Presidenti Ilir Meta ka vendosur të kthejë për rishqyrtim ligjin nr. 53/2019 “Për Akademinë e Shkencave në Republikën e Shqipërisë”.
Në arsyetimin bashkangjitur dekretit, Presidenti shkruan se ky ligj “bie ndesh me parashikimet e Kushtetutës së Republikës së Shqipërisë; cenon autonominë e institucioneve të arsimit të lartë; cënon kompetencat e Presidentit të Republikës; nuk është në harmoni me kuadrin ligjor ekzistues në Republikën e Shqipërisë”
Sipas ligjit të ri Akademisë së Shkencave i jepet një status më i lartë në hierarkinë e kërkimit shkencor dhe sipas interpretimit të presidentit duket qartë se asaj dhe anëtarëve të Asamblesë, u jepet një rol jo vetëm koordinues, por dhe mbikëqyrës ndaj veprimtarisë shkencore të institucioneve të arsimit të lartë. Kjo mund të sjellë probleme në harmonizimin mes dy institucioneve prandaj presidenti këshillon se ligji duhet të ishte i shoqëruar gjithashtu edhe me parashikime të qarta sesi këto institucione autonome punojnë dhe koordinohen mes tyre me qëllim bashkërendimin, zhvillimin, organizimin dhe administrimin e veprimtarisë kërkimore-shkencore.
Presidenti shton më tej se pika 3 e nenit 4 duhet rivlerësuar pasi Akademia e Shkencave nuk duhet të jetë, siç e parashikon ligji, e vetme për të realizuar në ndërtimin e strategjive dhe zbatimin e politikave për përdorimin e njësuar të gjuhës shqipe zyrtare, të terminologjive bashkëkohore të shkencës dhe teknikës, si dhe për konsolidimin e gjuhës shqipe në të gjitha fushat e shkencës. Brenda këtij procesi shkruan presidenti duhen përfshirë edhe katedrat përbërëse të fakulteteve të gjuhës, shkencave sociale, gazetarisë etj., të cilat mund të kenë propozime konkrete, për problematika konkrete lidhur me përdorimin e gjuhës shqipe.
Pika tjetër që kundërshtohet nga presidenti është Pika 7 e nenit 4, e cila sipas tij i jep Akademisë së Shkencave një rol më të lartë autoriteti përkundrejt institucioneve të arsimit të lartë, duke bërë që këto parashikime jo vetëm të mos jenë në harmoni me ligjin e arsimit të lartë, por të bien në kundërshtim edhe me parashikimet e Kushtetutës përsa i takon autonomisë së veçantë që gëzojnë këto institucione.
Autonomia e institucionit të arsimit të lartë cenohet gjithashtu edhe në pikën 14 të nenit 4 sipas presidentit pasi parashikon kompetenca që tashmë janë të sanksionuara me ligj në fushën e trajtimit dhe zhvillimit të doktoraturës.
Presidenti është ndalur gjithashtu në pikën 5 dhe 6 të nenit 11 lidhur me kompetencat e tij në raport me emërimin e Kryetarit të Akademisë së Shkencave.
“Kushtetuta nuk ka vendosur një afat të përcaktuar, brenda të cilit Presidenti i Republikës duhet të shprehet apo për ndonjë pasojë që mund të vijë nga mos-shprehja me akt të vullnetit të tij, në procesin e emërimit të Kryetarit të Akademisë së Shkencave. Ndërkohë parashikimi i pikës 5, të nenit 11 të ligjit nr. 53/2019 synon vendosjen e një afati 10-ditor, brenda të cilit Presidenti i Republikës duhet të kryejë emërimin e kryetarit” shkruhet në njoftimin e presidencës.
Aty shkruhet më tej se “nuk arrihet të kuptohet se cila ka qenë arsyeja dhe qëllimi i ndërhyrjes me ligj në këtë nivel antikushtetutshmërie!” dhe akuzon Kuvendin se këto ndryshime “janë bërë në mënyrë subjektive dhe krejt të pambështetura”.
“Presidenti i Republikës është organi i emërtesës për emërimin e Kryetarit të Akademisë së Shkencave dhe kjo kompetencë e Kreut të Shtetit kurrsesi nuk mund të derivohet dhe as të kufizohet në një vendimmarrje të dytë të ndonjë institucioni apo organi tjetër kushdo qoftë ai” shkruhet ndër të tjera në njoftimin e presidencës. /Opinion.al
