Sundimtarë talibanë të Afganistanit u refuzuan nga qeveritë e huaja pasi morën pushtetin më 2021, por së voni talibanët kanë korrur disa fitore të mëdha në përpjekjet e tyre diplomatike për të krijuar marrëdhënie ndërkombëtare.
Gjatë kësaj jave, i dërguari i posaçëm indian, Anand Prakash, ishte në Kabul për bisedime me udhëheqës të lartë talibanë, me qëllim forcimin e lidhjeve politike dhe tregtare.
Kjo vizitë u zhvillua pasi ministri i Jashtëm uzbek, Bakhtiyor Saidov, mirëpriti një delegacion të talibanëve në Tashkent, për bisedime lidhur me një lidhje të propozuar për një hekurudhë që do të kalonte përmes Afganistanit.
Dhe, javën e kaluar, talibanët shënuan fitoren më të madhe: Rusia i largoi ata nga lista e organizatave terroriste dhe u pajtua që ambasadorët mund të emërohen në Kabul dhe Moskë.
Ende askush nuk e ka njohur regjimin taliban. Udhëheqësit militantë gjerësisht janë kritikuar për shkelje të të drejtave të njeriut, veçmas të grave dhe vajzave.
Por, gjërat po lëvizin drejt qëllimit kryesor të talibanëve, atë të pranimit të tyre në qarqet ndërkombëtare.
“Ka një ndjenjë në rritje se fuqitë e mëdha po nisin të garojnë me njëra-tjetrën për të njohur një organizatë terroriste”, tha për Current Time të Radios Evropa e Lirë, analisti politik afgan, Fakhim Kukhdomani.
Në janar të vitit 2024, Kina u bë shteti i parë që pranoi një ambasadorë të emëruar nga talibanët. Pekini po ashtu po bisedon me talibanët për projektet në infrastrukturë dhe investime, si pjesë e nismës kineze Brezi dhe Rruga.
Çfarë dëshiron Rusia në Afganistan?
Rusia po ashtu po kërkon që të zhvillojë interesa ekonomike në Afganistan, veçmas në sektorët e mihjes dhe energjisë. Në fakt, Moska e ka mbajtur të hapur ambasadën e saj në Kabul, duke e ulur thjesht në nivel formal misionin diplomatik, pasi talibanët morën pushtetin.
“Shërbimet ruse të inteligjencës asnjëherë nuk i kanë ndërprerë kontaktet me komandantët talibanë”, tha Kukhdomani.
Sa i përket sigurisë, interesi kryesor i Rusisë ka të bëjë me luftimin e grupit Shteti Islamik-Korasan, që mori përgjegjësinë për një sulm terrorist në Rusi në mars të vitit 2024.
Aleksei Zakharov, nga Fondacioni për Kërkime, institut me bazë në Delhi, tha po ashtu se Rusia po ndjek një agjendë ekonomike në Afganistan.
“Përfaqësuesit rusë dhe talibanë pritet që të nënshkruajnë një kontratë për transportin e 50 milionë metra kub të gazit të lëngshëm gjatë KazanForum, që do të mbahet në maj të vitit 2025”, shkroi ai më 28 prill.
Ky gaz i lëngshëm synon të dërgohet në tregjet në Azinë Jugore dhe Juglindore.
“Megjithatë, kapaciteti i rrugës transportuese përmes Afganistanit dhe çështjet e sigurisë mund të kufizojnë zbatimin e marrëveshjes”, shtoi Zakharov.
Mund të ketë probleme të ngjashme me të cilat mund të përballet edhe projekti i hekurudhës, i përmendur më sipër, i cili synon të krijojë një korridor tranziti nga Rusia, përmes Uzbekistanit dhe Afganistanit, për në Pakistan.
Tensionet Indi-Pakistan
Raportet e talibanëve me fqinjët e tyre jugorë janë të tensionuara, teksa Islamabadi akuzon talibanët se strehojnë militantët nga Tehrik-e Taliban Pakistan (TTP). Ka thënë se ushtria ka vrarë 54 luftëtarë “që kanë tentuar të infiltrohen” përmes kufirit më 27 prill.
