Nga Leonard Berberi
Kryeqeyteti shqiptar është duke u shndërruar nga një konsorcium italian; plani urban i Tiranës i cili në 1925 është punuar nga një tjetër italian, do të jetë i rrethuar nga një pyll orbitale, do të ketë edhe dy unaza biçikletë, një oazë natyrore dhe gjelbërim, e po ashtu 20 shkolla të reja publike.
Në fund, ndoshta asgjë nuk është e rastësishme. Riorganizimi urban i Tiranës rikthehet serish në duart e një italiani, bëhet fjalë për Stefano Boerin. Në vitin 1925 ishte Armando Brasini, italiani që punoi për shndërrimin e kryeqytetit shqiptar, pas tij një tjetër italian, Ponte Flaminio, më 1930 (më poshtë, një pamje të Tiranës në vitin 1930).
Sepse, në qoftë se në më pak se një shekull më parë, Brasini mendohej si zoti i planit të qytetit shqiptar, sot Boeri do të duhet ta rrifilloi atë për ta shndërruar në një tjetër projekt.
Kaosi i viteve të fundit
Një qytet që me kalimin e viteve, ka ndërtuar ndërtesat e zgjeruar e të larta kaotike, por që “zbuten” nga ngjyrat e ndritshme në muret e tyre – të bëra nga Edi Rama, kryebashkiaku i atëhershëm, sot kryeministri shqiptar – por të gjithë enden atje, në plotë rrugë me gunga dhe pasazhe të pakuptueshme, një qendër fashiste arkitektonike, e rrethuar gjithnjë nga rrokaqiejt dhe një periferi të pashpirt, që me rënien e regjimit komunist, ka shtuar vendbanimet dhe kasollet, duke e bërë këtë vend ‘konfuz’.
Master-Plani
Në fund të vitit 2016, Këshilli Bashkiak i Tiranës miratoi një plan të ri urbanistik për Tiranën. Ai do të punohet dhe ndiqet nga Stefano Boeri, i cili është arkitekti i Master Planit, së bashku me studion Unlab, një konsorcium italo-holandeze, ka fituar një vit më parë konkursi ndërkombëtar të qeverisë shqiptare, pas reformës administrative e cila reduktoi numrin e bashkive në të gjithë vendin.
Plani i riorganizimit (edhe konceptuale) të kryeqytetit të quajtur “Tirana në vitin 2030” (TR030: në imazhin më poshtë, Atlas i qytetit), përfshin edhe lidhjet me vendin dhe portin e Durrësit dhe Aeroportit (i vetëm) , sa i përket transporti dhe shërbimet publike. Zonat e gjelbra dhe korridoret ekologjike do të mbizotërojnë në këtë masterplan, këto të fundit janë kërkuar kryesisht nga Erion Veliaj, ish ministër i qeverisë Rama, tani Kryetar i Bashkisë së metropolit, i cili pritet të kthehet në qeverinë si Kryeministër.
Plani i ri
Master Plani i Boers është përqëndruar për të bllokuar zgjerimin e mëtejshëm të kryeqytetit. Kështu që këtu është ideja e një “pylli orbitale” me 3 milion pemë të reja (foto më poshtë, prezantimin e Boers në temën e “Metrobosco ‘) dhe për të ndaluar betonizimin dhe pushtimin e mëtejshëm të tokës bujqësore dhe natyrore.
Oazë të gjelbër dhe rripa
Gati njëqind vjet pas idesë – së paku në Tiranë – është që të shumohen zona, shërbimet dhe hapësirat publike të gjelbër. Në draftin Boeri ka krijimin e dy unazave për biçikleta, një oaz natyror rreth liqenit dhe shirita të reja të gjelbra rreth rrjedhave. Ndërtimi i 20 shkollave të reja publike, një e re e madhe Square Botërore i cili gjithashtu bëhet një mënyrë për të krijuar një rrjet të qendrave të mini-kulturore dhe shërbimeve ndaj qytetarëve.
(Në foton më poshtë, modelin e qytetit, në një pasqyrim).
Stadiumi i ri
Në pak vite, me pak fjalë, kryeqyteti do të ketë një fytyrë të re. Por gjithnjë e më shumë afër stilit italian. Po ashtu një stadium i ri me përmasa të tjera është duke u ndërtuar në Tiranë. Kryeministri beson shumë se prania e shqiptarëve – për herë të parë në histori – në finalet e Kampionatit Europian në Francë i dha shtysë për ambiciet sportive të vendit. Vend që është në një nxitim për të bërë përpara për kohën e humbur pas një gjysmë shekulli të sundimit komunist. Dhe se aspiron të anëtarësohet në Bashkimin Evropian. Pavarësisht kohës dhe rrymave./Corriere della sera/ pershtatur nga opinion.al
