Opinion.al
Nuk ka rezultat
View All Result
KONTAKT
  • Hyrja
  • Kryesore
  • Aktualitet
    • Politikë
    • Kronikë
    • Sociale
  • Unë shkruaj
  • Komente
  • Bota
  • Sport
  • InstaBIZ
  • OPINION WEB TV
    • Emisionet
    • U tha në Opinion
    • Si u Veshën
  • Life Style
    • Shëndeti
    • Jetë dhe Stil
    • Teknologji
    • Kulturë
Opinion.al
Nuk ka rezultat
View All Result

Endemi, epidemi, pandemi: Ku qëndrojnë dallimet?

2022/01/16 at 9:08 AM
në Bota, Te Fundit
Kohë leximi: 3 min
A A
Endemi, epidemi, pandemi: Ku qëndrojnë dallimet?

Shumë shpresojnë, që virusi i Coronës të zhduket sa më shpejt të jetë e mundur. Disa virologë janë të mendimit, se ky virus mund të bëhet endemik, pas shfaqjes së Omikronit. Që do të thotë: Ne duhet të jetojmë me të.


Endemi: Kërcënimi i vazhdueshëm

Një sëmundje, e cila shfaqet rregullisht në rajone të caktuara përcaktohet si endemike. Tek një endemi, numri i të sëmurëve mbetet pak a shumë konstant, ai është më i lartë se tek rajonet e tjera, por nuk rritet me kalimin e kohës. Në një kohë të caktuar sëmuret pak a shumë një numër i njëjtë njerëzish. Shembull tipik për endeminë është malarja. Nga kjo sëmundje sëmuren në vit rreth 300 milionë vetë kryesisht në vend tropike.

Organizata Botërore e Shëndetësisë, OBSH ishte e mendimit që në maj 2020, se virusi i Coronës mund të bëhet një virus endemik. Variantet Omikron dhe Delta treguan, se virusi përshtatet si gripi. Që do të thotë ai është tani mes njerëzimit, dhe në rajone të caktuara do duhet të mësojmë të jetojmë me këtë, sepse ai nuk do të zhduket më.

Epidemia: Vetëm në një rajon

Për një epidemi flitet atëherë, kur një sëmundje shfaqet në mënyrë të pazakontë e shpeshtuar në një rajon në një kohë të caktuar. Kurse pandemia është një epidemi që kapërcen kufijtë e një vendi apo edhe një kontinenti. Kjo do të thotë para së gjithash, që kontrolli i suksesshëm i sëmundjes varet nga bashkëpunimi i sistemeve shëndetësore të vendeve të ndryshme. E kundërta gjeografike e një pandemie është endemia.

Nëse numri i sëmundjeve në një rajon të caktuar ngrihet mbi nivelin normal të pritshëm endemik, atëherë flitet për epidemi. Por nëse rastet e sëmundjeve janë të lokalizuarra vetëm në një vend, flitet për vatër shpërthimi.

Një epidemi krijohet për shembull, kur ndryshon forca goditëse e një virusi të caktuar. Viruset pësojnë mutacione dhe bëhen kështu më infektues. Edhe kur shfaqen sëmundje të reja në një rajon të caktuar mund të kalohet në një epidemi. Kusht për këtë është që sëmundja të transmentohet nga njeriu tek njeriu. Për shembull, sëmundja e lisë, që në fillim të shekullit të 16-të u soll nga pushtuesit europianë të kontinentit në Amerikë. Për shkak se popullsia indigjene nuk kishte qenë kurrë në kontakt më parë me këtë sëmundje, ajo nuk kishte asnjë lloj imunizimi ndaj saj. Sipas disa llogaritjeve, gati 90% e popullsisë indigjene të Amerikës ra viktimë e sëmundjes së lisë.

