Tarifat e premtuara të presidentit amerikan, Donald Trump janë një ditë larg dhe ato do të hyjnë në fuqi më shpejt se sa kishin pritur disa.
Megjithëse shumë detaje mbeten të panjohura, ndoshta edhe për vetë Trump, njoftimi i politikës tregtare të administratës “Dita e Çlirimit” pritet të jetë masa më agresive e tarifave nga presidenti më i fiksuar pas tarifave në historinë moderne.
“Presidenti do të takohet me ekipin e tij të tregtisë të martën dhe tarifat që ai shpall në një ceremoni në Kopshtin e Trëndafilave të mërkurën do të hyjnë në fuqi menjëherë”, tha të martën në një konferencë shtypi sekretarja e shtypit e Shtëpisë së Bardhë, Karoline Leavitt.
Trump është zotuar se do të vendosë në mënyrë agresive tarifa për importet amerikane si një zgjidhje e plotë për pothuajse çdo problem. Dhe presidenti e ka mbajtur premtimin e tij, aq shumë sa po i tremb investitorët, ekonomistët, CEO-të dhe një segment në rritje të popullsisë që kanë frikë se taksat e importit do të bëjnë më shumë dëm sesa mirë.
Por përpjekjet tarifore të Trump deri më tani mund të zbehen në krahasim me atë që do të vijë më pas.
Trump u tha gazetarëve të hënën se ai ishte “vendosur” për një plan për tarifat e reja gjithëpërfshirëse që do të shpalleshin në mesjavë, duke kapur në befasi disa zyrtarë të Shtëpisë së Bardhë: Nëse presidenti kishte arritur vërtet në një vendim përfundimtar për tarifat, ai ende nuk ishte shpërndarë gjerësisht brenda ndërtesës.
Është ende e paqartë nëse Trump planifikon të vendosë tarifa individuale për të gjithë partnerët tregtarë të SHBA-së, tarifa vetëm për disa vende apo do aplikoni një tarifë universale, ndoshta deri në 20% për të gjitha importet. Këshilltarët e Trump e mbështesin publikisht axhendën tarifore të Trump, por ata ndryshojnë në qasje dhe shtrirje prapa skenave.
Një tarifë universale prej 20%, e kombinuar me hakmarrje të plotë nga kombet e tjera për mallrat amerikane, do të ishte një “skenar i rastit më të keq” për ekonominë amerikane, tha kryeekonomisti i Moody’s Analytics, Mark Zandi.
Një “zhdukje” ekonomike
Një simulim i Moody’s zbuloi se një përshkallëzim i tillë në luftën tregtare do të zhdukte 5.5 milionë vende pune, do të rriste shkallën e papunësisë në 7% dhe do të bënte që PBB-ja e SHBA-së të bjerë me 1.7% nga maja në fund.
“Nëse kjo ndodh, ne kemi një recesion serioz. Është tmerr për ekonominë”, tha Zandi, duke shtuar se ai mendon se Trump do të shpallë një regjim tarifor më pak ekstrem për të shmangur një dëm të tillë.
Pavarësisht nga ajo që Trump shpall përfundimisht, të gjitha propozimet ka të ngjarë të jenë historike.
“Ne nuk kemi parë kurrë diçka të tillë. Është e paprecedentë dhe radikale”, tha Erica York, nënkryetare e politikës federale të taksave në Fondacionin Tatimor, një institut kërkimor me prirje të djathtë.
Ndërsa presidentët e mëparshëm kanë kërkuar tarifa për çelikun, gomat, automjetet elektrike ose mallrat e tjera, York tha se këto veprime nuk janë “asgjë afër” me atë që Trump po përgatit të mërkurën.
Ka shumë mënyra se si mund të ndodhë njoftimi i Ditës së Çlirimit të Trump. Një ide është që tarifat reciproke do të fillonin së pari me “Dirty 15”, ose 15% e kombeve me të cilat Shtetet e Bashkuara kanë deficitet më të mëdha tregtare. Kjo ide, e sugjeruar nga Sekretari i Thesarit Scott Bessent, do të përfaqësonte një përshkallëzim masiv në luftën tregtare.
