Një investigim i detajuar nga Projekti për Raportimin e Krimit të Organizuar dhe Korrupsionit (OCCRP), mbi trafikun e kokainës nga Kolumbia drejt Shqipërisë, u zbuluan detaje të reja mbi veprimtarinë e biznesmenit Arbër Çekaj, i cili aktualisht ndodhet në Shqipëri në lidhje me kapjen e 613 kg kokainë, sasia më e madhe e kapur ndonjëherë në Shqipëri.
Artikulli
Drejtori i Përgjithshëm i policisë në Shqipëri doli në shkurt 2018 për të njoftuar si një gur kilometrik historik në luftën e policisë së tij kundër drogës: sekuestrimin e 613 kilogramëve kokainë të fshehur mes bananeve të ardhur nga Amerika Latine.
Ishte ngarkesa më e madhe e drogës e kapur ndonjëherë në vend dhe shumë e mirëpritur në marrëdhëniet me publikun për Tiranën, e cila ka luftuar akuzat për se është bërë një narko-shtet.
Kryeministri Edi Rama ishte i shpejtë për të mbledhur lëvdata të mëtejshme për operacionin “Bora e fundit”, duke theksuar se si policia shqiptare e kishte goditur vetë çështjen. Përfaqësuesit e Ambasadës së SHBA dhe të Bashkimit Evropian në Shqipëri pasuan me fjalë inkurajimi.
Por një hetim nga OCCRP dhe njësia gazetarisë hetuese ekuadoriane Plani V ka zbuluar se Arber Çekaj, njeriu i arrestuar në vitin 2018 për organizimin e dërgesës së drogës, së pari erdhi në radarin e organeve ligjzbatuese në vitin 2015, kur ai u akuzua në Ekuador për fshehjen e 37 kilogramë kokainë – gjithashtu në një dërgesë bananeje të destinuar për në Shqipëri.
Një gabime të përsëritura e lejuan atë të shmangte arrestimin dhe të mbante tregtinë e pakontrolluar për vite me rradhë. Larg të qenit një sukses, çështja ekspozon dështime të mëdha të sistemeve të drejtësisë si në Shqipëri ashtu edhe në Ekuador, thonë disa oficerë të zbatimit të ligjit.
Vetëm disa javë pasi ishte lëshuar një urdhër-arresti për arrestimin e tij në Ekuador në vitin 2015, kompania e tij madje mori mbi 100,000 euro fonde bujqësore të BE-së për një depo frigoriferike që më vonë do të përdorej për të fshehur drogën.
Pavarësisht se ishte shenjuar si i arratisur në Ekuador dhe nën hetim në Shqipëri, ai me sa duket kaloi vite duke vazhduar të udhëtonte mes dy vendeve, dhe organizoi edhe 137 eksporte të tjera të bananeve përgjatë të njëjtës rrugë duke përdorur të njëjtën firmë, e cila ishte regjistruar në emrin e tij . Asnjë provë nuk ka dalë të tregojë se ndonjë prej këtyre dërgesave përmbante drogë të kontrabanduar – por ato tregojnë se, pavarësisht se ishte një trafikant i dyshuar i trafikut të drogës, Çekaj ishte në gjendje të vazhdonte biznesin si zakonisht.
(Çekaj është në burg dhe nuk mund të arrihet për komente, por gjatë një paraqitje gjyqësore në nëntor, ai e deklaroi veten të pafajshëm për të gjitha akuzat dhe tha se çështja ndaj tij është fabrikuar nga policia dhe prokurorët.)
Duke përdorur dokumentet e gjykatës dhe policisë, si dhe intervistat me anëtarët e familjes, zyrtarët dhe kolegët e biznesit, OCCRP dhe Plani V kanë zbardhur së bashku një afat kohor të ngjarjeve që çojnë deri në arrestimin e Çekaj që pikturon një pamje të mjerueshme se si autoritetet në të dy vendet nuk arritën të mbanin gjurmët e tij dhe dërgesave të tij.