Pandemia: Përhapje botërore

Kurse kur një sëmundje përhapet përtej vendeve e kontinenteve flitet për një pandemi. Sipas OBSH pandemitë shkaktohen kryesisht nga tipa të rinj virusesh e patogjenësh të tjerë. Këto mund të jenë zoonozat, pra sëmundje që kalojnë nga kafshët tek njeriu. Nëse një sëmundje është e re për njeriun, shumë pak vetë mund jenë imunë ndaj saj. Kjo bën që shumë njerëz sëmuren njëkohësisht. Se sa e rrezikshme apo vdekjeprurëse është ecuria e sëmundjes, varet nga virusi specifik apo gjendja shëndetësore e njeriut.

Por edhe nëse një sëmundje në mënyrë proporcionale në shumicën e rasteve ka ecuri të padëmshme, mundet që numri i të sëmurëve rëndë në një pandemi të jetë shumë i lartë. Kjo lidhet thjesht me atë, që në total janë infektuar shumë vetë me virusin. Një sëmundje tipike që merr përmasa pandemike herë pas here është gripi. Gripi spanjoll në vitin 1918 ka shkaktuar 25-50 milionë viktima, më shumë se në Luftën e Parë Botërore. Por edhe në një pandemi zona të caktuara apo rajone të caktuara mund të mbeten të paprekura prej saj, ishujt apo zonat malore psh. Sot trafiku ajror e shton përhapjen e shpejtë të pandemive.

Nocionet epidemi dhe pandemi lidhet në rast normal me sëmundjet ngjitëse. Por për shkak se këto sinjalizojnë emergjencë dhe duhet të veprohet shpejt, përcaktimet përdoren edhe për sëmundje të tjera jo ngjitëse, si për shembull epidemia e diabetit./DW



Ju sugjerojmë

VIDEO/ Shkretëtira më e thatë në botë mbulohet nga dëbora
Life Style

VIDEO/ Shkretëtira më e thatë në botë mbulohet nga dëbora

27 Qershor, 2025 7:17 pm
Si i përdori SHBA bombat depërtuese në objektet bërthamore të Iranit?
Bota

Si i përdori SHBA bombat depërtuese në objektet bërthamore të Iranit?

27 Qershor, 2025 6:43 pm
Haaland arrin kuotën e 300 golave, më shpejt se Messi e Ronaldo
Sport

Haaland arrin kuotën e 300 golave, më shpejt se Messi e Ronaldo

27 Qershor, 2025 6:22 pm
Stop duhanit/ Shteti që do të vendosë gjoba deri në mijëra euro për shkelësit
Life Style

Stop duhanit/ Shteti që do të vendosë gjoba deri në mijëra euro për shkelësit

27 Qershor, 2025 5:51 pm
Italia në alarm të kuq për shkak të të nxehtit,në 18 qytete temperatura mbi 40 gradë
Bota

Italia në alarm të kuq për shkak të të nxehtit,në 18 qytete temperatura mbi 40 gradë

27 Qershor, 2025 5:49 pm
Shteti, aksioner në investimin e Kushner
Aktualitet

Shteti, aksioner në investimin e Kushner

27 Qershor, 2025 5:40 pm
Cigare elektronike lëshojnë metale toksike
Bota

Cigare elektronike lëshojnë metale toksike

27 Qershor, 2025 5:38 pm
Chelsea merr vendimin përfundimtar për Armando Brojën
Sport

Chelsea merr vendimin përfundimtar për Armando Brojën

27 Qershor, 2025 5:35 pm
Ronaldo “vishet me ar”, përfitimet nga kontrata me Al Nasr
Sport

Ronaldo “vishet me ar”, përfitimet nga kontrata me Al Nasr

27 Qershor, 2025 4:59 pm
Arjan Ndoja dëshmon për atentatin e 2019-ës, përballet në gjyq me dy të akuzuarit
Kronikë

Arjan Ndoja dëshmon për atentatin e 2019-ës, përballet në gjyq me dy të akuzuarit

