Ndërsa SHBA-ja përgatitet të zgjedhë një president të ri, shumë analistë kanë përshkruar se çfarë mund të thotë një fitore e Trump për ekonominë globale. Nga ana tjetër, çfarë mund të presë Evropa nga Harris?
“Presidenca ime nuk do të ishte një vazhdim i presidencës së Joe Biden”, tha kandidatja demokrate Kamala Harris.
Për sa i përket politikave të brendshme, kjo mund të jetë e vërtetë. Ekspertët kanë përshkruar disa fusha të politikave – të lidhura me tregtinë dhe të tjera – ku zëvendëspresidentja Harris është gati të largohet nga paraardhësi i saj. Megjithatë, kur shikojmë më larg, ka të ngjarë që një fitore e Harris në zgjedhjet e javës së ardhshme nuk do të shkaktojë shumë një tronditje globale.
Të paktën, nga pikëpamja ekonomike. E njëjta gjë nuk mund të thuhet për një fitore të mundshme për rivalin e saj Donald Trump, i cili gjithashtu konkurron për çelësin e Shtëpisë së Bardhë.
“Pika kryesore që mund të theksoja në rast të një fitoreje të Harrisit do të ishte mungesa e ndikimeve negative ekonomike që priten për Evropën nëse Trump vazhdon me planet e tij tarifore”, tha Aurelien Saussay, asistent-profesor i Kërkimit në Institutin Grantham Research në LSE.
Tarifat
Kur mendoi se çfarë do të thotë një fitore e Harris për Evropën, Saussay nënvizoi qëndrimin e Trump ndaj tarifave, duke argumentuar se është thelbësore të kuptohet alternativa ndaj një fitoreje demokrate.
Bëhet e ditur se Trump ka pohuar në mënyrë të përsëritur se ai do të vendosë një taksë universale prej 10% ose 20% për të gjitha mallrat e prodhuara nga jashtë.
Ai ka propozuar gjithashtu një tarifë të synuar 60% të importit për mallrat kineze, së bashku me një tarifë 100% për të gjitha veturat e importuara – pavarësisht nga vendi i tyre i origjinës.
“Propozimi i rritjes së tarifave nga Donald Trump, i përshtatur si masa për të korrigjuar disbalancat tregtare dhe për të mbrojtur industritë në Shtetet e Bashkuara, ka potencialin për të riformuar ndjeshëm marrëdhëniet tregtare ndërkombëtare dhe zinxhirët e furnizimit, me pasoja të dukshme për Bashkimin Evropian”, tha Saussay.
“Disa sektorë evropianë, veçanërisht industria e automobilave në Gjermani, do të preken në mënyrë disproporcionale. Edhe pse tarifa 100% për automjetet synohet veçanërisht për automjetet elektrike kineze, Gjermania do të ketë ende një goditje ekonomike”, shtoi ai.
Sipas të dhënave të fundit nga Zyra Federale e Statistikave të Gjermanisë, tregu kryesor i eksporteve të vendit në vitin 2023 ishin Shtetet e Bashkuara.
Kjo u pasua nga Franca, Holanda dhe më pas Kina.
Andrew Kenningham, kryeekonomisti i Evropës në Capital Economics, tha se – ndryshe nga Trump – Harris “nuk do të vendosë tarifa të përgjithshme, sigurisht jo për aleatët strategjikë si Evropa”.
Luftërat tregtare
Ndërsa tarifat e përgjithshme ndaj aleatëve evropianë nuk priten, Harris ka të ngjarë të vazhdojë me politikat e tregtimit të ashpër ndaj Kinës. Siç raportohet, Biden njoftoi këtë vit një sërë tarifash që synojnë importet nga vendi. Veturat elektrike i nënshtrohen një tarife 100%. Kjo normë është vendosur në 50% për qelizat diellore dhe 25% për bateritë EV, mineralet kritike, çelikun dhe aluminin.
Meqenëse Evropa është më e varur nga Kina sesa SHBA-ja, politikat tregtare ka të ngjarë të mbeten një “pikë fërkimi”. Por, kushdo që të fitojë garën presidenciale, duket se do të ketë presion mbi BE-në për të kufizuar tregtinë me Pekinin.
Kjo pasi Kina është partneri më i madh tregtar i BE-së për mallra pas SHBA-së, me tregtinë dypalëshe që arrin në 739 miliardë euro në 2023.
