Gazeta gjermane FAZ i ka kushtuar një artikull kryeministrit Edi Rama lidhur me marrëdhënien e tij me gazetarët dhe lirinë e shtypit në vend.
Lufta në Ukrainë po e afron Shqipërinë me Bashkimin Evropian. Vendi mori statusin e kandidatit për anëtarësim në BE në vitin 2014. Por asgjë nuk ndodhi për tetë vjet. Më pas, me urdhër të presidentit të Rusisë, Vladimir Putinit, ushtria ruse pushtoi Ukrainën dhe papritmas gjithçka ndodhi shumë shpejt. Ukraina dhe Moldavia u shpallën vende kandidate për anëtarësimin në BE në një kohë rekord. Nuk ishte më e përshtatshme për të vazhduar shtyrjen e Shqipërisë dhe Maqedonisë së Veriut. Në mes të korrikut, BE hapi negociatat e pranimit me të dy vendet. “Populli i Shqipërisë dhe Maqedonisë së Veriut e meritojnë atë”, tha Ursula von der Leyen gjatë një paraqitjeje me kryeministrat e të dy vendeve në Bruksel. Sipas kryetares të Komisionit, ata janë të përkushtuar ndaj vlerave të Unionit, kanë forcuar shtetin e së drejtës dhe kanë një shtyp të lirë.
Një shtyp i lirë? Për gazetarët shqiptarë, ky koment i Von Der Leyen dukej si tallje, thuhet në artikull. Kjo, për shkak se liria e shtypit në shtetin e vogël ballkanik me 2.8 milionë banorët nuk po ecën mirë. Mediat më me ndikim kontrollohen nga një grusht sipërmarrësish dhe politikanësh të pasur, dhuna kundër gazetarëve është e përhapur dhe ligjet e medias mbrojnë kryesisht të fuqishmit. Në renditjen aktuale të Reporterëve pa Kufij, vendi renditet i 103-ti nga 180 shtete, renditja më e keqe në Ballkanin Perëndimor. Kryeministri Edi Rama, qeveria e të cilit ndaloi raportimin për krizën e Covid-19 dhe zgjedhjeve parlamentare, është gjithashtu përgjegjës për renditjen e ulët dhe sulmin ndaj gazetarëve në çdo rast.
Në një konferencë për shtyp në fillim të korrikut tregoi se sa i thellë është mospëlqimi i Ramës ndaj gazetarëve. Në atë kohë, reporteri Klevin Muka mori në pyetje ministren e Jashtme Olta Xhaçka për një konflikt të mundshëm interesi mes pozicionit të saj dhe punëve të bashkëshortit, një investitor me ndikim në sektorin e turizmit. Por në vend të ministres foli kryeministri. Tani do t’ju jap përgjigjen, tha ai me një ton kërcënues. “Në tre muajt e ardhshëm do t’i nënshtroheni një mase riedukimi. Nuk jeni më i mirëpritur në asnjë konferencë shtypi”.
Muka mund të kthehet në tetor, deri atëherë është i ndaluar të marrë pjesë në konferencat e kryeministrit Rama. Gazeta gjermane thotë se kërcënimi i riedukimit është një kujtim i represioneve brutale të diktatorit komunist të Shqipërisë Enver Hoxha, ndërsa shton se kjo nuk është hera e parë që Rama zgjedh të ndëshkojë gazetarët, duke përmendur “dënimin me riedukim” të gazetares Ambrozia Meta.
Më tej gazeta shkruan se kryeministri shqiptar ka folur për bisedimet e anëtarësimit të vendit të tij në BE në Gjermani në gjysmën e parë të vitit, po ashtu ai u lejua të tregonte në “Welt” për realitetet e reja gjeopolitike në Ballkan dhe nevojën për anëtarësim në BE. Në një intervistë për “Frankfurter Rundschau” në korrik, Rama ka folur për të shkuarën e tij si basketbollist profesionist dhe kryebashkiak i kryeqytetit të Tiranës. Pyetje kritike për lirinë e shtypit? Asnjë!
Media gjermane përmend episodet kur Rama tallej me gazetarët para kamerave duke i etiketuar si kazanë, parazitë, derra dhe prostituta. Portali shqiptar i lajmeve “exit.al” renditi 59 ofendime vetëm mes viteve 2017 dhe 2020. Kreu i qeverisë trajton veçanërisht në mënyrë përçmuese gratë që dominojnë profesionin e gazetarisë në Shqipëri. Pas një pyetjeje për korrupsionin, ai ofendoi një gazetare si prostitutë informacioni.