Në fund të fundit, Çekaj u kap vetëm pasi një skanim rutinë zbuloi diçka të pazakontë në një nga dhjetëra dërgesat e bananeve që ai kishte bërë së fundmi nga Kolumbia në Shqipëri.
Ahmet Prenci, një ish-shef i policisë shqiptare, tha se gjetjet e këtij hetimi zbuluan dështime serioze nga ana e autoriteteve si në Tiranë ashtu edhe në Quito. “[Çekaj] duhej të ishte në qendër të vëmendjes së policisë në çdo rrugë që ai ndërmerrte,” tha ai.
Një oficer policie kundër narkotikëve në Ekuador, i cili foli në kushte anonimiteti pasi nuk ishte i autorizuar të fliste me mediat, fajësoi administratën “e mjerueshme, të dobët dhe shumë të penetrueshme” në vendin e tij.
Çështja vjen mes një vale konfiskimesh të drogës dhe atentateve të bandave që kanë shpërthyer vitet e fundit në qytetin port të Ekuadorit, Guayaquil, ndërsa grupet shqiptare të krimit të organizuar kanë zënë rrënjë atje.
Në Shtator 2019, policia shqiptare dhe ajo greke bëri një konfiskim tjetër të rëndësishëm: 137 kilogramë kokainë të fshehur në banane duke u dërguar nga Ekuadori në Durrës, porti më i madh i Shqipërisë.
Biznesi bananeve
Lindur në një fshat të vogël në malësitë e largëta veriore të Shqipërisë, Çekaj u transferua me familjen e tij në qytetin portual të Durrësit në moshën 17 vjeç në 1997, një kohë kur Shqipëria u përball me trazira pas fundit të dekadave të sundimit komunist.
Atje ai studioi për një diplomë juridike dhe emigroi në Gjermani menjëherë pas diplomimit. Xhaxhai i Çekajt, Faslli Çekaj, gjyqtar në pension, tha se nipi i tij u kthye në atdheun e tij me një mbiemër të ri, Jansen, pasi u martua me një shtetase gjermane.
“Martesa ishte për të siguruar letrat gjermane. Por ai u kthye sepse prindërit e tij nuk pranuan të jetojnë në Gjermani, “tha Faslliu në një intervistë në zyrën e tij në Durrës. Pasi u kthye në shtëpi, Çekaj u martua me një grua shqiptare – megjithëse mbetet e paqartë nëse ai është divorcuar ndonjëherë gruan e tij të parë – dhe filloi të ndante kohën e tij midis dy vendeve.
Ai regjistroi biznesin e tij të importit dhe eksportit të bananeve, Arbi Garden, në maj 2012, dhe së shpejti filloi dërgesat nga Ekuadori në Shqipëri. Kompania u rrit me shpejtësi. Në vitin 2013, ai dërgoi 1.000 tonë banane; një vit më vonë, kjo ishte rritur në 1.600 tonë.
Faslliu tha që nipi i tij ishte përqendruar në punë – dhe i interesuar në tregtimin e frutave – nga një moshë e re. “Edhe kur ishte fëmijë, ai ishte në gjendje të shiste mollë të blera nga fshati në qytet, në Bajram Curri [në veri të Shqipërisë]. Kjo na befasoi të gjithë ne ”.
“Kurrë nuk e keni parë me njerëz të tjerë në një kafene, përveç të afërmve të tij,” shtoi Faslliu.
“Majmuni ka ikur”
Më 4 Prill 2015, Çekaj voziti një SUV përgjatë një rruge mesa palmave të bananeve për në La Rosita, një fshat i vogël në rajonin jug-perëndimor të Guayas që prodhon banane në Ekuador.
Ishte një udhëtim që ai kishte bërë shpesh gjatë tetë muajve të fundit për të vizituar atë që ishte atëherë furnizuesi i tij kryesor i bananeve, Banana World Green. Por kësaj here ai u shoqërua nga një grua, e cila u identifikua më vonë nga prokurorët e Ekuadorit nga punonjësit e plantacioneve si “Sara”.
