Kremlini e quajti një “diskutim të sinqertë dhe të detajuar”, ndërsa Shtëpia e Bardhë një “telefonatë produktive”. Biseda në distancë midis Putin dhe Trump, e cila zgjati rreth 2 orë e gjysmë, shënon një pikë kthese në marrëdhëniet midis SHBA-së dhe Rusisë.
Udhëheqësit ranë dakord mbi një udhërrëfyes për “një paqe të qëndrueshme”, duke përfshirë marrëveshje të gjera ekonomike. Sipas Moskës, Putin përsëriti “angazhimin për zgjidhjen paqësore të konfliktit”, teksa Trump shprehu gatishmërinë e tij për të punuar shpejt drejt “një armëpushimi të plotë”.
Hapi i parë përfshin një pezullim 30-ditor të sulmeve ndaj infrastrukturës energjetike të Ukrainës. Por Zelensky deklaroi se kushtet e vendosura nga Putin, tregojnë se “ai nuk është gati t’i japë fund luftës”, ndërsa Scholz dhe Macron njoftuan se do të vazhdojnë ta furnizojnë me armë Kievin.
Për gjeneralin italian Maurizio Boni, e panjohura e madhe është BE-ja, që ka marrë një pozicion kokëfortë kundër negociatave Trump-Putin, në një kohë që marrëdhëniet midis Uashingtonit dhe Brukselit janë përkeqësuar edhe më shumë.
Biseda e shumëpritur ndodhi dhe zgjati shumë…
Takimet paraprake midis 2 ekipeve të përbërë nga zyrtarë të profilit të lartë që përfaqësojnë interesat e dy bashkëbiseduesve, krijuan kushtet që Trump dhe Putin të bisedonin me njëri-tjetrin. Dhe si gjithmonë në këto raste, telefonata u krye në bazë të një axhende të dakordësuar.
Le të shohim pikat kryesore. Shkëmbimi i 175 të burgosurve nga secila palë?
Zakonisht, kjo çështje është pjesë e çdo marrëveshjeje. Është domethënës fakti që të burgosurit janë ukrainas, ndërsa Ukraina është jashtë negociatave. Është e pritshme që të ketë reciprocitet.
Një pezullim 30-ditor i sulmeve ndaj infrastrukturës energjetike?
Edhe kjo duhet të jetë reciproke dhe është logjike: të mos degradohet më tej rrjeti i infrastrukturës jetike në Ukrainë. Kjo do bëjë të mundur edhe ringritjen e shpejtë pas përfundimit të konfliktit. Ne e dimë se burimet e Ukrainës do shfrytëzohen kryesisht nga Shtetet e Bashkuara dhe Britania.
Po në anën ruse?
Rusia pretendon se nuk po goditet në territorin e saj, edhe pse shumë nga sulmet janë neutralizuar. Për Moskën kjo është lëvizje është e rëndësishme për konsensusin politik.
A mund të konsiderohen këto pika si produkt i bisedimeve SHBA-Ukrainë në Jeddah?
Jo. Rusët e kundërshtuan armëpushimin që u kërkua. Kjo çështje mund të ketë qenë pjesë e telefonatës, por nuk pasqyrohet në deklaratat përkatëse.
Pse?
Sepse draftin e Jehhah e shkruan britanikët. Siç e kishim parashikuar, kjo ishte një pikë e papranueshme për Moskën. Armëpushimi i plotë është një çështje shumë e ndjeshme, dhe palët po punojnë ende për të.
Po ndërprerja e plotë e furnizimeve me armë dhe inteligjencë nga SHBA për Kievin?
Kjo është një kërkesë që Moska e ka përsëritur vazhdimisht. Nëse Trump e ka pranuar, mbetet për t’u parë se si do të pritet nga Ukraina.
Ndërkohë, një nga pikat e marrëveshjes ka të bëjë me një armëpushim detar në Detin e Zi…
Ky është një element me interes të madh, pasi siguria e lundrimit në Detin e Zi, nënkupton edhe sigurinë e porteve në Krime, nga ku rusët duhej të tërhiqeshin për shkak të operacioneve detare të Kievit. Kjo mund të jetë një shenjë e diçkaje shumë më të rëndësishme, përkatësisht statusit ligjor të Krimesë, të cilën amerikanët mund ta njohin si territor rus.
Është e paqartë se deri në çfarë mase telefonata përfshiu diskutimet mbi territoret…
S’ka dyshim që është folur. Territore nënkuptojnë lëshime, për të cilat njerëzit kryesorë pranë Trump, kanë thënë që përpara zgjedhjeve se do të ishin në tryezë. Heshtja mbi 4 rajonet lindore të aneksuara nga rusët dhe Krimenë, ndodh sepse përmendja publike e tyre është ende e parakohshme.
Moska nuk do të heqë dorë prej tyre, por është po aq e vërtetë se ato nuk janë plotësisht të pushtuara…
Rusia po e fiton luftën. Në Kursk situata e ushtrisë ukrainase është e dëshpëruar, dhe të gjitha linjat e furnizimit dhe të tërheqjes janë nën zjarrin rus. Jo vetëm kaq, por në javët e ardhshme mund të shohim sulme të mëdha të rusëve në të gjithë gjatësinë e frontit. Vështirë që Putin të ndalet aty ku është tani, sepse do t’i mungonte një pjesë e konsiderueshme e territoreve pro-ruse.
Pra lufta do të vazhdojë edhe pse Putin dhe Trump thonë se duan “një armëpushim të plotë dhe paqe të përhershme”?
Nuk duhet të habitemi. Në rastin e Koresë u deshën më shumë se 570 takime për t’i dhënë fund luftës, e cila vazhdoi edhe një vit e gjysmë nga fillimi i negociatave, duke shkaktuar mijëra të vdekur të tjerë. Shpresoj që këtë herë të mos jetë kështu.
A do të jetë në gjendje Trump të bindë Zelensky-n ta pranojë këtë pakt?
Nëse nuk do t’ia dalë, duhet t’i vendosë kushte. Dhe këtu del në pah roli i Evropës.
Scholz dhe Macron thanë se Gjermania dhe Franca do të vazhdojnë të ofrojnë ndihmë ushtarake për Kievin. Edhe Starmer synon të vazhdojë me misionin e “koalicionit të vullnetarëve”…
BE-ja është pikëpyetja e madhe në këto negociata. Nëse Shtetet e Bashkuara bien dakord të ndalojnë dërgimin e ndihmës ushtarake dhe Evropa e vazhdon atë, atëherë midis tyre do kishte përplaseje. E njëjta gjë vlen edhe për koalicionin e Starmer.
Në dritën e këtyre konsideratave, cili është skenari që parashikoni?
Mbetet për t’u parë se deri në çfarë mase Trump do jetë në gjendje të zbusë pozicionin e britanikëve. Sa i përket Evropës, marrëdhëniet Bruksel-Uashington janë përkeqësuar më tej që kur Kaja Kallas në shkurt e quajti “një marrëveshje të ndyrë” planin e paqes të Trump.
A ka të drejtë ajo?
Politika e BE-së është thjesht reaktive. Ai që po tërheq fijet dhe drejton ushtarakisht Bashkimin Evropian, është kreu i qeverisë së një vendi që nuk është më anëtar i tij./”Il Sussidiario”