27 Qershor, 2025 4:48 pm
Para
Përjashtime dhe shkarkime, Basha dhe Berisha në terren

Përjashtime dhe shkarkime, Basha dhe Berisha në terren

Emri/ Pjesë e grupit të Astrit Avdylaj, arrestohet në Gjermani 49-vjeçari

Do e çonin në Egjipt, kompania ajrore nuk ekstradon të arrestuarin në Shqipëri

VIDEO/ Trazirat në ndeshjen Tirana-Vllaznia, procedohen penalisht 3 persona

VIDEO/ Trazirat në ndeshjen Tirana-Vllaznia, procedohen penalisht 3 persona
















TE FUNDIT

VIDEO/ Shkretëtira më e thatë në botë mbulohet nga dëbora

VIDEO/ Shkretëtira më e thatë në botë mbulohet nga dëbora
27 Qershor, 2025

Një pamje që pakkush do ta kishte pritur ta shihte u regjistrua nga vendasit dhe vëzhguesit shkencorë në shkretëtirën Atakama...

Lexo më shumë

Si i përdori SHBA bombat depërtuese në objektet bërthamore të Iranit?

Si i përdori SHBA bombat depërtuese në objektet bërthamore të Iranit?
27 Qershor, 2025

Bombat depërtuese që Shtetet e Bashkuara i hodhën mbi dy objekte bërthamore në Iran, ishin bërë enkas për to dhe...

Lexo më shumë

Haaland arrin kuotën e 300 golave, më shpejt se Messi e Ronaldo

Haaland arrin kuotën e 300 golave, më shpejt se Messi e Ronaldo
27 Qershor, 2025

Erling Haaland ka arritur një tjetër moment historik në karrierën e tij të jashtëzakonshme, duke shënuar golin e 300-të në...

Lexo më shumë

Stop duhanit/ Shteti që do të vendosë gjoba deri në mijëra euro për shkelësit

Stop duhanit/ Shteti që do të vendosë gjoba deri në mijëra euro për shkelësit
27 Qershor, 2025

Spanja po përgatitet për një reformë të thellë në ligjin kundër duhanit, me qëllim mbrojtjen e popullsisë nga ekspozimi ndaj...

Lexo më shumë
Opinion.al

Kategoritë

Kryesore

Aktualitet

Unë Shkruaj

Komente

Bota 

Sport 

Instabiz

Opinion Web Tv

Lifestyle

Galeri

Rreth Nesh

ON AIR: E hene – E marte – E merkure – 22:15 E ejnte – 21:00

OPINION nga Blendi Fevziu. Emisioni politik me i ndjekur dhe me i preferuar ne ekranet shqiptare.
“Opinion” vjen ne kater takime cdo jave – e hene, e marte, e merkure dhe takimi tradicional i te ejntes mbrema.
Cdo jave ne studion e Tv Klan, komente, analiza, debate, komente, intervista, personazhe, deshmi dhe fakte konkrete. Ngjarjet me te fundit dhe me te rendesishme ne jeten politike dhe sociale te vendit, me debatet, opinionet dhe analizat e te ftuarve ne studio.
Salloni i politikes dhe aktualitetit hap dyert 4 mbremje ne jave, per te degjuar opinionet e politikaneve dhe analisteve. Padron i shtepise, gazetari dhe analisti Blendi Fevziu.

Të gjitha të drejtat e rezervuara Opinion ©2025
Dev By Techzero1.com

Nuk ka rezultat
View All Result
  • Hyrja
  • Kryesore
  • Aktualitet
    • Politikë
    • Kronikë
    • Sociale
  • Unë shkruaj
  • Komente
  • Bota
  • Sport
  • InstaBIZ
  • OPINION WEB TV
    • Emisionet
    • U tha në Opinion
    • Si u Veshën
  • Life Style
    • Shëndeti
    • Jetë dhe Stil
    • Teknologji
    • Kulturë

Të gjitha të drejtat e rezervuara Opinion ©2025
Dev By Techzero1.com