Sipas dëshmisë gjyqësore nga një prej punonjësve të plantacionit, Çekaj shkoi atje herët atë mëngjes dhe i kërkoi të inspektojë cilësinë e bananeve që po paketohen. Ndërsa shëtiste nëpër pronë, punëtori pa që gruaja të shtonte katër kuti banane në një kontinier që ishte gati për eksport.
Kur punonjësi e pyeti se çfarë po ndodhte, Çekaj i tha që të mos shqetësohej për këtë.
Një tjetër nga punonjësit e plantacionit kujtoi se si gruaja u ofroi punonjësve 100 dollarë për të blerë pije joalkoolike dhe sanduiçe. “Askush nuk e bën këtë,” i tha punëtori Planit V, duke folur në kushte anonimiteti pasi nuk ishte i autorizuar të diskutonte çështjen.
Kur mbarova dhe mbylla kontinierin, madje mbaj mend që e dëgjuam duke thënë, ‘Majmuni është larguar! Majmuni është larguar !, si një person i çmendur, “tha punëtori, sepse kutia kishte një logo majmuni: “Ai i bashkoi të dy duart me eufori kur kontinieri ishte larguar”.
Sidoqoftë, gëzimi i Çekajt ishte jetëshkurtër. Një nga punonjësit e plantacionit kishte hequr me ngulm një nga kutitë e dyshimta nga kontinieri dhe zbuloi se si dukej lënda narkotike brenda. Kur kamioni u largua, stafi ia raportoi pronarit, i cili më pas kontaktoi shoferin, duke i thënë që të tërhiqej dhe të presë policinë.
Administratori i Plantacionit Alex Mejía i tha zyrës së prokurorit, “Ne gjetëm surprizën e pakëndshme në kuti: Bananet ishin në krye, dhe brenda kishte një pako që mësuam më vonë, që përmbante drogë”.
Policia gjeti edhe 28 kilogramë kokainë shtesë të fshehur brenda tre kutive bananesh në kamion dhe arrestoi shoferin, i cili më vonë u la i lirë. Por Çekaj, i cili kishte qenë duke ndjekur automjetin me SUV-in e tij, u largua nga vendi i ngjarjes. Në kohën kur prokurorët e thirrën për një intervistë në 24 Prill, ai tashmë kishte fluturuar në Shqipëri.
Çekaj ishte thirrur të paraqitej në një gjykatë të Ekuadorit në 25 qershor 2015, për t’u përballur me akuzat për trafik droge. Kur ai nuk u paraqit, u dha urdhër për arrestimin e tij.
“Diçka e keqe më ka ndodhur, ata më kanë bërë diçka të keqe. Kështu që nuk di çfarë të bëj, “i shkruante Çekaj një shoku në Skype menjëherë pas konfiskimit, sipas informacionit të gjetur në kompjuterin e tij pas arrestimit të tij në 2018.
Miku i tij, i identifikuar vetëm si Anodire, u përgjigj: “Unë e di që jeni i pafajshëm”.
Në Dhjetor 2015, policia shqiptare kaloi në prokurori informacione për konfiskimin e drogës në Ekuador. Ata filluan të hetojnë Çekajn, por përparuan pak sepse ata kurrë nuk morën informacionin kryesor që kishin kërkuar nga autoritetet në Amerikën e Jugut, sipas një burimi në zyrë.
Në një prononcim për OCCRP, Zyra e Prokurorisë e Krimeve të Rënda tha që hetimi i vitit 2015 mbi Çekajn ishte ende në vazhdim.
Biznesi vazhdonte si zakonisht
Pavarësisht se ishte në arrati nga drejtësia në Ekuador dhe nën hetim në Shqipëri, biznesi po lulëzonte për Çekajn, dhe ai duket se ka vazhduar të udhëtojë lirshëm midis dy vendeve.
