Që prej nisjes së tensioneve në Lindjen e Mesme, thirrjet që Irani të ndryshojë regjim janë shtuar ndjeshëm, me Presidentin amerikan Donald Trump dhe kryeministrin izraelit Benjamin Netanyahu që nuk përjashtojnë mundësinë e ekzekutimit të liderit suprem të Iranit, Ajatollah Ali Khamenei. Iranianët e kanë përjetuar edhe më parë ndërhyrjen e SHBA-ve, në vendin e tyre.
Fushat naftëmbajtëse
Në vitin 1953, SHBA ndihmoi në organizimin e një grushti shteti për të rrëzuar kryeministrin e zgjedhur në mënyrë demokratike të Iranit, Mohammad Mossadegh. Ai kishte premtuar se do të shtetëzonte fushat naftëmbajtëse të vendit, një veprim që SHBA-të dhe Britania e Madhe e panë si një kërcënim serioz, duke qenë se vareshin nga nafta e Lindjes së Mesme.
Në kulmin e Luftës së Ftohtë, lëvizja për shtetëzimin e naftës u pa si popullore brenda Iranit dhe si një fitore për Bashkimin Sovjetik të asaj kohe.
Fuqizimi i Shahut
Qëllimi i grushtit të shtetit ishte mbështetja e monarkut iranian, Mohammad Reza Pahlavi, që të sundonte si Shah i Iranit dhe emërimi i një kryeministri të ri, Gjeneral Fazlollah Zahedi.
Grushti i shtetit
Para ngjarjes, CIA dhe Shërbimi Sekret Britanik (SIS) ndihmuan në nxitjen e pakënaqësisë ndaj Mossadeghut përmes propagandës. Në vitin 1953, CIA dhe SIS bashkuan forcat dhe organizuan protesta të mëdha kundër Mossadeghut, të cilave më vonë iu bashkua edhe ushtria.
Paratë amerikane
Për të siguruar stabilitet për Zahedin, kryeministrin e ri, CIA i vuri në dispozicion fshehurazi 5 milionë dollarë brenda dy ditëve nga marrja e pushtetit, shkruan CNN. Ish-Presidenti Barack Obama pranoi ndërhyrjen në grushtin e shtetit edhe në vitin 2009.
Pasi Mossadeghu u hoq nga pushteti, SHBA forcoi mbështetjen për Shahun Pahlavi. Ndërhyrja e huaj shkaktoi zemërim të madh te populli iranian, duke ushqyer ndjenja anti-amerikane për dekada.
Revolucioni Islamik
Shahu u bë një aleat i ngushtë i SHBA-së. Por në fund të vitit 1970, miliona iranianë dolën në rrugë kundër regjimit të tij, të cilin e shihnin si të korruptuar. Protestuesit laikë e kundërshtonin për autoritarizmin e tij, ndërsa islamistët për shkak të agjendës së tij modernizuese. Shahu u rrëzua në Revolucionin Islamik të vitit 1979, i cili i dha fund monarkisë së mbështetur nga Perëndimi dhe solli në pushtet Republikën Islamike dhe sundimin klerikal./tvklan.al
