Në disa çaste, gjatë koncerteve të saj që mbajtën frymën e Amerikës në këto 50 vite, Aretha Franklin do të hapte krahët e saj. Shpesh ishte një ngritje e supeve që mbuloheshin nga satini apo nga fustani i saj, apo nga palltoja e saj e gjatë, gjest që dëshmonte madhështinë e një dive (në fakt ajo qe diva e fundit) që në fund të karrierës së saj fitoi 18 Grammy dhe shiti rreth 75 milionë disqe. Shpesh këngët e saj përfaqësonin Amerikën e të gjitha ngjyrave sidomos kur ajo këndoi “Precious Lord” gjatë funeralit të Martin Luther King, apo kur këndoi variantin e saj të këngës “My Country ’tis of Thee” në inagurimin e presidencës së Barack Obamas. Por mbase ato krahë që ngriheshin në atë farë feje tregonin se si zëri I saj, pëshpërima e tij apo e qara në atë zë tregonin madhështinë dhe thellësinë e njeriut, që me gjasë duket se kishte kaluar çdo limit të mundshëm që mund të mendonte audience gjatë koncertit të saj.
Krahët e hapura tregojnë dashuri, por më së shumti frustrimin e çdo femre, të bardhë apo të zezë. Pasi çdo burrë I pashëm që ajo ka ëndërruar, Turns me right on ëhen I hear him say/Hey baby let’s get aëay, there ëould be ten ëho let her doën: You’re a no-good heartbreaker/You’re a liar and you’re a cheat/And I don’t knoë ëhy/I let you do these things to me. Janë këto meshkuj që u ngatërruan në mendjen e saj, ndërsa ajo merr pjesë në filmin e viteve 1980, Blues Brothers, duke hapur shputën e saj të madhe ne gjoksin e një burri të madh duke I kënduar: Just think/Think about ëhat you’re tryin’ to do to me. Në fund të fundit, it don’t take too much high IQs. Burrat në tërësi nuk I dhanë asaj atë që ajo meritonte, just a little respect ëhen you get home…R-E-S-P-E-C-T/Find out ëhat it means to me. Kjo në fakt, që ishte kënga më e famshme e saj, nuk qe vetëm kënga e një femre të poshtëruar nga një burrë I keq; por u bë hi,ni I çdo lëvizjeje çliruese bazuar në stilin e saj. Qe himni I saj personal gjithashtu. Ajo dëshironte të thërritej “zonja Franklin”, të paguhej cash dhe t’I kursehej ajri I kondicionuar. All I’m askin’, honey.
Ato duar të shtrira tregonin se si I gjithë trupi I saj këndonte. Kur ajo shoqëronte veten e saj në piano, ndërsa kordat e larta nga Oscar Peterson dhe Art Tatum luheshin, ajo këndonte me stoak njësoj siç këndonte me zemër apo zërin e kokës. Ajo e kuptoi që kur ishte një fëmijë 10 vjeç se duhet të fshihte turpin pas instrumentit ndërsa këndonte “Jesus be a Fence Around Me” me zërin e një ëngjëlli apo të një gruaje të rritur. Kjo qe mosha kur ajo vendosi që të bëhej këngëtare, kur ajo pa klëngëtaren e famshme ungjillore Clara Ëard teksa hidhte tutje kapelen e saj ndërsa këndonte në kishë. Një gjest pas të cilit ajo u dashurua sa vendosi se do vepronte asisoj. Disa thonë që i ati i saj, pastori i famshëm i Kishës baptiste të Bethelit të Ri në Detroit, e detyroi të bëhej këngëtare, por s’qe kështu. Bota muzikore e asaj kohe duke nisur nga Smokey Robinson, Mahalia Jackson, Lionel Hampton, Marvin Gaye, çfarë qenë këngëtarë bluzi dhe xhez, qenë pjesë e kësaj kishe. Muzika e hapi atë, i dha mundësi të shkonte në New York për të kërkuar kontrata muzikore me shtëpi diskografike dhe me producentë që i thonin shprehimisht “Duam hite.”
Mbulimi i enjtjeve
Për një farë kohe ajo këndoi gjithçka, por kjo nuk po ecte siç duhej. Ajo duhet të ishte dëshmitare e gjithë vuajtjeve për të cilat këndoi, përfshirë edhe largimin e së ëmës nga shtëpia në moshën 6 vjeçare, të pasurit fëmijë me dy persona të ndryshëm ndërsa sihte 15 dhe më pas 19 vjeç. Madje dhe të martuarit me një tutor prostitutash nga Detroit që më vonë u bë manaxheri i saj. Dhimbja dhe fama u rritën së bashku ndërsa bashkëshorti i saj e rrihte. Dekada e artë e hiteve shoqëruar me lëvizjen e saj tek shtëpia diskografike Atlantic Records dhe Jerry Ëexler në 1967, shoqëruar me foton e saj në revistën Time, shoqërohej me jetë mizerabël në shtëpi. Por muzika soul, si përherë, i dha mundësi vuajtjes së saj dhe lirisë së saj që të jenë një thirrje e mrekullueshme. Mes të shenjtës dhe sekulares ajo lëvizte para dhe pas. Albumi i saj më i shitur “Amazing Grace” (1972) u regjistrua si një shërbim për një kishë 14 vjet pas albumit të saj të parë, “Songs of Faith”, kur i ati i saj ishte manaxheri i saj. Në atë disk, zëri i saj i ri thyhej në notat e larta. Ndërsa tek disku i fundit jet ai kish mësuar hidhtësinë e duhur për të kënduar dhe në ato tone të larta.
Ajo qe krenare të quhej “Mbretëresha e Soul”. Rivalet e saj thyheshin kollaj, ajo këndoi vetëm një herë për t’u quajtur e tillë. Por larg skenës ajo nuk dëshironte të ishte një yll. Aretha e re fshihej pas pijes dhe duhanit; Aretha e re u fsheh në kuzhinën e saj për të gjetur qetësi në një buding me banane, ndërsa shëndoshej vazhdimisht. Ajo punonte me shtiza dhe kishte frikë nga avioni. Kam qenë mes stuhisë për shumë kohë. E gjithë çmendonte dhe ndjente ishte dëshira për të dalë në skenë. Askush s’kish nevojë që të hipte në murin që kish ndërtuar rreth vetes.
Dikush, gjithsesi, mund të shihte përtej atij muri. Ai do ta dinte se raportet e supozuara me njerëz nuk ishin vetëm se gjëegjëza, e më shumë arsyet e trishtimit të saj. Ai do të shihte vuajtjet dhe enjtjet që ajo mbulonte me muzikën. Kur ajo bënte për vete gazetarët që nuk ia kuptonte komentet e tyre për këngët e saj, nuk po gënjente.përcjellja mund të tingëllojë seksi, por nuk qenë për një njeri. Në muzikën e saj ajo rrëshkiti në një zonë, sikundër ajo bëri kur nisi të këndonte në Kishën Baptiste New Bethel. Kur ajo këndoi You make me feel like/A natural ëoman, koka shkonte krenarisht pas, ndërsa një dorë ngrihej për të përkëdhëlur flokët e saj, ajo po i këndonte Zotit, njësoj sikundër e bënte ndërsa thërriste plot pasion si një mëkatare që kërkon pastrimin e saj nga gjaku i Qingjit: Ëhen my soul ëas in the lost and found/You came along to claim it. Dhe ndërsa hap krahët e saj nën dritë, nuk qe për të falenduar fansat që e admironin por ishte si për të thënë, Precious Lord, take my hand./ The Economist
Opinion.al
