Natyra konkurruese e garës së armatimeve midis Serbisë dhe Kroacisë: a janë paradat ushtarake të Zagrebit dhe Beogradit thjesht propagandë?
Kroacia organizoi paradën e saj ushtarake me rastin e 30-vjetorit të operacionit “Stuhia” (Oluja) të enjten, më 31 korrik. Ndërsa Beogradi, nga ana tjetër, po përgatit paradën e tij për datën 20 shtator.
Përgjigja ndaj një parade me paradë është vetëm një vazhdim i garës shumëvjeçare të armatimit që po zhvillohet midis Serbisë dhe Kroacisë. Presidenti serb Aleksandar Vuçiq e lidh pothuajse çdo blerje armësh me Kroacinë dhe armët e saj. Ai shpesh e ka shpallur Serbinë si “fuqinë më të fortë ushtarake në rajon”.
Por ndërsa parada ushtarake në Beograd pritet, si një lloj uverture për promovimin e oficerëve të rinj, e cila është planifikuar për të shtunën, më 2 gusht 2025, ajo tashmë po kritikohet shumë paraprakisht.
Për kritikët e regjimit, fakti që për shkak të të ashtuquajturit “Ćacilend” (siç quhet vendi ku janë mbledhur mbështetësit e Vuçiqit në Beograd) në qendër të Beogradit, promovimi u zhvendos në kazermat në Banjica, tregon mungesën e respektit të qeverisë aktuale për Ushtrinë e Serbisë. Një poshtërim i tillë i Ushtrisë shihet si një mesazh se “Caciland” është më i rëndësishëm për Vuçiqin sesa forcat e armatosura të vendit.
Gjenerimi i intolerancës
“Nuk ka dyshim se Serbia dhe Kroacia po konkurrojnë për modernizimin e forcave të tyre të armatosura. Kroacia është në NATO, por ende e sheh Serbinë si sfidën më të madhe të sigurisë. Edhe Serbia e sheh Kroacinë në të njëjtën mënyrë”, thotë analisti ushtarak Aleksandar Radiç për DW.
“Nuk mund t’i reduktojmë marrëdhëniet midis serbëve dhe kroatëve vetëm tek paradat ushtarake dhe armët. Në një farë mënyre është e habitshme që 30 vjet pas Operacionit Stuhia po krijohet kaq shumë intolerancë. Pas asaj ngjarjeje tragjike serbët nuk janë më të rëndësishëm në Kroaci për sa i përket numrit dhe rolit të tyre. Por Beogradi dhe Zagrebi kanë gjetur qartë një mënyrë për të vazhduar të gjenerojnë urrejtje dhe intolerancë”, tha Radiq për DW.
Paradë apo maskaradë?
“Unë i quaj këto parada si farsë që i shërbejnë vetëm publikut vendas”, thotë gazetari Davor Lukaç për DW. “Kroacia, si anëtare e NATO-s, nuk kërcënohet nga Serbia. Paradat ushtarake për të cilat po flasim shërbejnë vetëm për të rritur moralin dhe propagandën, sepse ata po përpiqen të tregojnë fuqinë e armëve të tyre, të cilat ndryshe nuk mund t’i përdorin kundër askujt në rajon.”
Edhe pse disa analistë besojnë se parada ushtarake kroate është një mesazh për Beogradin, Aleksandar Radiç beson “se ky rivalitet nuk është motivi për zhvillimin e paradës”.
“Kroacia i kushton shumë rëndësi përkujtimit të Operacionit Stuhia, ndaj edhe pritej që diçka e tillë të organizohej. Por tani kemi një paradë serbe dhe shtrohet pyetja se cili është motivi për organizimin e saj? Pavarësisht se sa Vuçiqi përpiqet ta paraqesë atë si një shfaqje fuqie ndaj Kroacisë, kjo paradë ka shumë më tepër të bëjë me problemet e tij të brendshme dhe protestat. Data e 20 shtatorit nuk ka asnjë rëndësi për Serbinë, nuk ka asnjë arsye për këtë paradë dhe mund të themi se është organizuar për t’i treguar Serbisë rebele se ‘Unë jam më i fortë se ti’. Ai kështu do të shpallë fitoren ndaj revolucionit me ngjyra”, thekson Radiç.
Serbia është ende në ligën e dytë
Si një moment domethënës në këtë garë rajonale armatimesh, Aleksandar Radiq thekson edhe anëtarësimin e Kroacisë në NATO, që “i jep asaj mundësinë për të blerë lloje të ndryshme armësh, sipas specifikimeve moderne, të cilat nuk janë në dispozicion të Serbisë. Kjo është arsyeja pse Serbia tani ka një përzierje armësh ruse, kineze, franceze dhe të gjitha kufizimet që sjell një gamë e tillë e larmishme. Duhet përmendur edhe trajnimi ushtarak i NATO-s – ka njëfarë bashkëpunimi, por nuk ka gjasa që NATO t’i lejojë Serbisë qasje në të gjitha nuancat e trajnimit modern sipas standardeve të NATO-s”, tërheq vëmendjen Radiç.
Kush e mbështet “revolucionin me ngjyra”?
Gjatë muajve të protestave në Serbi, Kroacia u identifikua si një vend kyç që mbështeste të ashtuquajturin “revolucion me ngjyra”. Më vonë, u fajësuan disa vende të tjera perëndimore dhe shërbime sekrete, por nuk dihet nëse vërtet ka vende dhe shërbimet sekrete të përziera në protesta.
Kroacia mbeti kështu i vetmi vend i emëruar publikisht, ndërsa vendet perëndimore të paidentifikuara mbetën pjesë e paketës tabloide që përhapte retorikë anti-perëndimore në Serbi.
“Kjo është e rëndësishme për regjimin dhe Vuçiqin, sepse ende ka shumë refugjatë nga Krajina në Serbi”, thotë Lukaç, duke shtuar se “votuesit këtu ende besojnë, edhe pse është absolutisht e pamundur, se një luftë me Kroacinë është e mundur”.
“Qeveria po e shtyn vazhdimisht këtë. Për tridhjetë vjet, trauma e luftës në Kroaci është përdorur për të ruajtur tensionet si në Serbi ashtu edhe në Kroaci”, vëren Lukaç.
Një vlerësim i ngjashëm bëhet nga Aleksandar Radiç, i cili thotë se “Vuçiç po u dërgon mesazhe serbëve nga Krajina që janë votues të rëndësishëm dhe që kanë traumën e Operacionit Stuhia, si dhe qarqeve nacionaliste që kanë një ndjenjë revanshizmi ndaj Kroacisë”.
Sipas tij, kjo nuk është rastësi. “Është një situatë e pakëndshme për qeverinë. Shumica në Serbi beson se shërbimet e huaja të inteligjencës po e shkatërrojnë Serbinë, por qeveria, natyrisht, nuk do të thotë kurrë se është ndonjë vend perëndimor, sepse kjo nuk është shumë e përshtatshme dhe e zgjuar. Ndaj mbetet vetëm Kroacia”, përfundon Radiq./ DW
