Më 2 maj, Gjykata Ndërkombëtare e Drejtësisë (GJND) përfundoi seancat dëgjimore publike mbi detyrimet e Izraelit në lidhje me lejimin e agjencive të Kombeve të Bashkuara dhe grupeve të tjera të ndihmës për të punuar në territorin palestinez që ai pushton.
Një panel gjyqtarësh ka dëgjuar argumente me gojë nga 40 vende që nga e hëna, përfshirë Kinën, Francën, Indonezinë, Pakistanin, Rusinë dhe Mbretërinë e Bashkuar.
Gjykata ka të ngjarë të shqyrtojë çështjen për muaj të tërë përpara se të marrë një vendim, të kërkuar nga Asambleja e Përgjithshme e OKB-së në dhjetor.
Shumë nga shtetet pjesëmarrëse e qortuan Izraelin për kufizimin e mprehtë të ndihmës humanitare në Gaza që nga nisja e një lufte gjenocidale në enklavë më 7 tetor 2023.
Izraeli ka ndërprerë tërësisht të gjitha ndihmat, ushqimore apo ilaçe, gjatë dy muajve të fundit, duke përshpejtuar urinë dhe krizat mjekësore.
Uria kërcënon palestinezët si popull
Kishte një konsensus të gjerë se Izraeli, si një fuqi pushtuese, do të ishte i detyruar të lejonte organizatat e ndihmës të ofronin ndihmë për njerëzit që ai pushton, veçanërisht në Gaza, të cilën Izraeli po e bombardon gjithashtu.
Izraeli ka dobësuar normat e të drejtave të njeriut përmes shkeljeve të tij në Gaza, argumentoi Juliette McIntyre, një studiuese ligjore në Universitetin e Australisë Jugore.
Ajo theksoi se pothuajse të gjitha shtetet që folën në seancat dëgjimore pohuan se aftësia e palestinezëve për të marrë ndihmë humanitare është e nevojshme për mbijetesën e tyre, për të mbrojtur të drejtën e tyre për vetëvendosje përfundimtare dhe për të mbrojtur të gjithë sistemin e OKB-së dhe traktatet që e mbështesin atë.
Ajo tha se shumica e shteteve bien dakord që Izraelit nuk duhet t’i lejohet të lërë civilët e pushtuar nga uria dhe as të pengojë punën e ndihmës humanitare të agjencive të OKB-së.
Çfarë tha Izraeli?
Izraeli paraqiti deklarata me shkrim ku i quajti seancat dëgjimore një “cirk” dhe akuzoi gjykatën për antisemitizëm.
Për më tepër, ajo pretendoi se nuk ka asnjë detyrim të bashkëpunojë me ato që i përshkroi si organe të OKB-së ose grupe ndihme të kompromentuara dhe se e drejta e saj sovrane për të “mbrojtur veten” ka përparësi mbi përgjegjësinë e saj për të ofruar ndihmë njerëzve që ka pushtuar.
Kjo nuk është hera e parë që Izraeli ka refuzuar të marrë pjesë në seancat e GJND-së që kanë çuar në një opinion këshillimor.
Deklarata e SHBA-së
SHBA-të thanë se GJND-ja duhet ta këshillojë Izraelin të përmbushë detyrimet e tij ligjore sipas ligjit ndërkombëtar, ato nuk dhanë detaje mbi sjelljen e Izraelit dhe as nuk bënë thirrje që Izraeli të ndërmarrë hapa konkretë për të zbutur krizën humanitare që krijoi.
Kur dhe si do të vendosë GJND-ja?
GJND-ja nuk pritet të lëshojë një mendim këshillues për muaj të tërë.
Mendimi këshillimor jo-detyrues ka të ngjarë të mos e detyrojë Izraelin ose shtetet anëtare të ndryshojnë kursin, sipas studiuesve ligjorë.
Izraeli ka injoruar një masë të mëparshme të përkohshme detyruese nga GJND-ja që e urdhëronte atë të rriste ndihmën humanitare dhe të ndalonte aktet e gjenocidit në Gaza si rezultat i një padie për gjenocid të ngritur kundër Izraelit nga Afrika e Jugut në dhjetor 2023.
Asnjë shtet nuk ka ndërmarrë ndonjë veprim kundër Izraelit për moszbatimin e masave të përkohshme.
McIntyre beson se gjykata përfundimisht do të nxjerrë një vendim të ngushtë që përshkruan përgjegjësitë e Izraelit për të lehtësuar ndihmën dhe për të bashkëpunuar me UNRWA-n.
Deri në kohën kur gjykata jep mendimin e saj, dhjetëra mijëra palestinezë mund të kenë vdekur nga uria ose të jenë spastruar etnikisht nga Izraeli, shkruan Al Jazeera.
“Opinioni këshillimor nuk do ta zgjidhë problemin në terren dhe duhet të ndërmerren veprime të vërteta [nga shtetet]”, paralajmëroi McIntyre.