Pas fjalëve të Ramës është një zemërim i thellë ndaj punës së medias së lirë, gazetarët përhapin qëllimisht lajme të rreme dhe gënjeshtra dhe shpifën ndaj politikanëve dhe individëve privatë në internet, pohoi ai gjatë fjalimit të tij të hapjes në Forumin Mediatik të OSBE-së në Evropën Juglindore në Tiranë tetorin e kaluar. Dëmi i shkaktuar ishte i ngjashëm me atë të shkaktuar nga propaganda naziste, pedofilia ose terrorizmi. Diku tjetër, kryeministri shqiptar identifikoi gazetarët si një nga shkaktarët e problemeve të shumta të vendit.
Fushatat e urrejtjes kundër përfaqësuesve të shtypit janë të zakonshme
Për t’iu afruar këtyre synimeve, Rama dhe ministrat e tij përdorin edhe mjete ligjore. Gazetarët e pabindur paditen rregullisht për shpifje në Shqipëri. 6000 padi kundër kundërshtarëve të tij janë synimi i tij, mburrej Rama në Parlament në dhjetor 2020.
Fushatat e urrejtjes kundër përfaqësuesve të shtypit janë gjithashtu të zakonshme. Për shembull, media pro-qeveritare e cilësoi gazetaren britanike me bazë në Shqipëri, Alice Taylor, si një spiune ruse në shkurt të vitit 2019. Leja e qëndrimit të redaktores u hoq përkohësisht.
Një studim i Universitetit të Oksfordit nga viti 2020 tregon se sa kërcënuese është propaganda e përhershme kundër gazetarëve. Më shumë se 64 për qind e redaktorëve të anketuar u ngacmuan ose u kërcënuan për shkak të punës së tyre. 83 për qind kanë marrë fyerje, ofendime apo njoftime për dhunë në internet. Shumë ndihen sikur janë në luftë. Policia gjithashtu kontribuon në këtë perceptim: vetëm në tre muajt e parë të këtij viti, të paktën gjashtë reporterë u qëlluan nga policia me gaz lotsjellës ose ujë, ose u penguan të raportonin duke përdorur forcë. Sulmet ishin pa pasoja. Vitin e kaluar, asnjë rast i dhunës policore kundrejt gazetarëve nuk ka shkuar në gjykatë.
Kryeministri shqiptar gjithashtu kufizon rrjedhën e informacionit për gazetarët e pavarur me të gjitha llojet e rregulloreve dhe ligjeve. Më e njohura është e ashtuquajtura paketa anti-shpifje, e cila u miratua në fund të vitit 2019 dhe është lënë në pritje për momentin pas kritikave të BE-së dhe Këshillit të Evropës. Paketa legjislative synon të zgjerojë masivisht kompetencat e autoritetit mbikëqyrës të medias shqiptare AMA, me qëllimin për të marrë masa kundër fyerjeve dhe lajmeve të rreme në internet. Për shembull, AMA mund të urdhërojë që artikujt në internet të hiqen nëse kanë informacione të pavërteta. Nëse redaktorët në fjalë nuk reagojnë, kërcënohen se do marrin gjoba deri në 6500 euro apo edhe se do u mbyllet faqja e internetit. Kritikët kanë frikë se Rama dëshiron ta kthejë AMA-n në një agjenci censurimi. Kjo mbështetet edhe nga personeli ekzekutiv i Autoritetit. Që nga korriku i vitit 2021, AMA drejtohet nga ish shefja e komunikimit e Ramës, Armela Krasniqi.
Kritika e padëshirueshme
E njëjta situatë është edhe në krye të Agjencisë për Media dhe Informim, e cila është themeluar shtatorin e kaluar. Superautoriteti i ri merr përsipër punën e marrëdhënieve me publikun e qeverisë, të gjitha ministrive dhe autoriteteve dhe cilësohet nga gazetarët shqiptarë si një ministri propagande. Ai drejtohet nga Endri Fuga, i cili ka qenë drejtor i komunikimit i Ramës për nëntë vitet e fundit. Por sado i fuqishëm dhe i vendosur që është Rama ndaj gazetarëve dhe mediave, ai është jashtëzakonisht i ndjeshëm ndaj kritikave për përkeqësimin e lirisë së shtypit. “Në Shqipëri nuk ka asnjë frikësim të medias dhe asnjë pengim të lirisë së gazetarëve,” shkroi ai në Twitter kur vendi i tij ra në indeksin e shtypit të Reporterëve pa Kufij në fillim të majit. Gjyqet, dhuna policore dhe fushatat kundër gazetarëve nuk janë gjë tjetër veçse gënjeshtra dhe fantazi. Kjo deklaratë kaloi pa u vënë re jashtë vendit. Në vend të kësaj, ngeci një citim nga konferenca e përbashkët për shtyp me Ursula von der Leyen: Shqipëria tani është ulur në tryezën e madhe të një Evrope të bashkuar, shpjegoi Rama. “Ne e dimë se ky nuk është fillimi i fundit. Ky është vetëm fundi i fillimit.”