Megjithatë, detajet thelbësore të njoftimit mbeten të paqarta, duke përfshirë se si do të shkojnë tarifat e larta dhe për cilat produkte.
Tarifa për të gjitha 3.3 trilion dollarë importe?
Në vend të kësaj, Trump ka hequr dorë nga tarifat për “Dirty 15”, duke e hedhur peshën e tij pas diçkaje shumë më të gjerë.
“Do të filloni me të gjitha vendet, kështu që le të shohim se çfarë do të ndodhë, Nuk kam dëgjuar thashetheme për 15 vende, 10 apo 15”, tha Trump të dielën.
Kjo sugjeron që tarifat e “Ditës së Çlirimit” të Trump nuk do të jenë aq reciproke sa do të jenë universale, duke ringjallur një premtim të fushatës për të vendosur tarifa për të gjitha importet nga të gjitha kombet.
Me fjalë të tjera, tarifat do të aplikoheshin për rreth 3.3 trilion dollarë mallra të importuara, sipas të dhënave të tregtisë federale të vitit të kaluar.
Kjo është milje larg nga ajo që bëri Trump gjatë mandatit të tij të parë.
Gjatë gjithë katër viteve të tij të para në Shtëpinë e Bardhë, Trump vendosi tarifa mbi importet me vlerë rreth 380 miliardë dollarë, sipas Fondacionit të Taksave.
Frika nga regresi dhe stagnimi ekonomik
Përpara Ditës së Çlirimit, aksionet në SHBA kanë rënë ndjeshëm ndërsa investitorët përpiqen të kuptojnë shtrirjen konfuze të planit tregtar.
“Pasiguria e tarifave ka sjellë një mbytje të papritur në tregje”, shkroi në një raport Anthony Saglimbene, kryestrategu i tregut të Ameriprise.
Wall Street është gjithnjë e më i shqetësuar se plani tregtar i Trump do të dëmtojë ekonominë amerikane, duke i dhënë fund potencialisht zgjerimit ekonomik që filloi në 2020 pas pandemisë Covid-19.
“A dëshiron presidenti Donald Trump një recesion? Ai do ta marrë një të tillë nëse vazhdon të ndjekë politikat e tij kaotike të tarifave”, shkroi në një raport Ed Yardeni, president i firmës së strategjisë së investimeve Yardeni Research.
“Është vërtet një turp që Trump është kaq i gatshëm të marrë një top rrënues në ekonomi”, tha ai.
Edhe pse Trump shpalli tarifat në gjurmët e fushatës, investitorët dhe ekonomistët janë kapur në befasi nga sa serioz është ai për to. Shumë i kishin hedhur poshtë premtimet e tij për tarifat si një bllof ose një taktikë negociuese.
Shtëpia e Bardhë ka hequr dorë nga shqetësimet për turbulencën afatshkurtër të tregut dhe ekonomike, duke argumentuar se përpjekjet e Trump do të shpërblehen në afat të gjatë.
“Presidenti do të shpallë një plan tarifor që do të zhbëjë praktikat e padrejta tregtare që kanë shkatërruar vendin tonë për dekada. Ai po e bën këtë në interesin më të mirë të punonjësit amerikan”, u tha gazetarëve të hënën sekretarja e shtypit e Shtëpisë së Bardhë Karoline Leavitt.
Sigurisht, Trump vendosi tarifa gjatë mandatit të tij të parë dhe ekonomia amerikane nuk pësoi stagnim ose regres.
Por bota është shumë ndryshe sot. Inflacioni është shumë më i lartë, ashtu si edhe normat e interesit. Bankierët qendrorë, investitorët dhe konsumatorët janë shumë më të ndjeshëm ndaj ndryshimeve të çmimeve dhe ajo që Trump po bën është shumë më agresive.
“Nuk do të habitesha nëse personi mesatar nuk do t’i vinte re tarifat gjatë mandatit të parë të Trump në jetën e tyre të përditshme”, tha York, ekzekutiv i Fondacionit Tatimor.
“Por ajo për të cilën po flasim tani do të ishte aq e gjerë sa do të ishte e pamundur të mos e vinte re”, shtoi ai.