Në maj 2015, jo shumë përpara thirrjes së tij gjyqësore në Ekuador, Arbri Garden mori 19 milion lekë (rreth 152,000 dollarë në atë kohë) nga një fond i bujqësisë i BE i administruar nga qeveria shqiptare. Paratë u përdorën për të ndërtuar një depo frigoriferike për të ruajtur banane.
Objekti i ri u vu në përdorim të mirë. Kompania e Çekaj, Arbi Garden, bëri 137 dërgesa banane, me një total prej gati 3000 tonë, nga Ekuadori në Shqipëri. E gjitha ndodhi në mes të prillit 2015, kur tashmë ishte hapur një hetim kundër tij për dyshime për trafik droge në Ekuador, dhe maj 2018, kur ai u arrestua në Gjermani. Kompania bëri gjithashtu 91 dërgesa banane nga Kolumbia në Shqipëri, dhe një firmë në pronësi të babait të Çekaj bëri edhe 17 të tjera, sipas shifrave nga baza e të dhënave tregtare Genius.
Kontinieri i fundit i bananeve të Çekajt u largua nga Kolumbia në 13 Mars 2018 – dy javë pasi emri i tij kishte ishte në titujt ndërkombëtarë të mediave për sekuestrimin masiv të 613 kilogramëve kokainë në Shqipëri.
Faslliu tha se nipi i tij gjithashtu vazhdoi të udhëtonte në Ekuador për biznes gjatë gjithë kësaj periudhe. Ai tha se kjo duhet të qëndrojë si provë e pafajësisë së Çekajt.
“Po, unë e di se një sasi droge u gjet në një kontinier që do të vinte te ne [firma familjare],” tha ai. “Hetimet filluan, por Arbëri nuk u gjet se ishte i përfshirë. Edhe pas kësaj ngjarje ai udhëtoi për në Ekuador ”.
Khaled Barakat, menaxher i Ecuacedros S. A., një kompani e eksportit të bananeve që bënte biznes me Çekajn deri në janar 2018, e përshkroi atë si një profesionist të arsimuar, i cili bëri pagesat e tij në kohë. Ai tha se ishte i befasuar kur Çekaj u zhduk.
Marrëveshja e tyre e fundit e biznesit përfshinte një kontinier të vendosur për Shqipërinë, tha Barakat, por Çekaj e anuloi atë sepse ai pretendoi se frutat do të arrinin në destinacion shumë vonë. Barakat tha se e ka telefonuar Çekajn disa herë, por ai nuk u përgjigj.
Ai tha se shqiptari i tha atij se kishte planifikuar të kalonte në blerjen e bananeve nga Kolumbia, sepse frutat ekuadorase po bëheshin shumë të shtrenjta.
Pushimi i fatit të Doganave
Fati i Çekaj mbaroi në shkurt 2018, kur policia shqiptare gjeti drogë në një nga dërgesat e tij të bananeve. Ajo doli të jetë sasia më e madhe e kokainës e kapur në Shqipëri, dhe përfundimisht çoi në arrestimin e tij.
Dokumentet e gjykatës shqiptare tregojnë se dy kontenierët e mbërritur në Durrës më 19 shkurt 2018, u zbarkuan për nëntë ditë para se droga të zbulohej gjatë një skanimi rutinë.
Arlind Madani, një punonjës i Alba Shipping, të cilën Çekaj e kishte marrë me qira për të trajtuar dokumentet e dërgesave, tha se më 27 shkurt, menaxheri i kompanisë e vizitoi atë për të thënë se kontinierët e Arbri Garden duhej të pastroheshin atë ditë.
Ai tha se skanimi gjeti një problem me njërin prej kontinierëve, duke bërë që autoritetet shqiptare të kontrollonin fizikisht ngarkesën atë mbrëmje. Zyrtarët doganorë zbuluan kokainën dhe njoftuan organet ligjzbatuese.
Dokumentet tregojnë se, pasi u njoftuan nga policia lokale, tre ekipe të fshehta policie u dërguan në Durrës. Menaxheri dhe një shofer kamioni i kompanisë u vunë nën mbikëqyrje së bashku me kontinierët, të cilët u larguan nga porti pak para mesnatës drejt depove të Çekajt.