Në javët e fundit, Pakistani ka dëbuar afër 100.000 refugjatë afganë, duke i akuzuar se kanë lidhje me terrorizmin dhe kontrabandën e drogës.
Këto tensione i japin një dimension shtesë sigurie përpjekjeve të Indisë për të ngrohur raportet, ndërsa Nju Delhi përballet me Pakistanin pas sulmit vdekjeprurës militant në Kashmir më 22 prill.
“India e ka monitoruar me shumë vëmendje raportin e luhatur mes talibanëve dhe Pakistanit”, tha më 29 prill për Radion Evropa e Lirë, Najib Azar, ligjërues për çështje globale në Universitetin e Uiskonsinit.
“Po përpiqet të mbushë boshllëkun dhe të zbusë ndjenjat antiindiane që Pakistani ka mbjellë në mesin e talibanëve”, shtoi Azar, i cili ishte zëdhënës i Qeverisë afgane, para se talibanët të merrnin pushtetin.
A flasin shtetet perëndimore me talibanët?
Fuqitë perëndimore kanë qenë më të zëshmet në distancimin e tyre nga talibanët, pas tërheqjes së forcave të tyre më 2021. Ato po ashtu kanë qenë më kritiket ndaj shkeljeve të të drejtave të njeriut nga ana e talibanëve.
Por, edhe në mesin e fuqive perëndimore ka pasur lëvizje.
Në një raport të Qeverisë britanike të publikuar në mars u tha se shteti po ndjek një politikë të angazhimit “të kufizuar dhe pragmatik” me zyrtarët talibanë, përmes Ambasadës britanike në Katar.
Kancelari në ardhje i Gjermanisë, Friedrich Merz, ka bërë thirrje për bisedime direkte me udhëheqjen talibane për të mundësuar dëbimin e afganëve. Zëdhënësi për politikë të jashtme i partisë të Kristiandemokratëve të Merzit, Juergen Hardt në muajin shkurt deklaroi për Radion Evropa e Lirë se “e vërteta është se ata janë në pushtet”.
“Po ashtu, është çështja e njohjes”, shtoi ai.
“Mendoj se duhet të ketë një qëndrim të përbashkët të Bashkimit Evropian se si të trajtohet kjo çështje. Jo menjëherë, por ndoshta nën rrethana të posaçme”.
Zyrtarët amerikanë veçse kanë zhvilluar bisedime direkte. Muajin e kaluar, ata u takuan në Kabul për të siguruar lirimin e amerikanëve që mbahen atje. Në këmbim, Uashingtoni hoqi shpërblimet që ofronte për tre anëtarë të rrjetit Hakani, përfshirë për ministrin e Brendshëm të talibanëve.
“Më duket se vendimi final i Moskës për të hequr talibanët nga lista e organizatave terroriste u mor pasi Uashingtoni hoqi shpërblimet”, tha analisti politik afgan, Fakhim Kukhdomani.
Dy amerikanë u liruan. Por, ende ka shumë punë në këtë drejtim, pasi edhe disa të tjerë ende mbahen në Afganistan, teksa SHBA-ja ende i konsideron organizata terroriste talibanët dhe rrjetin Hakani.
Rreziqet për talibanët
Ish-zëdhënësi Najib Azad tha se po ashtu ka rreziqe reale për talibanët, teksa ata tentojnë të krijojnë raporte më të mira me shtete të ndryshme.
“Rreziku qëndron në lejimin e fuqive botërore dhe rajonale që ta shfrytëzojnë Afganistanin si fushëbetejë për rivalitetet e tyre, siç ka qenë rasti në 50 vjetët e fundit”, tha ai.
“Duke pasur parasysh paaftësinë e talibanëve për të balancuar qëndrimin politik me këto fuqi, ata rrezikojnë të bëhen sërish katalizator të paqëndrueshmërisë në rajon”./REL
