Me nxitjen e Presidentit të SHBA-së, vendet e NATO-s janë zotuar të rrisin shpenzimet e tyre të mbrojtjes masivisht. Samiti riafirmon “angazhimin e palëkundur” ndaj mbrojtjes kolektive.
Deri në vitin 2035, shtetet anëtare synojnë të shpenzojnë pesë përqind të prodhimit të tyre ekonomik përkatës për mbrojtje çdo vit. Kjo u deklarua në deklaratën përfundimtare të samitit të NATO-s në Hagë. Presidenti i SHBA-së Donald Trump i përshkroi rezultatet e samitit si një moment historik, duke thënë se ai do të mbetet në histori si “Angazhimi i mbrojtjes i Hagës”.
Në deklaratën përfundimtare të samitit të tyre në Hagë, shtetet e NATO-s u zotuan të arrinin objektivin e ri të investimit, deri në vitin 2035, të 5% të Produktit të tyre të Brendshëm Bruto (PBB) në mbrojtje dhe “shpenzime të lidhura me mbrojtjen dhe sigurinë”, një nivel që nuk është arritur që nga Lufta e Ftohtë. Deri tani, objektivi ishte 2%.
Sekretari i Përgjithshëm i NATO-s Mark Rutte pranoi se një rritje e tillë nuk do të kishte qenë e mundur pa presionin e Presidentit të SHBA-së Donald Trump. Rutte e vlerësoi republikanin për arritjen e “asaj që asnjë president amerikan nuk e ka arritur në dekada”.
“Aleanca më e fortë në histori”
Kështu, shpërbërja e Aleancës së Atlantikut të Veriut, për të cilën u druajtën shumë njerëz pas fitores në zgjedhje të Trumpit në vitin 2024, duket se është shmangur.
Trumpi e pranoi shprehimisht detyrimin për të ndihmuar: “Unë e mbështes këtë, prandaj jam këtu”, tha ai në Hagë. “Nëse nuk do ta mbështesja këtë, nuk do të isha këtu.” Sipas detyrimit për ndihmë të ndërsjellë të NATO-s, në bazë të Nenit 5 të Traktatit të Atlantikut të Veriut, një aleat mund të mbështetet në mbështetjen e të tjerëve: një sulm kundër një anëtari të NATO-s do të konsiderohet një sulm kundër të gjithëve.
Në deklaratën përfundimtare, NATO përshkruhet si “aleanca më e fortë në histori”. Ajo mbetet e bashkuar dhe e vendosur për të mbrojtur miliona qytetarë që jetojnë brenda aleancës.
Në të kaluarën, Trumpi kishte krijuar pasiguri nëse Shtetet e Bashkuara mbeteshin të përkushtuara ndaj marrëveshjes themelore të NATO-s. Gjatë fushatës zgjedhore, ai madje kërcënoi të ndihmonte vetëm ato vende që, sipas mendimit të tij, shpenzonin mjaftueshëm për mbrojtje. Megjithatë, në Hagë, Trumpi e quajti marrëveshjen mbi objektivin e shpenzimeve që ai vetë e kishte propozuar “të jashtëzakonshme”.
Friedrich Merz: “Askush të mos guxojë të sulmojë NATO-n, askund”
Kancelari gjerman Friedrich Merz e quajti samitin “historik” dhe theksoi se Gjermania nuk do të rrisë shpenzimet e mbrojtjes për shkak të Trumpit, por për shkak të situatës aktuale të rrezikshme. “Rusia nuk kërcënon vetëm Ukrainën; Rusia kërcënon të gjithë paqen, të gjithë rendin politik të kontinentit tonë”.
Merz theksoi se partnerët evropianë të NATO-s, në veçanti, duhet të “bëjnë më shumë në vitet e ardhshme” për të siguruar aftësitë e tyre mbrojtëse. Megjithatë, Spanja dhe Sllovakia njoftuan se nuk ndiheshin të detyruar të përmbushnin objektivin prej 5%, pavarësisht se kishin miratuar deklaratën përfundimtare.
Rol mbështetës për Volodymyr Zelenskin
Presidenti ukrainas Volodymyr Zelensky, i cili mori pjesë në samit si i ftuar, luajti vetëm një rol mbështetës në këtë rast. Në deklaratën përfundimtare, solidariteti me Ukrainën kufizohet në një fjali: “Aleatët riafirmojnë angazhimet e tyre të përhershme kombëtare për të mbështetur Ukrainën, siguria e së cilës kontribuon në sigurinë tonë.”
Vitin e kaluar, NATO premtoi 40 miliardë euro ndihmë për Ukrainën dhe u zotua ta mbështesë atë në “rrugën e saj të pakthyeshme” drejt anëtarësimit në NATO. Ky formulim i fundit, i cili ishte jashtëzakonisht i rëndësishëm për Ukrainën, është hequr nga deklarata. Kryeministri hungarez Viktor Orbán ishte veçanërisht i qartë: “NATO nuk ka punë në Ukrainë.”/DW