Emily Mansfield, drejtoreshë rajonale për Evropën në Economist Intelligence Unit, tha se politika e gjelbër mund të jetë gjithashtu një “pikë ndezje” për marrëdhëniet BE-SHBA nëse Harris do të zgjidhej.
“Subvencionet e IRA-s në SHBA janë të diskutueshme në Evropë pasi rrezikojnë të tërheqin investime të gjelbra larg BE-së”, shpjegoi Mansfield.
“Dhe rregulloret e reja të BE-së si mekanizmi i rregullimit të kufirit të karbonit (CBAM) dhe rregullorja e BE-së për shpyllëzimin (EUDR), do të rrisin kostot për firmat amerikane që eksportojnë në BE”, shtoi ajo.
CBAM vendos një tarifë karboni për disa produkte të importuara që vijnë në bllok, e krijuar për të parandaluar firmat që të transferojnë prodhimin në vendet me rregullim më të dobët të klimës.
Ndërsa EUDR ndalon importimin e produkteve në BE nëse ato janë të lidhura me praktikat e shpyllëzimit.
Pavarësisht këtij potenciali për mosmarrëveshje, “një fitore e Harrisit do të nënkuptonte gjerësisht stabilitet për Evropën për sa i përket ndikimit ekonomik”, sipas Mansfield.
Politika fiskale
Shumë analistë presin që nëse Donald Trump fiton zgjedhjet javën e ardhshme, inflacioni mund të fillojë të rritet përsëri. Kjo është për shkak të tarifave të propozuara të importit, të cilat do të rrisnin çmimin e mallrave të huaja të sjella në Shtetet e Bashkuara.
Uljet e sugjeruara të taksave dhe propozimet për të dëbuar punëtorët migrantë mund të rrisin gjithashtu kostot. Nëse inflacioni rritet, kjo mund të shkaktojë një rritje të normave të interesit.
Vlen gjithashtu të theksohet se normat e larta të interesit ka të ngjarë të rrisin vlerën e dollarit. Kjo për shkak se rritet kërkesa nga investitorët e huaj për monedhën.
Sipas një shënimi nga Capital Economics, euro nuk do të dobësohej në mënyrë drastike nga një fitore e Trump.
Duke folur për një fitore të mundshme të Harris, Andrew Kenningham i Capital Economics tha se kandidati i demokratëve “ndoshta nuk do ta lironte politikën fiskale në mënyrë drastike”.
Ai shtoi se “nuk do të kishte arsye për të pritur norma më të larta interesi në SHBA ose një dollar më të fortë” në këtë rast.
Megjithëse Trump pritet të rrisë shpenzimet, Carl J. Schramm, ekonomist dhe profesor në Universitetin e Sirakuzës, argumentoi se Harris do të shtonte gjithashtu shumë borxhin kombëtar nëse zgjidhej – gjë që mund të rriste normat e interesit.
“Qasja e saj pa dyshim do të udhëhiqej nga ekipi i ekonomisë Obama/Biden, i cili ka rezultuar krejtësisht kejnsian në pikëpamje dhe veprim”, argumentoi Schramm.
“Shpenzoni dhe zgjeroni buxhetin publik pa marrë parasysh borxhin afatgjatë dhe implikimet për dollarin”, shtoi ai.
Sipas një studimi të publikuar nga Komiteti për Buxhetin Federal të Përgjegjshëm muajin e kaluar, Trump do të shtonte 7.5 trilion dollarë borxh kombëtar amerikan dhe Harris do të shtonte 3.5 trilion dollarë.
Një Kongres i ndarë?
Përveç votimit për një president, javën e ardhshme qytetarët amerikanë do të votojnë gjithashtu për një sërë pozicionesh të tjera – veçanërisht kë duan të vendosin në Kongres.
“Pavarësisht se kush fiton zgjedhjet presidenciale, përbërja e Kongresit do të ketë rëndësi të madhe pasi do të përcaktojë se sa agresiv mund të jetë secili kandidat me axhendën e tyre fiskale”, tha Ryan Sweet, kryeekonomist amerikan në Oxford Economics.
Nëse demokratët arrijnë të fitojnë një shumicë të fortë në Senat dhe Dhomën e Përfaqësuesve, kjo do t’i lejojë ata të miratojnë më lehtë legjislacionin.
Nëse jo, kjo mund të rezultojë në një bllokim të gjatë politik.
Sido që të jetë, një fitore e mundshme e Harris ka të ngjarë të paralajmërojë pak ndryshime për Evropën, veçanërisht në krahasim me një fitore të Trump.
