Mjekët kanë shndërruar sinjalet e trurit për të folur në fjali të shkruara në një projekt hulumtues që synon të transformojë mënyrën se si pacientët me aftësi të kufizuara të komunikojnë në të ardhmen.
Zbulimi është i pari që demonstron se si synimi për të thënë fjalë specifike mund të nxirret nga aktiviteti i trurit dhe të shndërrohet në tekst mjaft shpejt për të mbajtur ritmin me bisedën natyrale.
Në formën e tij të tanishme, programi për leximin e trurit funksionon vetëm për fjali të caktuara për të cilat është trajnuar, por shkencëtarët besojnë se është një gur kilometrik drejt një sistemi më të fuqishëm që mund të deshifrojë në kohë reale fjalët që një person synon të thotë.
Mjekët në Universitetin e Kalifornisë në San Francisko morën përsipër sfidën me shpresën e krijimit të një produkti që lejon njerëzit e paralizuar të komunikojnë më rrjedhshëm sesa të përdorin pajisje ekzistuese që marrin lëvizjet e syve dhe kërcitjet e muskujve për të kontrolluar një tastierë virtuale.
“Deri më tani nuk ka asnjë sistem protetik për të folur i cili lejon përdoruesit të kenë ndërveprime në kohëzgjatjen e shpejtë të një bisede njerëzore,” tha Edward Chang, një neurokirurg dhe studiues kryesor në studimin e botuar në revistën Nature.
Puna, e financuar nga Facebook, ishte e mundur falë tre pacientëve me epilepsi, të cilët ishin gati të bënin kirurgji neurologjike për gjendjen e tyre. Para se operacionet e tyre të shkonin përpara, të tre kishin një copë të vogël elektrodash të vogla të vendosura direkt në tru për të paktën një javë për të hartuar origjinën e problemit të tyre.
Gjatë qëndrimit në spital, pacientët, të cilët mund të flisnin normalisht, ranë dakord të marrin pjesë në studimin e Chang. Ai përdori elektrodat për të regjistruar aktivitetin e trurit, ndërsa secilit pacient iu dhanë nëntë pyetje të përcaktuara dhe iu kërkua të lexonin një listë me 24 përgjigje të mundshme.
Me regjistrimet në dorë, Chang dhe ekipi i tij ndërtuan modele kompjuterike që mësuan të përputheshin me modele të veçanta të aktivitetit të trurit me pyetjet që pacientët dëgjuan dhe përgjigjet që flisnin. Pasi u trajnua, programi mund të identifikonte pothuajse menjëherë, dhe vetëm nga sinjalet e trurit, çfarë pyetje dëgjoi një pacient dhe çfarë përgjigje dha, me një saktësi respektivisht. 76% dhe 61%.
“Kjo është hera e parë që kjo metodë është përdorur për të identifikuar fjalët dhe frazat e folura,” tha David Moses, një studiues në ekip. “Është e rëndësishme të theksohet se e arritëm këtë duke përdorur një fjalor shumë të kufizuar, por në studimet e ardhshme shpresojmë të rrisim fleksibilitetin, si dhe saktësinë e asaj që mund të përkthejmë.”
Sistemi i lejonte pacientët të përgjigjeshin për pyetjet në lidhje me muzikën që u pëlqen; sa mirë po ndiheshin; nëse dhoma e tyre ishte shumë e nxehtë ose e ftohtë, ose shumë e ndritshme ose e errët; dhe kur ata dëshirojnë të kontrollohen përsëri.
Megjithë përparimin, ka ende sfida përpara. Një sfidë është përmirësimi i programit në mënyrë që të mund të përkthejë sinjalet e trurit në të folur më të larmishëm. Kjo do të kërkojë algoritme të programuara në një sasi të madhe të gjuhës së folur dhe të dhëna korresponduese të sinjalit të trurit, të cilat mund të ndryshojnë nga pacienti në pacient. /Opinion.al
