Nga fillimi i pushtimit të Ukrainës nga Rusia deri më 24 gusht, Qeveria e Serbisë u dha shtetësinë 29 shtetasve të Federatës Ruse – çfarë do të thotë 70 për qind më shumë se në 12 muajt e vitit të kaluar.
Në mesin e tyre janë kryesisht sportistë dhe biznesmenë.
Ministrat e Jashtëm të Bashkimit Evropian, në anën tjetër, kanë rënë dakord të pezullojnë një marrëveshje për viza me Moskën, për shkak të pushtimit rus të Ukrainës, që ka nisur më 24 shkurt. Vendimi ua bën më të vështirë qytetarëve rusë hyrjen në bllok.
Shtetësia në Serbi jepet në bazë të një neni të Ligjit për shtetësinë, i cili i lejon Qeverisë të lëshojë pasaporta serbe për personat, “pranimi i të cilëve në shtetësinë e Republikës së Serbisë do të përfaqësonte interes për Republikën e Serbisë”.
Bazuar në këtë, Qeveria e Serbisë, vitin e kaluar, mori 53 vendime për dhënien e shtetësisë – prej tyre, 17 ishin për qytetarë rusë.
Radio Evropa e Lirë nuk zbuloi persona në listën e sanksioneve, që morën pasaporta serbe pas fillimit të luftës në Ukrainë.
Boksieri rus në ekipin kombëtar të Serbisë
Alexey Shendrik, boksieri 19-vjeçar nga Moska, u bë shtetas i Serbisë në prill të këtij viti.
Sipas shkrimeve në media, Shendrik është fitues i Kampionatit Evropian të Boksit 2020, si dhe kampion i shumëfishtë i Rusisë.
Në një deklaratë me shkrim për REL-in, Shendrik tha se procedura për marrjen e shtetësisë serbe ka qenë e shpejtë, pasi Federata e Boksit e Serbisë shprehu interesim për ardhjen e tij.
“Ka zgjatur rreth dy muaj”, tha ai dhe shtoi se, në të ardhmen, do të boksojë për kombëtaren e Serbisë.
“U regjistrova sepse Serbia është vendi ynë vëllazëror. Unë vërtet dua të fitoj tituj botërorë dhe medalje për vendin tuaj e tani edhe timin. E di që mund ta bëj”, tha Shendrik.
Ai nuk është sportisti i parë rus që merr nënshtetësinë serbe. Në vitet e kaluara, shumë sportistë nga Federata Ruse morën pasaporta serbe, e për të cilët Shërbimi i Ballkanit i REL-it ka raportuar.
Nga fillimi i pushtimit të Ukrainës, atletët rusë përballen me ndalesa në të gjitha ngjarjet e rëndësishme evropiane dhe botërore. Sanksionet vlejnë për klubet dhe për përfaqësimin kombëtar të Rusisë.
Shtetësi serbe për biznesmenët rusë
Biznesmeni rus, Oleg Cherepanov, mori pasaportën serbe në fillim të gushtit të këtij viti. Nga viti 2008, Cherepanov është kryetar i bordit të drejtorëve të kompanisë “Forum Group” nga Emiratet e Bashkuara Arabe.
Kompania merret me projekte banimi në ishullin artificial, Palm Jumeirah, në Dubai.
Biznesmeni Oleg Cherepanov (në anën e djathtë) dhe presidenti rus, Vladimir Putin. Jekaterinburg, 2017.
Siç thuhet në ueb-faqen e kësaj kompanie, Cherepanov është përgjegjës për menaxhimin e departamentit në Rusi dhe në Emiratet e Bashkuara Arabe.
Në vitin 2016, ai u zgjodh president i Federatës së Hokejit në Akull, në rajonin Sverdllovsk.
REL e kontaktoi Cherepanovin përmes emailit, për ta pyetur se përse ka kërkuar shtetësi të Serbisë dhe si i ka shkuar procedura për marrjen e pasaportës. Por, deri në publikimin e këtij teksti, nuk mori përgjigje.
Në fund të korrikut, shtetësinë serbe e mori edhe një tjetër biznesmen rus, Arkady Mutavchi, ish-drejtor ekzekutiv i furnitorëve për Departamentin e Menaxhimit të Pronës së Kremlinit.
