Mbi një mijë njerëz kanë vdekur gjatë pelegrinazhit në Mekë të kryer çdo vit nga besimtarët myslimanë, teksa më shumë se 600 prej tyre janë me kombësi egjiptiane. Sipas Kajros zyrtare, përgjegjësia bie mbi operatorët turistikë që ofrojnë paketa më të lira, por që nuk përfshijnë shërbime asistence. Akuza kundër Riadëve, ankesa ka patur edhe në Jordani dhe Tunizi.
Nga njëra anë një organizatë miliarda dollarëshe që sillet rreth Haxhit, pelegrinazhit në Mekë, një sistem biznesi real 15 miliardë dollarësh, nga ana tjetër agjencitë që ofrojnë udhëtime me çmime shumë më të ulëta se ato zyrtare. Në mes, më shumë se një mijë pelegrinë që vdiqën nga vapa, u larguan për të kremtuar festën e sakrificës dhe nderimit të njërës prej pesë shtyllave të Islamit dhe u bënë viktima flijuese të ndryshimeve klimatike, por mbi të gjitha të lakmisë njerëzore.
Dje – pas ditësh tensioni – kryeministri egjiptian Mostafa Madbouly urdhëroi tërheqjen e licencave të 16 agjencive të udhëtimit dhe referoi drejtuesit e tyre në prokurori për lehtësimin e paligjshëm të udhëtimit të pelegrinëve në Mekë, duke kërkuar që ata të detyrohen të paguajnë dëmshpërblim për familjet. Sipas diplomatëve, 658 egjiptianë kanë vdekur, 630 prej tyre pelegrinë të paregjistruar.
Lejet e haxhit ndahen në vendet me sistem kuotash dhe shpërndahen me short. Por edhe me lejen zyrtare, një “paketë e haxhit” nga Egjipti kushton midis 5000 dhe 9000 dollarë, një çmim përtej mundësive të shumicës së egjiptianëve. Arabia Saudite ka vendosur një kuotë prej 72,000 vizash haxhi nga Egjipti për vitin 2023, por vetëm 32,000 u është dhënë leja. Ky boshllëk nxjerr në pah vështirësitë me të cilat përballen egjiptianët. Për më tepër, rruga e parregullt, e cila mund t’u kursejë pelegrinëve mijëra dollarë, është bërë gjithnjë e më popullore që nga viti 2019, kur, pas Covid-it, Arabia Saudite prezantoi një vizë turistike që e bëri më të lehtë hyrjen në mbretërinë e Gjirit.
Megjithatë, ata që hyjnë me vizë turistike dhe jo me leje pelegrinazhi nuk mund të kenë akses në një seri të tërë shërbimesh freskuese: tenda frigoriferike, asistencë mjekësore dhe logjistikë. Shpesh të moshuar dhe pa mjete, pasi kishin grumbulluar kursimet e tyre për të përmbushur një detyrë fetare, pelegrinët në fakt u gjendën në një kurth të nxehtë, me temperatura që këtë vit i kalonin 50 gradë. Për më tepër, disa largohen në fund të jetës së tyre me shpresën se do të varrosen në Mekë, gjë që shpjegon një numër kaq të lartë të vdekjeve.
Një nga momentet më kritike ishte e shtuna e kaluar, kur pelegrinët u mblodhën për orë të tëra në lutje nën diellin përvëlues në malin Arafat dhe e diela, kur morën pjesë në ritualin e “gjuajtjes së djallit”, në Mina. Effendiya, një nënë 70-vjeçare e pesë fëmijëve nga provinca veriore e Egjiptit Menoufiya, e cila shiti bizhuteritë e saj për të paguar udhëtimin e saj, vdiq teksa kryente ritualet e saj pasi hyri në Arabinë Saudite pa vizë haxhi. Autobusi i zbriti rreth 12 kilometra larg malit Arafat dhe u largua. Asaj iu desh të ecte gjatë gjithë rrugës”, tha për BBC Tariq, djali i madh i Efendiya. “Sa herë që e telefonoja në video, ajo derdhte ujë në kokë. Nuk e duronte dot vapën e vluar. Në telefonatën tonë të fundit ajo dukej e rraskapitur”.
Çështja padyshim nuk ka të bëjë vetëm me Egjiptin. Jordania tha të premten se kishte arrestuar disa agjentë udhëtimi të akuzuar gjithashtu për lehtësimin e udhëtimit në Mekë. Ndërkohë, presidenti tunizian Kais Saied shkarkoi ministrin e çështjeve fetare pasi mediat lokale raportuan vdekjen e 49 tunizianëve, shumë prej të cilëve ishin pelegrinë të paregjistruar.
Në vitet e fundit, Arabia Saudite ka rritur masat e sigurisë për të garantuar sigurinë e pelegrinëve gjatë Haxhit – në të kaluarën qindra vdiqën për shkak të turmave – megjithatë ajo ende kritikohet se nuk bën sa duhet, veçanërisht për mosregjistrimin. Askush nga Riadi nuk ka komentuar ende publikisht për vdekjet. Por masakra e pelegrinëve mund të shkaktojë tensione diplomatike midis vendeve të ndryshme të Lindjes së Mesme, tashmë duke u përballur me krizën izraelito-palestineze./ corriere.it
