Kryepeshkopi Ieronymos po lufton që t’u shesë një marrëveshje peshkopëve të tij
Theresa May nuk është figura e vetme publike në Evropë që po bën mbrojtje të një marrëveshjeje “historike” për një çështje ultra të ndjeshme që u godit pas dyerve të mbyllura dhe nuk mund të mbijetojë në debatin e hapur midis palëve të interesuara.
Më parë këtë muaj u raportua se ishte arritur një marrëveshje historike për të sekularizuar demokracinë më teokratike në Evropë, atë të Greqisë.
Marrëveshja u nënshkrua më 6 nëntor midis kryeministrit të majtë dhe ateist (ndonëse jo veçanërisht anti-fetar) të vendit, Alexis Tsipras dhe kryetarit të kishës ortodokse greke, kryepeshkopit Ieronymos.
Para 3 ditësh kryepeshkopi po luftonte për të mbrojtur marrëveshjen para peshkopëve që përbëjnë Sinodin e Shenjtë. Ky është faturuar si momenti më i vështirë në sundimin dhjetëvjeçar të klerikut 80-vjeçar dhe madje një pikë kthese në historinë 200-vjeçare të shtetit grek.
Dominonjnë titujt: 10.000 priftërinj të vendit nuk do të konsideroheshin më nëpunës civilë, me të gjitha sigurimet e punës dhe të drejtat e pensionit që shkojnë me atë status.
Në vend të kësaj, shteti do t’i paguante kishës një subvencion vjetor prej 200 milion euro (230 milion dollarë) në vit, një shumë që nuk do të ndikohej nga ndonjë ndryshim në numrin e klerikëve.
Me kalimin e kohës, nevoja për një subvencion të tillë do të zvogëlohej. Në atë që u përshkrua si një marrëveshje e favorshme, një portofol i madh i pronave, duke filluar nga toka në pasuri të patundshme urbane, pronësia e të cilëve ishte kontestuar midis kishës dhe shtetit që nga vitet 1950, do të menaxhohej bashkërisht për të mirën e të dy palëve.
Si pjesë e marrëveshjes, kryepeshkopi ra dakord që kisha nuk do të kundërshtonte disa ndryshime kushtetuese të propozuara nga partia qeverisëse Syriza, të cilat ua ulin, por në asnjë mënyrë nuk eliminojnë, të drejtat dhe privilegjet e fesë ortodokse.
Në një ndryshim të rëndësishëm, neni 3 i kushtetutës do të fillonte me një formulë të re: “Shteti grek është neutral neutral.” Megjithatë teksti i ri specifikon se: “Besimi mbizotërues në Greqi është Kisha Ortodokse, e cila është e pandashme e bashkuar me Patriarkanën Ekumenike të Konstandinopojës dhe me çdo kishë tjetër ortodokse …”.
Edhe në qoftë se ndryshimet e buta laike (që kërkojnë miratimin nga 60% të ligjvënësve në dy parlamente të njëpasnjëshme) kalojnë, kushtetuta ende do të fillojë me fjalët : “Në emër të Trinisë së Shenjtë, të Përbashkët dhe të Pandarë …”
Fjalët pasqyrojnë parimet doktrinore në lidhje me natyrën e Perëndisë, një hyjni të vetme në tre persona, të cilat u nxorrën nga këshillat e kishës në shekujt e katërt dhe të pestë të krishterë.
As ndryshimet nuk do të ndryshojnë dispozitën që qëllimet e arsimit shtetëror në Greqi duhet të përfshijnë “zhvillimin e vetëdijes kombëtare dhe fetare”. Në praktikë kjo do të thotë të festosh të dyja lavditë e Greqisë së lashtë dhe hollësitë e mësimdhënies ortodokse greke. Bashkimi Humanist i Greqisë ka denoncuar ndryshimet dhe nuk e ka pëlqyer aspak faktin se humanistët në vende të tjera, si Britania, nxituan të lavdërojnë marrëveshjen.
E vetmja gjë që patjetër do të ndryshojë, sipas propozimeve, është që Kryepeshkopi i Athinës do të ketë më shumë pushtet mbi kishën si një e tërë, dhe peshkopët lokalë mund të kenë më shumë pushtet mbi priftërinjtë nën ndikimin e tyre.
Në mbledhjen e Sinodit të Shenjtë më 16 nëntor, ata hodhën poshtë çdo ndryshim në sistemin e pagave për priftërinjtë ose punonjësit e tjerë të kishës. Ata thanë se të gjitha çështjet e tjera të kishës (me sa duket duke përfshirë pronën dhe kushtetutën) mund të mbeten në diskutim dhe një panel i ri i peshkopëve, priftërinjve dhe këshilltarëve ligjorë duhet të emërohen për të ofruar ekspertizën e tyre. Dy peshkopë u larguan nga diskutimi i stuhishëm.
Pra, kjo ishte një ditë mjaft e keqe për kryepeshkopin, i cili shpresonte të merrte aprovimin e të gjithë marrëveshjes në parim. Një ndërlikim tjetër është se kryepeshkopi Ieronymos nuk ka autoritet të drejtpërdrejtë mbi të gjithë Kishën Greke. Në Kretë dhe Ishujt Dodekanezë, kisha është drejtpërdrejt nën sundimin e Patriarkut Ekumenik të Stambollit; në një rrymë të madhe të Greqisë veriore, autoriteti ndahet në mënyrë të diskutueshme ndërmjet hierarkëve të Stambollit dhe Athinës.
Patriarku Bartolomeu në Stamboll, i cili po lufton një betejë të veçantë me homologun e tij rus rreth Ukrainës, i ka thënë qeverisë së Syriza se ai duhet të konsultohet për çdo ndryshim që prek klerikët nën sundimin e tij. Ashtu si pothuajse çdo gjë tjetër në Greqi, debatet mbi të ardhmen e kishës ka të ngjarë të përfshihen në politikën zgjedhore të majtë të djathtë.
Vitin e ardhshëm do të ketë një garë të hidhur midis Syriza, duke u paraqitur si partia që udhëhoqi Greqinë jashtë kursimeve dhe Demokracia e Re, opozita e qendrës së djathtë e cila përfshin një krah thellësisht tradicional që shpesh ka kauzë të përbashkët me kishën.
Marrëdhëniet midis kishës dhe të drejtës politike janë forcuar së fundmi ndërsa ata u bashkuan për të protestuar kundër një marrëveshje të bërë nga qeveria mbi emrin e fqinjit verior të vendit.
Tashmë, peshkopët po luajnë kartën patriotike në kundërshtim me propozimet “sekularizuese”. Serafimi, peshkopi ultra-konservator i portit të Pireut, ka thënë se kisha dhe kombi duhet të qëndrojnë së bashku në një kohë kur Greqia përballet me kërcënime gjeopolitike./Përshtati: Elida Marvataj-Opinion.al