Policia pastaj ndërhyri në dërgesë, duke arrestuar menaxherin dhe shoferin e kamionit me dyshimin e trafikut të drogës. U lëshua një urdhër ndalimi ndërkombëtar për Çekajn, i cili u arrestua muaj më vonë pranë Dusseldorf, në Gjermaninë perëndimore, dhe më vonë u ekstradua në Shqipëri.
Në një seancë gjyqësore në Tiranë në nëntor 2019, prokuroria paraqiti mesazhe nga telefoni i Lushajt në të cilin ai dhe Çekaj dyshohet se diskutuan shqetësime në lidhje me kontrollin policor të dërgesës.
Vlerësimi i policisë se kokaina e sekuestruar kishte një vlerë rreth 223 milion dollarë. Autoritetet konfiskuan gjithashtu 38,000 dollarë dhe më shumë se 10 milion lekë (rreth 90,000 dollarë) nga llogaritë bankare të Arbri Garden dhe EcoAlmax, ndërmarrja në pronësi të babait të Çekajt.
Ndërsa është e paqartë nëse në ndonjë nga dërgesat e tjera të Arbri Garden është fshehur drogë, të dhënat e siguruara në Planin V nga policia anti-narkotike ekuadoriane tregojnë se tre nga 19 kompanitë me të cilat Çekaj punonte në Ekuador kishin patur kokainë të sekuestruar në dërgesat e tyre.
Rënia
Në një intervistë me Planin V, një oficer ekuadoras kundër narkotikëve foli për dështimin e autoriteteve për të gjetur Çekajn dhe për të monitoruar biznesin e tij.
Ai fajësoi sundimin e dobët të ligjit dhe zbatimin e dobët në Ekuador, duke vënë në dukje se nuk ka as ndonjë skaner për të kontrolluar dërgesat në portet e Ekuadoras. Ai tha se nuk është i befasuar që Çekaj kishte arritur të shmangte kapjen për tre vjet.
“Në vendin tonë është shumë e lehtë” të kalosh kufijtë në mënyrë të paligjshme, shpjegoi ai. “Deri më tani këtë vit kemi kapur rreth 60 tonë drogë, të cilat të gjitha shkuan në Ekuador nga Kolumbia në mënyrë të paligjshme. Gjashtëdhjetë ton. Atëherë, çfarë është një person? ”
Prokurori ekuadoras Patricio Toledo, i cili hetoi dhe paditi Çekajn në 2015, fajësoi “një çështje burokratike” dhe mungesë bashkëpunimi nga policia për dështimin e zyrës së tij.
Ai tha se mësoi vetëm për arrestimin e Çekaj në Gjermani pasi u kontaktua nga gazetarët e Planit V, dhe se ai nuk e dinte nëse policia ekuadoriane kishte kërkuar ndonjëherë shqiptarin. Plani V kërkoi koment për këtë histori nga policia anti-drogës, por nuk mori një përgjigje në kohë për publikim.
Prokurorët dhe policia shqiptare nuk iu përgjigjën kërkesave të OCCRP për koment për këtë histori. Shërbimi doganor i vendit tha se nuk ishte në gjendje të komentonte për shkak të hetimeve të vazhdueshme penale.
Sidoqoftë, Ahmet Prenci, një ish-prokuror shqiptar, drejtor i policisë së shtetit dhe më vonë drejtor i hetimeve tatimore deri në vitin 2015, tha se provat e zbuluara nga hetimi i përbashkët zbulojnë një dështim masiv nga zbatimi i ligjit.
Hetimi i origjinës së sasive kaq të mëdha të drogave, tha ai, kërkon angazhim serioz nga të gjitha nivelet e qeverisë, duke filluar nga lart. “Nuk ka vullnet politik për të luftuar krimin,” tha ai. “Ne kemi nevojë për të kapur bosët e drogës dhe pastaj t’i ndëshkojmë”. /Përktheu për Opinion.al, Aldo Baxhaku