Në vitin 2020, emri i tij u përmend edhe në kompaninë “Tacticum investments” nga Luksemburgu. Kjo kompani merret me investime direkte dhe investime në letra me vlerë.
REL nuk arriti të bjerë në kontakt me Mutavchin.
Në prill të vitit 2022, Qeveria e Serbisë i dha pasaportë edhe Vladimir Burdunit, shtetas rus, i cili, gjykuar nga postimet e tij në rrjetet sociale, jeton në Emiratet e Bashkuara Arabe.
Sipas profilit të tij në Facebook, Burdun është president i Ligës së Hokejit të Emirateve të Bashkuara Arabe. Në ueb-faqen zyrtare të Ligës së Hokejit të Emirateve thuhet se faqja është në përpunim e sipër dhe nuk ka asnjë numër telefoni apo email.
Sipas të dhënave në Facebook, Burdun është edhe pronar i revistës “Art media”.
Në rrjetet sociale, kjo revistë në gjuhën ruse ka qenë aktive për herë të fundit në janar të vitit 2021, ndërsa në ueb-faqen e saj zyrtare nuk mund të gjendet ndonjë gjurmë.
REL e kontaktoi Burdunin përmes rrjeteve sociale, por nuk mori përgjigje.
Kërkohet kujdes
Darko Obradoviç, nga Qendra joqeveritare për Analiza Strategjike në Serbi, thotë për Radion Evropa e Lirë se, aktualisht, nuk ka asnjë informacion se manjatët rusë apo personat e sanksionuar në Rusi e shohin Serbinë si “shtëpi të sigurt”.
Por, shton ai, publiku serb nuk është shumë në dijeni me strukturën e shtetasve të huaj që themelojnë kompani në Serbi dhe investojnë në këtë vend.
Shtetësia nuk është kusht për këtë lloj qëndrimi dhe zyrtarët në Serbi refuzojnë të japin të dhëna për numrat e saktë të këtyre personave.
Sipas të dhënave zyrtare, nga fillimi i luftës në Ukrainë e deri në qershor, në Serbi u hapën pak më shumë se një mijë kompani, në pronësi të rusëve.
“Për këtë duhet pasur kujdes, në mënyrë që Serbia të mos bjerë nesër në një pozitë të pakëndshme, nëse del që ndonjë nga shtetasit e saj të rinj është pjesë e ndonjë rrjeti të inteligjencës dhe sigurisë, ose është i njohur në vendet e tjera evropiane, dhe do ta shfrytëzojë shtetësinë serbe si mundësi për lëvizje të papenguar në Evropë”, thotë Obradoviç.
Darko Obradoviç thotë se nuk ka informacione për pasanikët rusë që e shohin Serbinë si “shtëpi të sigurt”.
Dy rrugë për shtetësinë serbe
Sipas Ligjit për shtetësinë në Serbi, shtetasit e huaj mund të marrin nënshtetësinë serbe në dy mënyra.
Një i huaj, të cilit i është lejuar qëndrimi i përhershëm në Serbi, me kërkesën e tij mund të pranohet në shtetësinë serbe, me kusht që t’i ketë mbushur 18 vjet dhe të ketë aftësinë për punë.
Gjithashtu, ai duhet të jetë i liruar nga shtetësia e huaj, duhet t’i ketë tre vjet qëndrimi të vazhdueshëm dhe të regjistruar në Serbi, si dhe të dorëzojë një deklaratë me shkrim, ku thotë se Serbinë e konsideron vend të tijin.
Për pranimin vendos Ministria e Punëve të Brendshme dhe këto të dhëna nuk janë të disponueshme për publikun.
Megjithatë, sipas nenit 19 të të njëjtit ligj, shtetësinë e Serbisë mund ta marrë edhe i huaji, i cili nuk i plotëson kushtet e kërkuara, por “pranimi i të cilit në shtetësinë e Republikës së Serbisë do të përfaqësonte interes për Republikën e Serbisë”.
Në këtë rast, miratimin e jep Qeveria e Serbisë, me propozim të ministrisë kompetente, ndërsa vendimi i Qeverisë botohet në Gazetën Zyrtare.
Qeveria nuk iu përgjigj pyetjes së REL-it se me cilat kushte përcaktohet se dhënia e shtetësisë për një person është në interes të Serbisë./REL
