukrainë, por do ta zvogëlojnë rolin e tyre të drejtpërdrejtë si ndërmjetës”. Presidenti Trump “gjithashtu e di se ekziston një pjesë tjetër e botës, një glob i tërë që ka nevojë për vëmendje. Ne nuk kemi ndërmend të fluturojmë papritur në anën tjetër të botës për të ndërmjetësuar takime. Ky është një problem për të dyja palët dhe është koha që ato të paraqesin dhe zhvillojnë ide konkrete se si t’i japin fund këtij konflikti.” Deklaratat pasqyrojnë një ndryshim të rëndësishëm në qasjen e Uashingtonit, pas muajsh diplomacie të bllokuar që synonte ndërmjetësimin e një armëpushimi.
Rëndësia e tërheqjes së SHBA-së si ndërmjetës negociues
Deri më tani, Shtetet e Bashkuara kanë vepruar si ndërmjetës zyrtar midis palëve ruse dhe ukrainase. Në terma konkretë, kjo do të thotë që një delegacion ose përfaqësi amerikane mund dhe duhet të kishte qenë e pranishme në çdo përpjekje, takim apo bisedë të mundshme në distancë midis Kievit dhe Moskës. Një kusht i domosdoshëm për Kremlinin, i cili pranon të flasë në kushte të barabarta vetëm me amerikanët, si dhe për qeverinë ukrainase, e cila duhet të mbështetet nga mbrojtësi i saj strategjik. Departamenti i Shtetit tha se po ndryshonte “metodologjinë me të cilën Uashingtoni kontribuon” në bisedime dhe nuk do të “fluturonte më nëpër botë pa paralajmërim” për të marrë pjesë në takime. Në retorikën e re amerikane, topi tani është në fushën e kontestuar nga Kievi dhe Moska, të cilët duhet të “paraqesin propozime konkrete për t’i dhënë fund luftës” dhe “të takohen drejtpërdrejt për të zgjidhur konfliktin”. E gjithë kjo nuk nënkupton aspak se SHBA-ja do të tërhiqet nga ndërmjetësimi jozyrtar dhe i përgjithshëm midis palëve ndërluftuese: dosja ukrainase mbetet strategjike për aparatin amerikan dhe rusët duan të ulen në tryezë vetëm me një fuqi që konsiderohet e kalibrit të barabartë.
Dërgesa e parë e armëve të administratës Trump në Kiev
Administrata Trump e gjen veten duke luftuar midis nevojës për të vazhduar dialogun me Moskën, për ta shkëputur atë nga Pekini dhe rinisjes së mbështetjes për Kievin, e cila në praktikë nuk mund të jetë vetëm një çështje evropiane. Kjo është në përputhje me miratimin e shitjes së parë të furnizimeve ushtarake në Ukrainë që kur manjati u kthye në Shtëpinë e Bardhë, duke treguar se marrëveshja për mineralet mund të hapë rrugën për dërgesa të reja armësh. Departamenti Amerikan i Shtetit ka certifikuar një licencë për eksportimin e pajisjeve dhe shërbimeve mbrojtëse ukrainase me vlerë “50 milionë dollarë ose më shumë”, sipas një memorandumi drejtuar Komitetit të Marrëdhënieve me Jashtë të Dhomës së Përfaqësuesve të SHBA-së. Ky do të ishte autorizimi i parë i këtij lloji që kur Trump pezulloi të gjithë ndihmën ushtarake për Ukrainën menjëherë pas marrjes së detyrës.
Çfarë përfshin marrëveshja e re për mineralet SHBA-Ukrainë dhe pse ka rëndësi?
Zelensky tha të enjten se marrëveshja për mineralet ka “ndryshuar ndjeshëm” nga versioni i parë dhe tani është “një marrëveshje vërtet e barabartë që lejon investime në Ukrainë”. Në veçanti, marrëveshja përjashton rikuperimin e fondeve të dërguara më parë në Ukrainë si ndihmë ushtarake dhe humanitare, të cilat Trump ka thënë vazhdimisht se dëshiron t’i sjellë përsëri në Amerikë. Plani do të duhet të zbatohet gjithashtu “në një mënyrë që nuk pengon integrimin e Ukrainës në BE”. Kompanitë amerikane nuk do të kenë monopol mbi marrëveshjet në vend, por thjesht do të fitojnë të drejtën për të marrë pjesë në oferta konkurruese me kushte të drejta. Dokumenti përfundimtar ishte fryt i gati tre muajve negociata, pasi drafti i parë u prezantua në Kiev nga Sekretari i Thesarit i SHBA-së, Scott Bessent, dhe u refuzua nga Zelensky si “shumë ndëshkues”. Një përpjekje e dytë për një marrëveshje dhe nënshkrim ishte planifikuar në Shtëpinë e Bardhë për në shkurt, por u ndërpre pas përplasjes midis Trump dhe presidentit ukrainas në Zyrën Ovale.
